Osmanlı Dayıları Amerika'yı nasıl haraca bağladı?

Amerikan Kongresi, Cezayirli Hasan PaÅŸa ile imzalanan Haraç AnlaÅŸması'nı 1796 yılının 7 Mart'ında onayladığında Osmanlı Devleti'nin de resmen vergi mükellefi olmuÅŸtu.

Cezayir, Trablusgarp ve Tunus.. Osmanlı'nın Garp ocakları adı ile andığı bu topraklar Anadolu'dan özellikle Ege bölgesinin yeniçeri ve leventlerini bir mıknatıs gibi kendine çekiyordu. Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu'na geniÅŸ bir özerklik statüsü olarak baÄŸlanan bu eyaletlerde idari güç bölgenin en sözü geçen kiÅŸisi olan ve " Dayı" unvanını taşıyan yeniçeri kökenli yöneticilerin elinde idi.

George Washington haraç verdi

...Bölgedeki korsanların karşısında duracak bir donanma kalmamıştı. 18. yüzyılda Akdeniz'in tek hakimi hala Türk ve Arap korsanlardı.
Bu dönemde pekçok Avrupa devleti Osmanlı'nın himayesi altındaki Dayı'lar ile haraç anlaÅŸması yapmışlardır. Amerikalıların barbar devlet olarak tanımladığı devletlerden Fas 40 bin altına razı oldu. Ä°ki ay sonra Faslı korsanlar bir Amerikan gemisini yaktıklarında anlaÅŸmayı hatırlatmak için gelen Amerikan elçisine Fas beyi, Gönderilen haracın bittiÄŸini, Amerika'nın lideri George Washington'un gönderilen paraya takviye yapmasını" söyledi...Korsanlar 1789'da ABD'nin ilk baÅŸkanı olacak George Washington'u daha baÅŸkan olması bile beklenmeden haraca baÄŸlamışlardı!
Maksat Amerikalıların ayağının alışmasıydı...Memalik'i Osman'ın toprağı sayılan Cezayir, Tunus ve Trablusgarp eyaletlerinin devreye girmesiyle Amerika'ya kesilen haracın meblağı da artmaya baÅŸladı. 1795 yılına gelindiÄŸinde sadece Cezayirli Hasan PaÅŸa'nın George Washington'a kestiÄŸi nakit cinsinden haraç 642 bin 500 Amerikan dolarını bulmuÅŸtu. Ödeme Cezayir Dayısı'nın 115 denizcisine uluslarrası sularda yapılıyordu...

AnlaÅŸma Türkçe düzenlendi

Cazim Gürbüz'ün "EdebiyatlaÅŸan Vergiler" isimli çalışmasında verilen bilgiye göre; Amerika BirleÅŸik Devletleri ile Osmanlı arasındaki ilk vergilendirme anlaÅŸması Amerikan elçisi Joseph Donaldson ile Cezayirli Hasan PaÅŸa arasında 5 Eylül 1795 günü imzalandı.
Metin Türkçe olarak kaleme alındı.1786'daki anlaÅŸmadan sonra Amerikan tarihinin Ä°ngilizce olmayan ikinci metni idi. AnlaÅŸmaya göre Amerika Cezayirde bulunan esirlerin bırakılması için Dayı'ya 642 bin 500 dolar haraç ödeyecekti. Amerikan Kongresi anlaÅŸmayı onayladı ve metin yürürlüÄŸe girdi.Kongre bu kararla Osmanlı Devleti'nin resmen vergi mükellefi olmuÅŸtur...

Bütçenin yüzde 20'si gitti

....Bu anlaÅŸmada dikkat çeken ayrıntılardan birisi de ; AnlaÅŸmanın 11. maddesinde "Hiçbir ÅŸekilde köklerini Hıristiyanlık dininden almayan Amerika BirleÅŸik Devletleri" gibi bir ibarenin kullanılması...Ertesi yıl anlaÅŸma biraz daha geniÅŸletildi. Önceki haraç miktarına ek olarak 36 toplu Crescent fırkateyni Cezayir Dayısı'na hediye edildi...Anlayacağınız Amerikan yönetimi çaresizlikten kendilerini haraca baÄŸlayan Türk ve Arap korsanlara karşı "Donanma" dizmekte idi...
...Ulusal Kongre Kütüphanesi kayıtlarına göre; Amerika BirleÅŸik Devletleri'nin 1800 yılı bütçesinde 2 milyon dolar haraç ödemelerine gitti. Bir baÅŸka deyiÅŸle; O günkü Amerikan bütçesinin yüzde 20'si.

"Sen benim kölem oldun!"

Mayıs 1800'de George Washington'ın ünlü amirali Bainbridge yeni Cezayir Dayısı Mustafa Bey'e her zamanki haracını ödedi. Tam ayrılırken Cezayir Dayısı bir elçisini padiÅŸahin Ä°stanbul'daki sarayına götürmesini istedi. Bainbridge bu isteÄŸi kibarca reddetmeye çalışsa da Cezayir Dayısı emretti: " Sen bana haraç ödediÄŸinde kölem oldun demektir.Bu yüzden sana canım istediÄŸi gibi emretmeye hakkım var"...

kaynak: timeturk.com