ABD, İngiltere ve Almanya'nın da dahil 39 ülke ile Çin arasında Uygur gerilimi

Almanya'nın BM Daimi Temsilcisi Christoph Heusgen, BM Genel Kurulu'nda 39 ülke adına yaptığı ortak açıklamada, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki insan hakları ve Hong Kong'da yaÅŸanan geliÅŸmelerden derin endiÅŸe duyulduÄŸunu söyledi.

Çin'e özellikle Sincan ve Tibet'teki dini ve etnik azınlıkların insan haklarına saygı duyması çaÄŸrısı yapan Heusgen, siyasi eÄŸitim kamplarının varlığı ve bir milyondan fazla kiÅŸiye keyfi gözaltı haberlerinin son derece endiÅŸe verici olduÄŸuna dikkati çekti.

Heusgen, ''Uygur kültürünün yanı sıra inanç, ifade ve hareket özgürlüÄŸü üzerinde ciddi kısıtlamalar var. Uygurlar ve diÄŸer azınlıklar orantısız bir ÅŸekilde gözetleniyor. Zorla çalıştırma ve kısırlaÅŸtırma dahil zorla doÄŸum kontrolü yöntemleri uygulandığı iddiaları ortada.'' dedi.

Çin'e BM Ä°nsan Hakları Yüksek Komiseri ve bağımsız gözlemcilerin insan hakları ihlalleri gerekçesiyle Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne derhal ve engelsiz ziyaretine izin vermesi çaÄŸrısı yapan Heusgen, Çin'i Hong Kong'da da uluslararası yasal sorumluluklarını yerine getirmemekle eleÅŸtirdi.

Çin'in BM Daimi Temsilcisi Zhang Jun ise baÅŸta ABD, Almanya ve Ä°ngiltere olmak üzere söz konusu 39 ülkeyi ülkesine karşı düÅŸmanca tutum sergilemekle eleÅŸtirdi.

''Ä°ftira'' ÅŸeklinde nitelendirdiÄŸi Sincan'daki insan hakları ihlalleri iddialarını reddeden Zhang, söz konusu ülkeleri içiÅŸlerine karışmakla suçladı.

Uygur konusunun insan hakları, din ya da etnik bir sorun olmadığını savunan Zhang, sorunun ''terörle mücadele'' olduÄŸunu iddia etti.

KonuÅŸmasında özellikle ABD'yi hedef alan Zhang, ''ABD'ye ÅŸunu söylemek istiyorum, nefret uyandıran eylemleriniz tarihin gidiÅŸatıyla çeliÅŸiyor. Ä°nsanlar ve dünya bölünme deÄŸil dayanışma, çatışma deÄŸil iÅŸ birliÄŸi istiyor. Tarihin yanlış tarafında ve uluslararası toplumun karşısında duruyorsunuz. KliÅŸeleriniz doÄŸru deÄŸil. Siyasi planlarınız ise asla baÅŸarılı olmayacak.'' dedi.

Türkiye'nin BM Daimi Temsilcisisi Bilge KoçyiÄŸit ise yaptığı konuÅŸmada, Sincan Özerk Bölgesi'ndeki insan hakları konusunun endiÅŸe kaynağı olduÄŸunu vurgulayarak, BM organlarının Uygur Türkleri'ne ve diÄŸer Müslüman azınlıklara yönelik muameleyi kayda geçirme ve somut tavsiyeler önermede önemli bir rol oynadığını söyledi.

Türkiye'nin Çin'in toprak bütünlüÄŸüne saygı duyduÄŸunu vurgulayan KoçyiÄŸit, aynı zamanda Çin'den Uygur Türkleri ve diÄŸer Müslüman azınlıklara barış ve refah içinde eÅŸit davranmasını, kültürel ve dini kimliklerine saygı duymasını beklediÄŸini ifade etti.

Türkiye'nin, Uygur Türkleri ile etnik, dini ve kültürel baÄŸları olan bir ülke olarak, Sincan'daki Uygur Türkleri'ne ve diÄŸer Müslüman azınlıklara yönelik insan hakları ihlalleri iddialarından son derece endiÅŸe duyduÄŸunu kaydeden KoçyiÄŸit, Çin'in, BM Ä°nsan Hakları Yüksek Komiseri'nin Sincan'a ziyaretine izin vermesi ve bu konuda ÅŸeffaf olması gerektiÄŸini sözlerine ekledi.

Çin'de son yıllarda Uygur Türkleri'nin yaÅŸadığı Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde ''eÄŸitim merkezi'' adı altında faaliyet gösteren kamplar ile Uygurlar'ın kimlik ve kültürlerine yönelik ihlaller uluslararası kamuoyu tarafından eleÅŸtiriliyor.

BM ve diÄŸer uluslararası örgütler kampların incelemeye açılması çaÄŸrılarını yinelerken, Çin ÅŸu ana kadar kendi belirlediÄŸi birkaç kampın az sayıda yabancı diplomat ve gazeteci tarafından kısmen görülmesine izin verdi.

Çin makamları, BM yetkililerinin doÄŸrudan bilgi almak amacıyla bölgede serbestçe inceleme yapma talebini ise geri çeviriyor.