Türkiye-Libya MEB anlaşması Akdeniz'de dengeleri değiştirdi

Hakkaniyet ilkesi ve uluslararası hukuk kurallarına uygun düzenlenen Türkiye-Libya deniz yetki alanları anlaÅŸması, her iki ülkenin de DoÄŸu Akdeniz'deki hak ve çıkarlarını korumayı amaçlıyor.

Türkiye ile Libya arasında 27 Kasım 2019'da imzalanan muhtıranın onay iÅŸlemleri 8 Aralık 2019'da tamamlanırken, bu yılın ekim ayında da anlaÅŸma BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) tarafından tescil edildi.

Hakkaniyet ilkesi uyarınca ve uluslararası hukuk kurallarına uygun ÅŸekilde düzenlenen anlaÅŸma, iki ülkenin de DoÄŸu Akdeniz'deki hak ve çıkarlarını korumayı amaçlıyor.

Doğu Akdeniz'de tek taraflı adımlara cevap verdi

Türkiye ve Libya arasındaki anlaÅŸma, Güney Kıbrıs Rum yönetiminin (GKRY) adanın tek sahibi gibi davranarak ve hakkaniyet ilkesine aykırı bir ÅŸekilde 2003'ten bu yana deniz yetki alanını sınırlandırmaya yönelik attığı tek taraflı adımlara güçlü cevap niteliÄŸi taşıyor.

GKRY'nin bu çerçevede Türkiye tarafından tanınmayan 3 anlaÅŸması bulunuyor. 2003 yılında Mısır'la deniz yetki alanı sınırlandırmasına imza atan GKRY, 2007'de Lübnan'la, 2010'da ise Ä°srail'le anlaÅŸma yaptı. 

Özellikle GKRY'nin Mısır'la yaptığı anlaÅŸmaya konu alan, Türkiye'nin kıta sahanlığı olarak BM'de kayda geçirdiÄŸi alanla çakışıyor.

Yunanistan ise DoÄŸu Akdeniz'de "Sevilla Haritası"yla vücut bulan maksimalist hedefleriyle Türkiye'yi Antalya Körfezi ve çevresinden ibaret dar bir deniz alanına hapsetmeyi hayal ediyor.

Yunanistan geçtiÄŸimiz aÄŸustos ayında Mısır'la bir anlaÅŸma imzalayarak Türkiye-Libya anlaÅŸmasını "geçersiz kılmaya" çalışsa da umduÄŸunu bulamadı.

Yunanistan'ın adalara yönelik maksimalist görüÅŸlerini paylaÅŸmadığı görülen Mısır'ın isteksizliÄŸi nedeniyle Mısır-Yunan anlaÅŸması son derece dar bir alanı sınırlandırabildi. Türkiye ise, bu anlaÅŸmayı tanımadığını her vesileyle açıklıyor.

Türkiye yıllarca hakkaniyet ve diyalog çaÄŸrısında bulundu

Türkiye bölgedeki tek taraflı adımlar karşısında hakça çözümler geliÅŸtirilmesi için yıllarca diyalog çaÄŸrısı yaptı.

Kıbrıs meselesine kapsamlı bir çözüm bulunana kadar GKRY hariç tüm bölge ülkeleriyle deniz yetki alanı sınırlandırma müzakereleri baÅŸlatmaya hazır olduÄŸunu bildiren Türkiye'nin diyalog çaÄŸrısına karşın, tek taraflı hamleler ve izolasyon çabaları sürdü.

Bu adımlara karşı bölgede, kendi hakları ve Kıbrıs Türklerinin haklarının koruyacağını açıkça belirten Türkiye, ilk deniz yetki alanı sınırlandırma anlaÅŸmasını 2011'de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'yle (KKTC) imzaladı.

2011'de sismik araÅŸtırmalarına baÅŸlayan Türkiye, 2018'de de sondaj faaliyetlerini baÅŸlattı.

2019 yılında Libya'yla imzalanan anlaÅŸma da bu alanda atılan en güçlü adımlardan birini teÅŸkil etti.

Türkiye'yi bölgede izole etme hamlelerine cevap niteliÄŸinde

Türkiye ile Libya arasındaki anlaÅŸma, DoÄŸu Akdeniz'de en uzun kıtasal kıyı ÅŸeridine sahip olan Türkiye'yi "çevreleme ve izole etmeye" çalışan hamlelere cevap vererek, Türkiye'nin kıta sahanlığı haklarını koruma altına alındı.

Türkiye'nin DoÄŸu Akdeniz'de imzaladığı ikinci deniz yetki alanı sınırlandırma anlaÅŸması niteliÄŸindeki muhtırayla, Türkiye'nin DoÄŸu Akdeniz'deki kıta sahanlığının batı sınırları çizilmiÅŸ oldu ve BM nezdinde kayda geçirildi.

Türkiye bu anlaÅŸmayla proaktif bir adım atarak, bölgede kendisini izole etmeye çalışan tarafları köÅŸeye sıkıştırmış oldu.

Libya için de önemli kazanım

AnlaÅŸma sadece Türkiye'ye kazanımlar saÄŸlamadı. AnlaÅŸmayla birlikte, Libya'nın da Yunanistan karşısında deniz yetki alanı hakları korunmuÅŸ oldu.

Libya ile Yunanistan arasında deniz yetki alanlarını sınırlandırmaya iliÅŸkin müzakereler 2004'te baÅŸlamıştı. Ancak, Yunanistan, 2014'te Libya'daki siyasi karmaÅŸadan yararlanarak tek taraflı bir hamleyle Girit Adası'nın güneyinde hidrokarbon ruhsat sahaları ilan etti.

Türkiye ve Libya arasındaki anlaÅŸma, Yunanistan'ın hakkaniyete aykırı bu hamlesine de cevap vermiÅŸ oldu.

Anlaşmayla birlikte, Yunanistan'ın mantığıyla yapılacak bir sınırlandırmaya kıyasla Libya yaklaşık 36 bin kilometre kare deniz yetki alanı kazanmış oldu.

DoÄŸu Akdeniz'de dengeler deÄŸiÅŸti

Türkiye ve Libya arasında hakkaniyet ilkesi ve uluslararası hukuka uygun bir ÅŸekilde imzalanan anlaÅŸma, en fazla Yunanistan'ın tepkisini çekti.

Yunanistan'ın DoÄŸu Akdeniz'de maksimalist taleplerini baltalayan anlaÅŸmanın Yunan adalarının haklarını tanımadığını savunan Atina, anlaÅŸmanın bu sebeple uluslararası hukuka aykırı olduÄŸunu öne sürüyor.

AnlaÅŸma BM tarafından tanınan meÅŸru Fayiz es-Serrac hükümetiyle imzalanmasına raÄŸmen, Yunanistan ve Mısır, es-Serrac hükümetinin anlaÅŸma imzalama yetkisi olmadığını iddia ediyor.

BM Deniz Hukuk SözleÅŸmesi ile Uluslararası Adalet Divanı içtihatlarına uygun bir ÅŸekilde düzenlenen anlaÅŸmada, adaların otomatik olarak kıta sahanlığı ve Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) yaratmaması, hakça ve adil sınırlandırma, cephe uzunluklarının dikkate alınması ve Türkiye'nin kıyısal projeksiyonunun kesilmemesi ilkeleri gözetildi.