Mikdat KaraalioÄŸlu: Almanya'da tarihi felaket

Mikdat KaraalioÄŸlu / Karar

Almanya, tarihinde muhtemelen en fazla can kaybına neden olan bir sel felaketi yaÅŸadı. Hayatını kaybedenlerin sayısı son olarak 133 olarak açıklanırken bu sayı her saniye artıyor. Çünkü sel felaketi nedeniyle kendilerinden haber alınamayan kayıp kiÅŸilerin sayısı ise 1300 olarak tespit edildi. 1962 yılında Hamburg’da yaÅŸanan sel felaketinde 347 kiÅŸi hayatını kaybetmiÅŸti. Kayıp sayısı da hesaba katıldığında maalesef Hamburg felaketini aÅŸan ölü rakamlarına ulaÅŸma tehlikesi çok yüksek görünüyor.

Yaptığı çevre düzenlemeleri, mühendislik hassasiyetleri ile parmakla gösterilen bir ülke olan Almanya’da bir sel felaketinde bu denli yüksek oranda ölü sayısının olması nasıl mümkün oluyor? Bunun baÅŸlıca nedeni, insan eliyle akarsuların tabi akış seyrinin deÄŸiÅŸtirilip, akarsu çevrelerinde, muhtemel inÅŸa faaliyetlerinin hem daha kolay hem de optik olarak daha güzel olacağı varsayılarak ip gibi düz hale getirilmesi.

Bir müddet sonra akarsuların istikameti, tabi seyrine göre deÄŸil, düzenlemelerle oluÅŸan yeni ihtiyaçlara (yol, köprü, binalar, çevre düzenlemeleri vs. ) göre ÅŸekil alıyor. DaÄŸlardaki karların erimesi ve mevsim normallerinin üstünde yağış olduÄŸu zaman, akarsular fazla suyu kendi içi dinamikleri ile kontrol edemediÄŸi için taÅŸkınlar oluyor. Yani beton tüneller, ırmakların kenarlarındaki bentler, yaÄŸmur suyunun toprak tarafından çekilmesini engelliyor ve artan sular da akarsu kenarlarındaki yerleÅŸim birimlerine taşıyor. Bu taÅŸmalar ön görülemez ÅŸekilde hızlı ÅŸekilde olunca insanlar gafil avlanıyor ve hayatlarını kaybediyor.

***

Almanya bu tür sel felaketlerine aslında alışık. ÇoÄŸu kez çan kaybı olmadan ya da birkaç kiÅŸinin hayatını kaybetmesiyle yaÅŸanan taÅŸkınlar hemen hemen her yıl meydana geliyor. Tarihte birçok kez ölü sayısının yüksek olduÄŸu felaketler yaÅŸandı. 1927 yılında Ostergebirge’de yoÄŸun yaÄŸmurlar neticesinde yaÅŸanan sel felaketinde 160 kiÅŸi ölmüÅŸtü.

Hamburg’da 1962 yılında yaÅŸanan sel felaketinden baÅŸka 1988 yılında Rhein, Mosel ve Donau nehirlerinde yaÅŸanan taÅŸkınlarla 13 kiÅŸi hayatını kaybetmiÅŸti. Hafızalarda hala yaÅŸayan büyük felaket ise 2002 yılında Orta Avrupa’da yaÅŸanan sel felaketi oldu. Bu taÅŸkınlarda toplam 45 kiÅŸi hayatını kaybederken Almanya’da hayatını kaybedenlerin sayısı 21 olarak açıklanmıştı.

***

Nerdeyse her yıl tekrar yaÅŸanmasına ve her seferinden önlemler alınmasına raÄŸmen büyük felaketlerin önüne bir türlü geçilemiyor. Sel felaketlerinin nedenleri hakkında geniÅŸ bilimsel çalışmalar yapılması ve bu veriler ışığında önlemelerin daha yoÄŸunlaÅŸması ve çeÅŸitlemesi de taÅŸkınları önleyemiyor.

Bunda gömleÄŸin ilk düÄŸmesinin yanlış düÄŸümlenmesinin rolü büyük. Yani akarsuların tabi seyir istikametlerinin yüz yıllar içinde insan eliyle ya deÄŸiÅŸtirilmiÅŸ ya da bozulmuÅŸ olması. Bir diÄŸer neden ise iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi nedeniyle oluÅŸan küresel ısınma. Küresel ısınma da etkisinin boyutları öngörülemez bir faktör olarak yağış miktarını direk etkiliyor.

Sel felaketinin yarattığı maddi hasar da elbette bir hayli yüksek. Ölü rakamlarının bile kesinleÅŸmediÄŸi felaketin sebebiyet verdiÄŸi hasar hakkında henüz kesin bilgiler bulunmuyor. Ancak Euro cinsinden milyarlar hatta on milyarlar düzeyinden bir maddi hasarın söz konusu olduÄŸundan hareket etmek mümkün. Almanya’nın belki bu maddi hasarı karşılayacak gücü var ancak facianın insani boyutunu hazmetmek bir hayli zaman alacak.

***

Almanya’da Eylül ayından seçimler yapılacak ve bu felakette ister istemez seçim malzemesi haline dönüÅŸtü. Felaketin yaÅŸandığı yerlerden biri olan Kuzey Ren Vestfalya eyaleti BaÅŸbakanı ve Almanya baÅŸbakan adayı Armin Laschet için bu bir imtihan. Taraftarları Laschet’in felaketin ilk gününden beri yaraları sarmak için fedakârca çalıştığının düÅŸünürken, rakipleri krizi iyi yönetemediÄŸi suçlaması yapıyor.

Bu tür sel felaketlerin siyasilerin kariyerlerinde belirleyici rol oynadığı biliniyor. Hamburg felaketini o dönemler bu eyaletin içiÅŸleri bakanı olarak baÅŸarıyla yöneten Helmut Schmidt ileriki yıllarda Almanya BaÅŸbakanı oldu. Schmidt’in baÅŸbakan olarak baÅŸarıyla yönettiÄŸi bir baÅŸka kriz ise RAF terörüne karşı verdiÄŸi baÅŸarılı mücadele olacaktı.