D. Mehmet Doğan: Maraş'ın akıbeti

Bu MaraÅŸ Kıbrıs’taki MaraÅŸ. 46 sene bekledikten sonra açılmasına karar verilen sahil ÅŸehri.

Ülkemizde her meslekten belahat erbabı mebzul olarak bulunur. Geçenlerde bir emekli general, mesaj yayınlamıştı: “Abdülhamid bugün Kıbrıs’ı Ä°ngilizlere vermiÅŸti!” Ne kadar muhteÅŸem bir yıldönümü mesajı!

Abdülhamid Kıbrıs’ı hangi ÅŸartlarda Ä°ngiltere’ye geçici olarak verdi?

BatılılaÅŸma tarihinin en önde gelen siyasilerinden Midhat PaÅŸa ÅŸöhretini pekiÅŸtirmek için Rusya’yla savaşı tahrik etti. Abdülhamid tahtta yeni idi, savaÅŸa mâni olamadı. Sonra Rus ordusu YeÅŸilköy’e kadar geldi…Kars, Ardahan, Batum’u iÅŸgal etti…

Ä°ngiltere ile Kıbrıs konusunda yapılan anlaÅŸma Rusya’nın kuzey doÄŸu Anadolu’daki Rus istilasını durdurmak amaçlıydı. Ä°ngiltere, 1914’e kadar, Kıbrıs için Osmanlı Devleti’ne vergi ödedi, Birinci Dünya savaşı çıkınca bunu kesti ve adayı ihlak etti. Lozan’da bu ilhak resmileÅŸti!

Ne diyelim bu kıt akıllının sefil tahriki için?

“Magosa’ya vardım, kan kusa kusa!”

Bugünlerde Magosa ve onun “varoÅŸ”u MaraÅŸ gündemde.

Magosa’nın fethine katılan MaraÅŸlılardan ötürü ÅŸehrin bu bölgesine MaraÅŸ denildiÄŸi tahmin edilebilir. Rumlar “VaroÅŸa” dermiÅŸ.

MaraÅŸ, Kıbrıs’ın tatil cenneti olarak geliÅŸiyor. Barış harekatı sırasında Magosa’yla birlikte MaraÅŸ da ele geçiriliyor. Fakat, boÅŸalan ÅŸehir iskân edilmiyor. Masaya oturunca taviz olarak verilecek bir toprak parçası gözüyle bakılıyor MaraÅŸ’a. 1995’te Türkçenin Åžiir Åžöleni vesilesiyle bulunduÄŸumuz Kıbrıs’ta terk edilmiÅŸ MaraÅŸ’ı da görmüÅŸ, hüzne gark olmuÅŸtuk.

Annan Planı’na göre kapalı MaraÅŸ Rum tarafına bırakılacaktı. Kıbrıs Türkleri 2004’teki oylama ile Annan Planını kabul etti, Rumlar ise reddetti. Böylece, bu bölgenin statüsünü tayin konusunda yeni bir durum ortaya çıktı.

Ä°ÅŸte, 46 yıl sonra MaraÅŸ’ın sahil bölgesinin açılması bu yeni durumun ilanı. Deniliyor ki: Bu topraklar bizim! Åžimdiye kadar bir tasarrufta bulunmamıştık, bundan sonra gerekeni yapacağız, Rumlardan hakkı olanlara da talepleri halinde hakkını vereceÄŸiz.

MaraÅŸ’da böyle bir geliÅŸmenin adım adım gelmekte olduÄŸunu, bir hayli zamandır biliyorduk. Türkiye Yazarlar BirliÄŸi baÅŸkanlığı da yapmış, ülkemizin vakıf konusunda en ehil ÅŸahsiyeti Nazif Öztürk bir proje dahilinde bu konu ile ilgileniyor, zaman zaman da bizi haberdar ediyordu. Mesele bu ÅŸekilde gündeme gelince, Nazif Hoca ile epeyce konuÅŸtuk.

BaÅŸtan söyleyelim: MaraÅŸ’da elimiz kuvvetli.

Bu kuvvet nereden geliyor? Vakıfcılığımızdan! Ä°yi ki vakıflarımız var! 1571-1974 yılları arasında Kıbrıs Adası’nda 2220’nin üzerinde vakıf kurulmuÅŸ. Bu vakıfların sahip olduÄŸu taşınmaz malvarlığı itibariyle Kıbrıs Adası topraklarının %14’ü vakıf malı. Ya kapalı MaraÅŸ? MaraÅŸ da vakıf mülkü!

MaraÅŸ toprağı Lala Mustafa PaÅŸa, Abdullah PaÅŸa ve Bilâl AÄŸa vakıflarına ait ve bu konuda bütün taraflar hemfikir. Çözümlenmesi gereken husus, bu taşınmazların daha sonra ne ÅŸekilde üçüncü ÅŸahısların tasarrufuna geçtiÄŸi ve esas malikler ile mutasarrıfların haklarını gözeterek Kapalı MaraÅŸ’ın nasıl hizmete açılabileceÄŸi meselesi.

Kıbrıs Fâtihi Lala Mustafa PaÅŸa, Kapalı MaraÅŸ’la birlikte bölgenin önemli bir kısmını satın almış ve bunları, Kıbrıs’ta tesis ettiÄŸi müessesât-i hayriyeye gelir kaynağı olarak vakfetmiÅŸtir. DiÄŸer bir Osmanlı Sadrazamı Abdullah PaÅŸa da geri kalan önemli bir bölümünü temlikname ile mülk edindikten sonra vakıflaÅŸtırarak Lala’dan yüz altmış dokuz yıl sonra,1748 yılında, Kıbrıs’ta kurduÄŸu hayratına gelir kaynağı olarak tahsis etmiÅŸtir. Geriye kalan kısımlar ise 1818 yılında Kıbrıs Muhassılı Seyyid Mehmed Emin Efendi’nin maiyetinde çalışan Kemahlı Hacı Bilâl AÄŸa tarafından vakıflaÅŸtırılmıştır.

Kapalı MaraÅŸ’ın yüzölçümü, 4.637 dönüm, 3 evlek, 3,900 a²’= 4638 dönüm, 0 evlek 300 a²dir. Abdullah PaÅŸa, Lala Mustafa PaÅŸa ve Bilâl AÄŸa vakıflarının kapladığı saha, 3.850 dönüm, 2 evlek 531 a²’dir. Geriye kalan 787 dönüm 1 evlek, 3.369 a² ise, genel kamu alanlarına ve yollara aittir…

MaraÅŸ toprağının vakıf malı olduÄŸunun kabulü, 1963-1974 tarihleri arasında ödenmeyen zemin kiralarının ödenmesi ve ilgili vakıflar ile yatırımcılar arasında uzun süreli tasarruf hakkı tanınmasına imkân veren sözleÅŸmelerin imzalanması eski mutasarrıfların öncelik hakkına sahip olmaları kaydıyla hem mal sahibi vakıfların hem de yatırımcıların hak ve çıkarları âdil bir ÅŸekilde gözetilerek; Kapalı MaraÅŸ’ın, KKTC hükümranlığında hizmete açılacak!

Tabii Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde biz bu yazıyı kaleme alırken cumhurbaÅŸkanı seçimi yapılıyordu. Sonuç ne olur bilemeyiz, fakat ne olursa olsun geri dönüÅŸ olmaz ve MaraÅŸ açılır!

Karar Gazetesi