Irak'ta giderek yükselen KDP-PKK gerginliği çatışmaya dönüşür mü?

Terör örgütü PKK’nın Irak’taki varlığı, baÅŸta Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) olmak üzere Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) artan bir oranda tepki çekiyor. Irak merkezî hükümeti ile IKBY arasında 9 Ekim’de BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) gözetiminde imzalanan ve terör örgütünün Musul’un Sincar ilçesindeki varlığını sonlandırmayı hedefleyen anlaÅŸma, BaÄŸdat ve Erbil yönetimleri açısından da PKK’nın bölgede istikrarsızlık kaynağı olduÄŸunu gösterdi. IKBY’de uzun yıllardır yüzlerce köyü iÅŸgal eden, halktan haraç alıp keyfi kontrol noktaları kuran ve geçen sene bir Türk diplomatı Erbil’de ÅŸehit eden terör örgütü, bölgeyi istikrarsızlaÅŸtırma giriÅŸimini ileri aÅŸamalara taşıyor. 8 Ekim’de Türkiye sınırında bulunan Duhok’taki Serzer sınır kapısı asayiÅŸ müdürlüÄŸü görevini yürüten ve KDP’li eski bir PeÅŸmerge olan Gazi Salih Ä°lhan’ın PKK tarafından öldürülmesi, IKBY’li yetkililerce terör eylemi olarak nitelendirildi ve karşılıksız bırakılmayacağı bildirildi. Ayrıca 26 Ekim’de KDP’li IKBY BaÅŸbakanı Mesrur Barzani’nin baÅŸkanlık ettiÄŸi IKBY Güvenlik Ajansı’nın, Erbil’deki yabancı bir diplomatik misyona, üyelerine ve o ülkenin ÅŸirketlerine yönelik terör saldırısı hazırlığındaki çok sayıda PKK’lının yakalandığını duyurması, KDP-PKK gerginliÄŸini had safhaya çıkardı. Son olarak ise IKBY’nin, PKK’nın Erbil yönetiminin enerji ihracatını inkıtaa uÄŸratmak için petrol boru hattına saldırdığını duyurması bu gerginliÄŸin çatışmaya dönüÅŸme ihtimalini akıllara getirdi.

KDP-PKK anlaÅŸmazlığı DEAÅž’ın ardından gün yüzüne çıktı

KDP-PKK arasında (kısa süreli konjonktürel temaslar haricinde) geçmiÅŸten bugüne kadar gerginlik ve çatışma arasında seyreden iliÅŸkiler, terör örgütü DEAÅž’ın AÄŸustos 2014’te Sincar’a saldırmasıyla birlikte yeniden gerilmeye baÅŸladı. Arap Baharı’nın etkisiyle Suriye’nin kuzeyinde oluÅŸan yönetim boÅŸluÄŸunu deÄŸerlendirerek bölgeye konuÅŸlanan terör örgütü, buradaki “kanton” projesini Irak ve IKBY arasındaki tartışmalı bölgelerden Sincar’a ve IKBY’nin sınır köylerine kadar geniÅŸletme çabası içine girdi; Suriye’nin kuzeyinde kendisine muhalif ve KDP yanlısı Kürtleri bastırarak bölgeden uzaklaÅŸtırdı. KDP peÅŸmergelerinin 2014’te DEAÅž’ın Kobani saldırısını engellemek üzere bölgeye gelip geri dönmesine raÄŸmen, PKK DEAÅž’la mücadele bahanesiyle yerleÅŸtiÄŸi Sincar’da “KDP’nin Ezidileri DEAÅž saldırısında yalnız bıraktığını” iddia ederek buradaki “kanton” projesini hayata geçirmeye çalışıyor. Sincar’daki yerel güçleri Irak’taki Ä°ran yanlısı HaÅŸdi Åžabi tarafından maaÅŸa baÄŸlanan PKK, ABD’nin Suriye’de kendisine saÄŸladığı lojistik ve askeri destek-koruma sayesinde, IKBY özelinde KDP üzerindeki baskısını da giderek artırıyor.

2013’te duyurduÄŸu “Siyasi Tutum Belgesi”ne göre IKBY’de alternatif aktör olmayı planlayan PKK’nın Irak genelindeki siyasi uzantılarının halk nezdinde bir desteÄŸe ulaÅŸamamaları, terör örgütünün Suriye savaşında iliÅŸkisini geliÅŸtirdiÄŸi Ä°ran ve HaÅŸdi Åžabi ile yakınlaÅŸmasına ve KDP karşıtı eylemlere odaklanmasına yol açtı. Eski IKBY BaÅŸkanı ve KDP lideri Mesut Barzani’yi geçmiÅŸte “diktatör” olmakla ve KDP’yi “DEAÅž’la iÅŸbirliÄŸi yapmakla” itham eden ve IKBY’de yaklaşık 650 köyü iÅŸgal ettiÄŸi belirtilen terör örgütünün, eÅŸ zamanlı olarak ABD ve Ä°ran’la geliÅŸtirdiÄŸi iliÅŸkiler ve Irak’ın kuzeyi ile Sincar’daki etkinliÄŸi üzerinden KDP’yi çevreleme faaliyetlerini artırması, IKBY’nin Türkiye’nin PKK karşıtı operasyonlarına önce zımni sonra ise açıktan destek vermesine neden oldu. Terör örgütü “Sincar Ä°nÅŸa Meclisi” adlı yapısı üzerinden Ocak 2015’te bölgede “kanton” ilan ederken, IKBY yönetimi de PKK’yı halkın iradesi dışında “karton idareler” kurmak ve bunu halka dayatmakla suçladı. Kasım 2015’te Sincar ilçe merkezi ve çevresinin Uluslararası Koalisyon ile peÅŸmerge güçleri tarafından DEAÅž’tan temizlenmesine raÄŸmen DEAÅž’a karşı zaferi sahiplenmeye çalışan terör örgütünün Sincar’daki varlığı devam ediyor. Türkiye karşıtı eylemlerini Sincar üzerinden de organize eden terör örgütü, böylelikle hem Sincar-Kandil arasında hem de Suriye’nin kuzeyiyle koridor oluÅŸturmaya çalışıyor.

BM himayesindeki Sincar anlaÅŸması terör örgütünün Irak’taki varlığını zora soktu

BM himayesinde imzalanan ve Batılı ülkeler ile Türkiye’nin destek verdiÄŸi BaÄŸdat ile Erbil arasındaki Sincar anlaÅŸmasından sonra PKK’nın Irak’taki varlığı zora girdi. Enerji gelirleri, bütçe dağıtımı, tartışmalı bölgeler ve maaÅŸ ödemeleri gibi birçok konuda kalıcı bir uzlaÅŸmaya varamayan BaÄŸdat ve Erbil yönetiminin PKK’nın bölgedeki varlığını sonlandıracak Sincar anlaÅŸmasında hemfikir olması ve bu anlaÅŸmanın uluslararası destek görmesine raÄŸmen, terör örgütü anlaÅŸmaya açık bir ÅŸekilde karşı çıkıyor.

Terör örgütünün Sincar’daki varlığı nedeniyle, DEAÅž saldırısı sonrası evlerini terk eden birçok Ezidi yurtlarına geri dönemezken, bölgenin yeniden imarı da engelleniyor. Buna raÄŸmen terör örgütü, bölgedeki yayılmacı politikasının ve “kanton” projesinin boÅŸa düÅŸeceÄŸini ve Kandil ile Suriye’nin kuzeyindeki varlığının da akamete uÄŸrayacağını düÅŸünerek söz konusu anlaÅŸmayı tanımadığını söylüyor. Öte yandan, Sincar anlaÅŸması dolayısıyla, BaÄŸdat-Erbil-Ankara arasındaki iliÅŸkilerin güçleneceÄŸi ve bölgede daha önce PKK karşıtı operasyonlar yaparak Sincar’ın “ikinci Kandil” olmasına izin vermeyeceÄŸini belirten Türkiye’nin operasyonlarının hem Irak genelinde hem de uluslararası kamuoyundaki meÅŸruluÄŸunun artacağı söylenebilir.

KDP, Irak’ın PKK'yı terör listesine almasını gündeme getirebilir

PKK’nın yüzlerce köy iÅŸgal ettiÄŸi ve halkı göçe zorlayarak haraç aldığı IKBY’de bir istikrarsızlık unsuru olduÄŸu ve faaliyetleriyle bölge halkı için tehdit teÅŸkil ettiÄŸi uzun yıllardır Erbil yönetimi tarafından artan bir tonda dile getiriliyor. IKBY’nin terör örgütüne karşı muhalefeti artarken PKK da Temmuz 2019’da Erbil’de Türk diplomat Osman Köse’yi ÅŸehit ederek hem Türkiye’yi hem de Irak’ın geri kalanına kıyasla uluslararası kurumlar ve misyonlar tarafından güvenli bir kent olarak görülen IKBY’nin baÅŸkenti Erbil’i ve kenti yöneten KDP’yi hedef almış oldu. Irak’ın Duhok kentinde, Türkiye sınırında bulunan Serzer sınır kapısı asayiÅŸ müdürü Gazi Salih Ä°lhan’ın PKK tarafından öldürülmesi ise bölgede terör örgütünün faaliyetlerine engel oluÅŸturan KDP’lilerin hedef alındığını ve PKK’nın KDP ile çatışmaktan imtina etmeyeceÄŸini gösterdi. IKBY BaÅŸbakanı KDP’li Mesrur Barzani’nin baÅŸkanlık ettiÄŸi IKBY Güvenlik Ajansı’nın, ölüm tehditleri alan Ä°lhan’ın “karanlık elli teröristlerce öldürüldüÄŸü” ve “sorumluların bunun bedelini en ağır ÅŸekilde ödeyeceÄŸi” yönündeki açıklaması ise KDP-PKK arasındaki gerilimi tırmandırdı. Yine IKBY Güvenlik Ajansı’nın, Erbil’deki bir yabancı diplomatik misyona saldırmayı ve üyelerine suikast düzenlemeyi planlayan, PKK ile baÄŸlantısı olan en az 12 ÅŸüphelinin yakalandığını duyurması ise KDP’nin terör örgütünün bölgedeki faaliyetlerini yakından izlediÄŸini gösterdi. GeçtiÄŸimiz günlerde ise IKBY’li yetkililerin, terör örgütünün Erbil yönetiminin enerji ihracını engellemeye yönelik olarak, petrol boru hattına saldırdığını belirtmesi, Sincar anlaÅŸmasından rahatsız olan PKK’nın IKBY’nin ekonomik kaynaklarını hedef aldığı ÅŸeklinde yorumlandı.

Son dönemde KDP ve PKK arasında artan gerginliÄŸin devam etmesi halinde, IKBY’nin Türkiye’nin terör örgütüne karşı operasyonlarına desteÄŸini artıracağı, PKK’nın ise baÅŸta BM olmak üzere Batılı ülkelerin de destek verdiÄŸi Sincar anlaÅŸması çerçevesinde bölgeden çekilmesine yönelik daha fazla baskı altında kalacağı söylenebilir. Ayrıca bu gerginliÄŸin bir parçası olarak, Irak’ın kuzeyinde terör örgütünün konuÅŸlandığı muhtelif bölgelerde, KDP güçleri ile lokal çatışmalara giriÅŸmesi de olasılıklar arasında. Buna ek olarak, PKK-KDP gerginliÄŸinin arttığı bir dönemde, IKBY peÅŸmergelerinin gövde gösterisi yaptığı tatbikat videolarının basına servis edilmesi de bölgede söz konusu gerilimin arttığının bir baÅŸka iÅŸareti olarak deÄŸerlendirilebilir. Terör örgütünün IKBY’de artan eylemleri ve KDP ile yaÅŸanan geriliminin, aynı zamanda Irak BaÅŸbakanı Mustafa el-Kazımi’nin Irak’ın egemenliÄŸini öne çıkaran politikasını da rahatsız etmesi nedeniyle, Erbil yönetiminin, Irak’ın PKK’yı terör listesine alması yönünde bir maddeyi gündemine alması söz konusu olabilir.

Analiz: Bekir Aydoğan-Anadolu ajansı