Camilere Çin kepçesi

DoÄŸu Türkistan’da bir milyondan fazla Uygur Türkünü toplama kamplarında tutan Pekin yönetimi, bölgedeki camilerin yıkımını sürdürüyor. Bazı STK ve gazetecilerin sahada ve uydu görüntüleri ile yürüttükleri çalışmalarda çok sayıda caminin ya yakıldığı ya da farklı amaçlarla kullanıldığı belirlendi. DoÄŸu Türkistan'ın Çira kentindeki Jiaman camisi, yüksek duvarlar ve Çin Komünist Partisi propaganda tabelalarının arkasına gizlendi. Reuters, söz konusu yapının ÅŸu an cami olarak faaliyette olduÄŸunu teyit ettiremedi. Muhabirlerin camiye yaklaÅŸmasıyla sivil giyimli dört kiÅŸi sitenin etrafına gelerek, kapıları kilitledi ve yapının ziyaretçilere açık olmadığını ifade etti.

Ayrıca söz konusu alanın ve caminin fotoÄŸraflarının çekilmesine de izin verilmedi. KimliÄŸini açıklamayı reddedenlerden biri “Burada cami yok… bu bölgede hiç cami olmadı” diyerek gazeteciyi uzaklaÅŸtırmaya çalıştı. Reuters’e göre 2019’daki uydu görüntülerinde binanın köÅŸelerinde 4 minare bulunuyordu, kubbenin de mavi bir metalle kaplandığını görülüyordu. Ancak ÅŸu an ne minareler ne de bir kubbe bulunuyor. Pekin ise ibadethanelerin yıkıldığı iddialarını reddetti. Sincan hükümeti sözcüsü Elijan Anayat, geçen yılın sonlarında bölgedeki camileri korumak için bir dizi önlemlerin alındığını ileri sürdü. DışiÅŸleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Chunying ise kırsal bölgelerinin canlandırılması için bazı camilerin yıkıldığını, bazılarının ise onarılıp geniÅŸletildiÄŸini iddia etti. Pekin, DoÄŸu Türkistan’da 20 binden fazla cami olduÄŸunu ileri sürüyor ancak bunu teyit edecek herhangi bir belge yok.

Euronews Türkçe’nin aktardığına göre, Reuters muhabirleri, nisanda DoÄŸu Türkistan’ın 7 ilçesinde onlarca camiyi ziyaret etti. Pekin’in "camileri ve dini özgürlükleri" koruma kampanyasının gerçeÄŸi yansıtmadığını belirten gazeteciler, birçok caminin kısmen veya tamamen yıkıldığını belirtti. Açık olan camilere, bölge dışından gelen kiÅŸiler, yabancı vatandaÅŸlar ve 18 yaşın altındaki kiÅŸilerin girmesi yasaklanırken, cemaatin resmi olarak kaydolması gerektiÄŸini belirten tabelalar bulunuyor. Ayakta kalan camiler kapalı devre kameralarla 24 saat izleniyor. Çin yönetimi böylece camiye girenleri yüz tarama tekniÄŸi ile kayda alıyor. Camiye gelen muhabirler sivil giyimli personeller tarafından takip edilip, fotoÄŸraf çekmemelerine izin verilmiyor.

Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü (ASPI) uzmanlarının geçen yıl yaptığı bir araÅŸtırmaya göre DoÄŸu Türkistan’da Uygur ve Ä°slam kültürünün kasıtlı olarak silinmesi çabaları kapsamında camiler ya yıkıldı veya tahrip edildi. Uydu görüntülerini inceleyen uzmanlar, 900 bölgede son üç yılda 16 bin caminin tahrip edildiÄŸi sonucuna vardı. Bağımsız kaynaklara göre Çin, 1997 yılından bu yana DoÄŸu Türkistan genelinde bin 200’ün üzerinde büyük camiyi ibadete kapattı. Ayrıca yüzlerce küçük mescidin de kapısına kilit vuruldu. Kapatılan camilerden bir kısmı tamamen yıkılırken bir kısmı da Çin Komünist Partisi’nin irtibat büroları haline dönüÅŸtürüldü.