Fas, İsrail’le normalleşme kervanına katılan 6. Arap ülkesi oldu

Fas, Arap coÄŸrafyasında son birkaç ay içinde Ä°srail ile normalleÅŸme anlaÅŸmasına varan dördüncü, 1979'dan bu yana ise altıncı ülke oldu.

Ä°srail'in Arap ülkeleriyle iliÅŸkilerini normalleÅŸtirme süreci 42 yıl içinde Mısır ve Ürdün ile sınırlıydı. Bu yıl ise 4 ülke peÅŸ peÅŸe benzer adımlar attı.

Son olarak Fas, dün akÅŸam Ä°srail ile iliÅŸkilerinin "en yakın zamanda" normale döneceÄŸini açıkladı. Böylece Fas; Mısır, Ürdün, BirleÅŸik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn ve Sudan'dan sonra Ä°srail ile normalleÅŸmeyi kabul eden 6. Arap ülkesi oldu.

NormalleÅŸme kervanının başını çeken Mısır, boykot ve geniÅŸ çaplı eleÅŸtirilerle karşı karşıya kalırken, son dönemde yaÅŸanan normalleÅŸme hareketleri karşısında çoÄŸu rejim tepkisiz kaldı.

Halklar ise normalleÅŸme sürecinin devam etmesine ve bazı ülkelerin bu sürece katılmasına sert tepkiler gösterdi.

İlk normalleşme adımını Mısır attı

Mısır-Ä°srail Barış AntlaÅŸması, Mısırlıların "6 Ekim" Ä°sraillilerin ise "Yom Kippur" olarak isimlendirdikleri, 6 Ekim 1973'te baÅŸlayan savaşın ardından imzalandı. Taraflar, antlaÅŸmaya, dönemin Mısır CumhurbaÅŸkanı Enver Sedat'ın Ä°srail ziyaretinden 16 ay sonra 26 Mart 1979'da imza koydu.

AntlaÅŸmanın temelini, 17 Eylül 1978'de Mısır CumhurbaÅŸkanı Sedat ve Ä°srail BaÅŸbakanı Menahem Begin tarafından ABD BaÅŸkanı Jimmy Carter gözetiminde imzalanan Camp David SözleÅŸmesi oluÅŸturdu.

Böylece Mısır, Ä°srail'i resmen tanıyan ilk Arap ülkesi oldu.

Ürdün ile Ä°srail arasındaki Vadi Arabe Barış AntlaÅŸması

Ä°srail ile bir baÅŸka Arap ülkesinin benzer bir adımı atması bundan 15 yıl sonra gerçekleÅŸti.

Dönemin Ä°srail BaÅŸbakanı Ä°zak Rabin ve Ürdünlü mevkidaşı Abdusselam el-Mecali, 26 Ekim 1994'te 46 yıl süren savaÅŸ halini sona erdiren Vadi Arabe Barış AntlaÅŸması'nı imzaladı.

ABD BaÅŸkanı Bill Clinton'ın himayesinde imzalanan antlaÅŸma, Ä°srail'in en uzun sınırında güvenliÄŸi garanti ederken, Ürdün'e Kudüs'teki dini iÅŸleri denetleme hakkı verdi.

NormalleÅŸme sürecinde ikinci atılım

NormalleÅŸmeyle ilgili ikinci atılım dalgası tam 26 yıl sonra geldi ve son birkaç ay içinde 4 Arap ülkesi bu kervana katıldı.

BAE ve Bahreyn, 15 Eylül'de Beyaz Saray'da düzenlenen törende Ä°srail ile iliÅŸkileri normalleÅŸtirme anlaÅŸması imzaladı.

Sudan DışiÅŸleri Bakanlığı da 23 Ekim'de geçiÅŸ hükümetinin Ä°srail ile iliÅŸkilerin normalleÅŸtirilmesini kabul ettiÄŸini ancak anlaÅŸmanın yürürlüÄŸe girmesinin yasama meclisinin kurulması ile anayasal yapının tamamlanmasının ardından gerçekleÅŸeceÄŸini, konunun parlamentonun onayına baÄŸlı olduÄŸunu açıkladı.

Beyaz Saray aynı gün BaÅŸkan Donald Trump'ın Sudan'ı "teröre destek veren ülkeler" listesinden çıkarma kararını imzaladığını bildirdi.

Fas, İsrail'le ilişkilerin "en yakın zamanda" kurulacağını duyurdu

Fas Kralı 6. Muhammed, 10 Aralık'ta ülkesinin Ä°srail ile "en yakın zamanda resmi ve diplomatik iliÅŸkiler kurmayı" planladığını açıkladı.

Kral 6. Muhammed, ABD BaÅŸkanı Donald Trump ile yaptığı telefon görüÅŸmesinde, Fas ile Ä°srail arasında karşılıklı uçuÅŸlara baÅŸlanmasını planladıklarını, iki ülke arasında turistlerin yanı sıra Fas kökenli Yahudilerin de yolculuk yapmasının saÄŸlanacağını ifade etti.

Bu telefon görüÅŸmesi, Trump'ın, Fas ve Ä°srail'in tam diplomatik iliÅŸki kurulmasına yönelik anlaÅŸmaya vardığını ve Batı Sahra'da Fas'ın hakimiyetini tanıdıklarına dair bir bildirge imzaladığını duyurmasının ardından geldi.

Arap devletlerinin Ä°srail ile iliÅŸkileri normalleÅŸtirme adımları art arda gelirken, aralarında Suudi Arabistan'ın bulunduÄŸu baÅŸka ülkelerin de bu kervana katılacağı söylemleri dolaşıyor.

Riyad yönetimi ise, "Filistin-Ä°srail anlaÅŸmazlığında bir çözüme ulaÅŸmanın ve tüm Arap ülkeleri ile Ä°srail arasındaki iliÅŸkileri normalleÅŸtirmenin tek yolunun Arap Barış GiriÅŸimine baÄŸlı olduÄŸunu" vurguluyor.