Bu âlem gördüklerimizden fazlasıdır

“Kim duyar ses etsem, beni melekler katından?” diye sorar Rilke. Bir antropoloji öÄŸrencisi Meksika köyünde kendi kendine konuÅŸup gülen bir yaÅŸlı adamı görür ve muhtara, yaÅŸlı adamın muhtemelen bunadığını ve doktora götürmelerini salık verir. Muhtar, “O mu” der gülerek, “arada sırada meleklerle konuÅŸur o kadar”. Kuzey Afrika’da bir kır kahvesine giren yoksul bir Hristiyan keÅŸiÅŸin eline cebindeki bütün parayı boÅŸaltır Müslüman adam. ArkadaÅŸları kendisini kınadığında ÅŸöyle cevap verir: “Dostlarım yoksul bir adamın kılığının altında kimin gizlenmiÅŸ olduÄŸunu asla bilemezsiniz.” Meleklerle, gaybla, görünmeyenle barışık yaÅŸadığımız bir dünyadan sadece gözümüzle gördüÄŸümüze inandığımız göz merkezli bir uygarlığın dünyasına geçtik. Pascal, “Kalbin, aklın bilemeyeceÄŸi sebepleri vardır” demiÅŸti. Bugün, aklın ihata edemediÄŸini inkâr ediyoruz. Oysa hem nörobilim hem kuantum fiziÄŸi, gözle görülemeyen düzeyde nice harikuladelikler olduÄŸuna tanıklık ediyor. Asıl olan göze görünmüyor, görmek için kalbi yardıma çağırmak lazım.

Nerede olursak olalım, daima bir yerdeyiz: huzurda. O’nun huzurundayız.   El-Basir, bizi görüyor, El-Habir bizden haberdar. Ä°nsan daima görüldüÄŸü bir dünyada yaşıyorsa yalnız deÄŸildir. “Allah’ımız var, ne gamımız var” sözü bunu anlatır. “Beni anan kulumla beraberim.” O, bizimle. Allah’ın varlığını hissetmek karanlık bir dünyayı ışıklandırır ve bize yol gösterir. Allah’ı hatırlamak kendimizi hatırlamaktır, kendimizin farkına varmaktır. Ä°nsan ancak müteal âlemin varlığını fark etmekle kendisini de gerçek anlamda bilir ve keÅŸfeder; Allah’ı hatırlamakla kendisinin nerede olduÄŸunu hatırlar ve evrendeki yerini idrak eder. O, nihai Hakikat’tir. O’nu bilmekle kendimizi biliriz. Bedenin kıbleye yönelmesi gibi, ruh da doÄŸru yolu istikamet tutmak zorundadır. Işık kalbime çok yukarılardan düÅŸtüÄŸünde, kalbim aydınlanır ve görmeye baÅŸlar. Kalp görüÅŸü her insana nasip olmaz. Ä°bn Arabi “iki gözle görmek”ten söz ediyor. Ä°ki gözle görenler, içine kapatıldığımız bu kabuÄŸun ne kadar da ÅŸeffaf ve ince olduÄŸuna tanık olurlar. Onlar kalabalıklar içinde yalnızdır.

Martin Buber Tanrı Tutulması adlı kitabında, Tanrı’nın tutulmasını, güneÅŸ tutulmasıyla kıyaslayarak “bir güneÅŸ tutulması güneÅŸte deÄŸil,  güneÅŸle bizim gözlerimiz arasında gerçekleÅŸen bir ÅŸeydir” diyor. Aydınlanma öncesi dönemlerde ister kitabi dinler ister pagan inanışlar olsun, hemen tüm kültürler dünyayı ilahi güçler ve tabiat üstü aracılığıyla deneyimlemekteydi. Büyüden arındırılmış atıl ve dingin bir dünyada, insanın kendisinden mutlak biçimde bağımsız bir gerçekliÄŸi tecrübe etme kabiliyeti ne kadar zayıflarsa, ilahi olanı imgelerle kavrama kapasitesi de o oranda zayıfladı. Evvelinde tüm evren kendini ifÅŸa eden ilahi varlıkların formlarıyla yoÄŸruluyordu. Ä°nsanlar Yaratıcı’yla canlı bir iliÅŸki içerisinde iken, Yaratan da onlarla canlı bir iliÅŸki içerisindeydi. Ä°lahi olan hem evrende hem de insanda sürekli olarak vuku buluyordu. Ne vakit ki Kant, “Tanrı zahirî bir töz deÄŸil, yalnızca içimizdeki ahlaki bir durumdur” diye ilahi olanın mutlak bağımsızlığını reddetti, peÅŸinden Tanrı’nın öleceÄŸi gün de yetiÅŸti. Batı dünyası Tanrı’yı önce insanın içine hapsederek öldürdü.