İbrahim Tenekeci: Yolculuk ahlakı

Derinlikli dostluklar, itimat meselesini halletmiÅŸ arkadaÅŸlıklar, dünya hayatının ziynetleri arasındadır. YoldaÅŸlık iÅŸte buradan baÅŸlıyor.

Öte yandan, sadece yoldaÅŸlarımız deÄŸil, yolun kendisi de bize emanettir. Yoldaki iÅŸaretlere, güzelliklere zarar veremeyiz. Onları hor kullanamayız. Åžahsımıza aitmiÅŸ gibi göremeyiz. Yolu istikamete dönüÅŸtürenlerin aziz hatıralarını ve yüksek emeklerini incitemeyiz.

YoldaÅŸ olarak bildiÄŸiniz kimi insanların aslında öyle olmadığını öÄŸrenmek, bunu tecrübe etmek, elbette can yakıcıdır. Belki ÅŸu: KeÅŸke insanlar sadece bulundukları yeri deÄŸil, oraya nasıl, hangi yollarla ve kimlerin yardımıyla geldiklerini de hatırlamış olsalar. Vefa iÅŸte buradan baÅŸlıyor.

Ä°çinde bulunduÄŸumuz ÅŸu modern zamanlarda, bir insanı tanımak iyice güç hale geldi. Yıllardır birlikte olduÄŸunuz, yan yana yürüdüÄŸünüz yahut öyle sandığınız insanları bir anda karşınızda bulabiliyorsunuz. Ne olmuÅŸ olabilir? "Ben çok deÄŸiÅŸtim" diyemiyor da "o çok deÄŸiÅŸti" diyor.

***

Uzak bir örnek gibi gelebilir: Pencereden taÅŸ ustasını seyrediyorum. Zeminde küçük boÅŸluklar oluÅŸuyor. Bütün bir taşı alıp kırıyor. Parçalarını boÅŸluklara sıkıştırıyor. Orada samimi insanları görüyorum. Onları kıran, parçalarını saÄŸa sola dağıtan bir gidiÅŸatın içindeyiz. Buna 'istikamet' diyemeyiz.

Evet, istikamet. DoÄŸru - yanlış olduÄŸuna bakmadan, o an ne söylenmesi gerekiyorsa onu söyleyen insanlardan olamayız. Her yola giremeyiz. Ä°ÅŸte o yollardan biri: Kötü niyet üzerine kurulan birçok ÅŸeyin fazla vakit geçmeden yıkıldığına ÅŸahitlik ettim. Menfaat için bir araya gelenler, yine aynı nedenden dolayı kısa süre içinde birbirlerine düÅŸmüÅŸlerdir.

Peyami Safa, bu cümleyi 1958 yılında kurmuÅŸ: "Ahlâk buhranı fertler arasındaki sosyal baÄŸların çözülüÅŸünden ve her insanın kendi çıkarını müÅŸterek menfaate tercih etmesinden doÄŸar." (Seçmeler, 1970, sayfa 103.) Bugün bunun neye karşılık geldiÄŸini hem biliyor hem görüyoruz.

***

Kendini bilmek; yaptığımız iÅŸin, söylediÄŸimiz sözün, attığımız adımın neye karşılık geldiÄŸini anlamaktır. Åžuur tam da buradadır.

Yolculuk ahlâkının bir diÄŸer adı da arkadaÅŸlık ahlâkıdır. Bu konuyu daha evvel yazmıştık.

Kaynak: Fikriyat