Hayrettin Karaman: İslam'a göre dövme ve vejetaryenlik

Soruya geçmeden bir kısa açıklamaya ihtiyaç var. Geçende bir soruya cevaben “Evde Köpek” konusunu yazmıştım. Bir okuyucu fena halde hiddetlenmiÅŸ olarak bana çıkışıyor, “BaÅŸka yazacak konu mu kalmadı, Yeni Åžafak okuru olduÄŸuma piÅŸman oldum” diyordu.

Darılmasın ama ben bu düÅŸünce ve tavır içinde olanlara “benmerkezci insanlar” diyorum; onlar neyi uygun, doÄŸru, güzel, meÅŸru görürlerse herkesin de öyle görmesini ister ve beklerler.

Mademki bir soru-cevap köÅŸesi açtık, buraya gelen soruları, “Bana göre uygun mu, gerekli mi, önemli mi…” diye deÄŸerlendirip ayıklamaya tabi tutmak, kendilerince gerekli ve önemli bulanlara saygısızlık olur. Biz, yalnızca yayınlanması zararlı olan sorulara ve cevaplarına yer vermeyip bunun dışında bize göre hangi deÄŸerde olursa olsun, soranların ihtiyaçlarını göz önüne alıyor, okuyucuya ve sorana saygı duyuyoruz.

Soru

Bendeniz Almanya’da üniversite öÄŸrenimi görmekteyim ve Türkiye’deki elim haberleri aldığımızın akÅŸamında farklı bir hususta size bazı sorularımı iletmek istedim.

Burada henüz Müslüman olmuÅŸ bir Alman arkadaşımla ilgilenmekteyim. Kendisi Ä°slam’ı okuyarak, araÅŸtırarak ve (inÅŸallah) hazmederek kendi isteÄŸiyle seçti. Dinimizin temel prensipleriyle ilgili edinmesi gereken bilgileri Almanca sahih kaynaklardan (Kur’an-ı Kerim tercümesi, Almanca Buhari tercümesi gibi) kendisi öÄŸrenebiliyor.

Lakin bana 2 soru yöneltti ki, ikisi de hayli güncel konular olduÄŸundan kadim kaynaklara baÅŸvuramadım, daha doÄŸrusu onu, cevabını bulabileceÄŸi bir kaynaÄŸa yöneltemedim. Bu hususta yardımınızı istirham ediyorum.

Ä°lk soru: Bu kız kardeÅŸim, Müslüman olmadan önce bileÄŸine bir dövme yaptırmış. Müslüman olduktan sonra ise bu dövmenin akıbeti ile ilgili kafası karışmış. Dövme tıbbi bir yöntemle silinebiliyor, ama bu esnada vücuda zarar verme ihtimali var; mikrop kapabilir ya da daha farklı bir hastalığa yakalanabilir (dövmeyi sildirmekle ilgili araÅŸtırmalarından edindiÄŸi bilgiler bu doÄŸrultuda.) Bu durumda abdestinin saÄŸlıklı olabilmesi için dövmeyi sildirmesi gerekiyor mu? EÄŸer dövme sildirme iÅŸlemi saÄŸlık açısından ufak bir tehlike barındırıyorsa bile mi?

Cevap

Dövme yaptırmak güncel; yani kadim geçmiÅŸte olmayan bir âdet deÄŸildir. Ansiklopedilere bakıldığında ÅŸu bilginin yer aldığı görülür:

“Dövme yapma geleneÄŸi hayli eskidir. MÖ 2000’lerde Antik Mısır toplumunda dövmenin yapıldığı mumyalardan anlaşılmıştır. Mısırlıların dışında Britonların, Galyalıların ve Trakların da dövmeleri vardı. ... Öte yandan ilk Hıristiyanlar, bedenlerine Ä°sa’nın adını ya da haç desenlerini taşıyan dövmeler yaptırmışlardır…”

Kadim fıkıh kitaplarımızda da hem dövme yaptırmanın hükmü hem de abdeste mani olup olmayacağı konularında bilgi vardır.

Helaller Haramlar isimli kitabımda şu kısa bilgiyi vermiştim:

“Hz. Peygamber (s.a.v.) vücuduna dövme yaptıran ve yapana, (normal) diÅŸleri yontarak ÅŸeklini deÄŸiÅŸtiren ve bunu yaptırana lânet etmiÅŸtir ( Müslim, K. el-Libâs, 119; Buhârî, K. el-Libâs, 82-87).

Tıbbî ve estetik bakımlardan normal olan diÅŸleri, moda olan ÅŸekle uydurmak için söktürüp yaptırmak caiz deÄŸildir. Gerek iÄŸne batırıp açılan deliklere boyalı maddeler dökerek yapılan dövme ve gerekse diÅŸ minelerini mahveden yontma iÅŸinin saÄŸlık yönünden de zararlı olduÄŸu bilinmektedir.”

“DöÄŸme, haç gibi batıl bir din sembolü veya ahlaka aykırı çirkin bir ÅŸekil olmadıkça” ve deriyi delerek yapılmadıkça onu kazıtması, yok ettirmek için eziyete girmesi gerekmez. Peygamberimiz’in (s.a.) bunu yasaklamasının iki sebebi var: 1. O zaman dövme deri üstüne boya ile yapılmıyor, deri iÄŸne ile açılarak yapılıyordu ve bunun saÄŸlığa zararı vardı. 2. Genel olarak bâtıl dinlerin sembolleri yapılıyordu.

Dövme deri üstüne boya ile yapılıyorsa ve kına gibi suyun deriye temasına engel olmuyorsa arkadaşınızın abdesti ve guslü olur; dövme bunlara zarar vermez, engel olmaz.

Ä°kinci soru ise kurban kesme vecibesi ile ilgili. Bu arkadaşımız, zekât, fitre ve sadaka hususlarında çok hassas. Üzerine düÅŸen görevleri eksiksiz yerine getirmeye azami dikkat ediyor. Lakin kurban kesme ile ilgili ÅŸöyle bir çekincesi var: Bu kardeÅŸim vejetaryen ve acıyı hissedebilen hiçbir canlının insanın karnını doyurmak için öldürülmemesi gerektiÄŸini düÅŸünüyor. Et, balık, tavuk gibi ürünleri asla tüketmiyor. Kurban mefhumu bu durumda nasıl izah edilebilir? Bu durumda bir Müslüman hangi bakış açısını takınmalıdır? Bu arkadaşımın kurban ile ilgili önerisi, kurban kesmek yerine gereken meblağı fakirlere vermek, ama kurban kesmemek!

Cevap

Helal et yiyenlerin vejetaryenleri, vejetaryenlerin da helal et yiyenleri ikna etmeleri neredeyse imkânsızdır. Vejetaryen bir Müslüman, hayvan eti yemenin haram olduÄŸuna itikad edemez, ama kendisi hayvan kesmez ve yemez. Et yiyenler de vejetaryenlerin hassasiyetlerine saygı duyarlar.

Günümüzde hayvanların acı duymadan veya asgari acı duyarak ve Ä°slam’a uygun kesimleri de mümkün hale gelmiÅŸtir.

Bu arada kurban için acı duyanların biraz da kürk için öldürülen milyonlarca hayvan için acı duymalarını hatırlatıyorum.

Ä°nsanı da hayvanı da yaratan Allah’tır. Allah Teâlâ insanlar muhtaç olmadıkça hayvanlar ÅŸöyle dursun bir otun bile koparılmasına razı olmaz.

Dünyanın çeÅŸitli iklimlerinde ve coÄŸrafyalarında yaÅŸayan insanları her çeÅŸit etten mahrum etmenin doÄŸuracağı birçok problem vardır.

Fıkıhta kurban kesmeyi müekked sünnet olarak kabul eden ictihadlar da vardır; vejetaryenler bu içtihada uyarak kurban kesmeyip yoksullara yardımda bulunabilirler. Sünneti terk etmenin kusurunu inÅŸallah yoksulları sevindirmek karşılar.

Üçüncü sorum da Bakara Suresi’ndeki evlilik ile ilgili âyet hakkında. Âyette, gönüle hoÅŸ gelen ama iman etmemiÅŸ biriyle evlenmektense, iman etmiÅŸ biriyle evlenmenin daha hayırlı olduÄŸu söyleniyor. Bu konuda da arkadaÅŸlarımla tartıştık. Bir kızla evlenecek erkek büyük ihtimalle iman etmeyeceÄŸini biliyorsa, yani kızın iman etme olasılığı çok düÅŸükse, erkeÄŸin onunla evlenmesi yasak mıdır?

Cevap

Sözünü ettiÄŸiniz âyetin meâli ÅŸöyledir:

“Ä°man etmedikleri sürece Allah’a ortak koÅŸan kadınlarla evlenmeyin. Åžundan emin olun ki imanlı bir câriye, sizin hoÅŸunuza gitse de müÅŸrik bir hür kadından iyidir. Ä°man etmedikleri sürece Allah’a ortak koÅŸan erkeklerle de kadınlarınızı evlendirmeyin. Åžundan da emin olun ki imanlı bir köle, sizin hoÅŸunuza gitse bile müÅŸrik bir hür kiÅŸiden daha iyidir. Onlar insanları ateÅŸe çağırırlar, Allah ise izni ile cennete ve bağışlanmaya çağırır, gerektikçe hatırlasınlar diye insanlara âyetlerini açıklar” (Bakara, 221).

Bir insanın ileride dine gireceÄŸini veya dinden çıkacağını ancak Allah bilir. Bilinmeyen bir geleceÄŸi var sayarak hareket edilemez ve iÅŸlem yapılamaz. Bu sebeple hâlihazırda Ehl-i Kitap’tan olmayan kâfir bir kız veya kadınla evlenmek caiz deÄŸildir. Müslüman kız ve kadın da Ehl-i Kitap dâhil hiçbir kâfir ile evlenemez.

Evli çiftlerden biri Müslüman olur diÄŸeri olmaz ise aile birliÄŸinin devamında baÅŸkaca bir sakınca yoksa evliliÄŸin devam edebileceÄŸi içtihadı vardır ve bu ictihad, Peygamberimiz’in (s.a.) bazı uygulamalarına dayanmaktadır.

YeniÅŸafak