Kralın sınavı

Taha Kılınç / Yeni Åžafak

Ürdün’ün baÅŸkenti Amman’ın güneybatısındaki Nâûr bölgesi, cuma gününden itibaren hafta sonunu oldukça hareketli geçirdi. Yaptığı siyasî çıkışlarla adından sıkça söz ettiren milletvekili Usâme Acarme’nin destekçileriyle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmalarda çok sayıda kiÅŸi yaralandı. Ürdün resmî makamları, yaralananlardan dördünün polis olduÄŸunu duyurdu.

Ülkenin son dönemlerde yaÅŸadığı krizler silsilesine bir yenisini daha ekleyen hadisenin kökeni, Ä°srail’in Ramazan ayında Kudüs ve Gazze’de düzenlediÄŸi saldırılara dayanıyor:

O günlerde, -mutlaka hatırlayanlar olacaktır- binlerce Ürdünlü Ä°srail sınırına akın ederek, kapıların açılmasını talep etmiÅŸti. Ürdün yönetiminin elbette olumsuz karşıladığı bu talep, daha sonra içeride protesto gösterilerine dönüÅŸmüÅŸ, Kudüs ve Gazze ile dayanışma çaÄŸrıları yapılmıştı. Ä°ÅŸte bu süreçte aktif olan isimlerden biri de, 2020’de Nâûr bölgesinden bağımsız vekil seçilen Usâme Acarme’ydi. Ürdün’ün en güçlü kabilelerinden Acarme’ye mensup olan 1981 doÄŸumlu genç vekil, “Sınır kapısını hemen açın. Ä°kindi namazını Mescid-i Aksa’da kılalım” ÅŸeklindeki açıklamasıyla öne çıkmıştı. Sonraki günlerde, Ürdün’ün Ä°srail politikasına açık ve ÅŸiddetli eleÅŸtiriler getiren Acarme, Amman’daki Ä°srail büyükelçisinin sınır dışı edilmesini istemiÅŸ, bunu “imanın en asgarî biçimi” olarak tanımlamıştı. Acarme, 21 Mayıs’ta Ürdün çapında elektriklerin tam 6 saat süreyle kesilmesini de “kasıtlı bir olay” ÅŸeklinde yorumlamış, halkın iktidara karşı mobilize olmasının engellenmeye çalışıldığını savunmuÅŸtu. (Gerçekten de elektrik kesintisiyle baÄŸlantılı olarak su ve internet kesintilerinin yaÅŸanması, ayrıca akaryakıt istasyonlarının devre dışı kalması, Acarme’nin haklı olduÄŸunu düÅŸündürmüÅŸtü.)

Üst üste gelen bu açıklamaların Kraliyet nezdinde meydana getirdiÄŸi rahatsızlık sonucu, 27 Mayıs günü Usâme Acarme’nin milletvekilliÄŸi bir seneliÄŸine donduruldu. Ancak bu durum, Acarme’nin sesinin daha fazla yükselmesine neden oldu. Ürdün Kralı Abdullah’ın parlamentoyu fesih yetkisinin yanlışlığından siyasetçiler hakkındaki yolsuzluk iddialarına, bir dizi konuyu sürekli gündeme taşıyarak, arkasında dikkate deÄŸer bir halk desteÄŸi topladı.

Nihayet geçtiÄŸimiz cuma günü -5 Haziran- Nâûr’da sokaklara dökülen Acarme kabilesi mensupları ve onları destekleyen halk kitleleri, Kral Abdullah’ın yönetimine açıktan isyan bayrağını çekti. Göstericilerin birçoÄŸunun silah taşıdığının da ortaya çıkmasıyla olaylar farklı bir boyut kazanırken, akÅŸam vakti taraftarlarıyla buluÅŸan Usâme Acarme’nin yaptığı konuÅŸma, Kraliyet açısından bardağı taşıran son damla oldu. Bir tabanca ve bir kılıçla kalabalıkların karşısına çıkan Acarme, “Kral parlamentoyu ziyaret ettiÄŸinde, ona, geçmiÅŸteki onurunuzu size iade edecek bir ders vermeyi isterdim: Kendisine yaklaşıp ‘Alnınızdan öpmek istiyorum efendim’ diyerek, iki gözünün arasından, alnının tam ortasından bir kurÅŸunla öpmeyi…” diye haykırırken kameralar kayıttaydı. Åžimdikiyle aynı adı taşıyan kurucu kralını da 1951’de bir suikastla kaybeden Ürdün için, bu kadarı elbette fazlaydı.

Ürdün Parlamentosu, pazar günü olaÄŸan üstü toplanarak, Usâme Acarme’nin milletvekilliÄŸini düÅŸürdü. Oylamaya katılan 130 vekilden 108’i “evet” yönünde görüÅŸ bildirdi. Acarme’nin meclisten tamamen tard edildiÄŸi oturum sırasında, Nâûr’daki hadiseler de bastırılmış, onlarca kiÅŸi gözaltına alınmıştı.

Ürdün HâÅŸimî Krallığı, 11 Nisan 2021’de, kuruluÅŸunun 100’üncü yılını törenlerle kutladı. Yakın zamana kadar, dünya basınında yer alan analizler, Ürdün’ün OrtadoÄŸu’daki bütün krizlerden saÄŸ çıkmayı baÅŸarmış bir istikrar vahası olduÄŸu yönünde deÄŸerlendirmeler içeriyordu. 1999’da babası Kral Hüseyin’in ölümünün ardından tahta çıkan Ä°kinci Abdullah, ABD ve Ä°ngiltere’yle sıcak iliÅŸkilerin yardımıyla, ülkesini sahil-i selamette tutmayı baÅŸarıyordu. Batı cephesi, Ürdün’ü siyasî, askerî ve ekonomik yönden destekleyerek, fırtınalarla dolu bir bölgede istikrarın simgesine dönüÅŸmesine katkıda bulunuyordu. Vs. vs.

Ancak görünen o ki, bundan sonra Ürdün’de dahilî krizlerin gittikçe yoÄŸunlaÅŸacağı bir döneme girmiÅŸ bulunuyoruz. BirleÅŸik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan’a kayıtsız-ÅŸartsız teslim olmakla kendi halkının çok çeÅŸitli hoÅŸnutsuzluklarına göÄŸüs germek arasında tercihe zorlanan Kral Abdullah’ın atacağı adımlar, sadece küçücük ülkesini deÄŸil, OrtadoÄŸu’daki bütün dengeleri etkileyecek.