Sudan'da hükümet ile silahlı gruplar arasında nihai barışa varıldı

Sudan hükümeti ile ülkenin batı ve güneyinde Devrimci Cephesi bünyesinde 9 isyancı silahlı örgüt arasındaki çatışmaları sona erdirecek nihai barış anlaÅŸması imzalandı.

Güney Sudan'ın baÅŸkenti Cuba'da düzenlenen törende, Sudan Egemenlik Konseyi BaÅŸkan Yardımcısı Orgeneral Muhammed Hamdan Dakalu, Devrimci Cephesi BaÅŸkanı El Hadi Ä°dris ve silahlı hareketlerin temsilcileri nihai barış anlaÅŸmasına imza attı.

Törene, Sudan Egemenlik Konseyi BaÅŸkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, Sudan BaÅŸbakanı Abdullah Hamduk ve Güney Sudan CumhurbaÅŸkanı Salva Kiir Mayardit’in yanı sıra Somali CumhurbaÅŸkanı Muhammed Abdullah Fermacu, Cibuti CumhurbaÅŸkanı Ä°smail Ömer Guelleh, Çad CumhurbaÅŸkanı Ä°dris Debi, Katar, BirleÅŸik Arap Emirlikleri, Mısır, Afrika BirliÄŸi ve BirleÅŸmiÅŸ Milletlerden temsilciler katıldı.

Sudan hükümeti ve silahlı gruplarının temsilcileriyle birlikte Sudan Egemenlik Konseyi BaÅŸkanı Burhan, Güney Sudan CumhurbaÅŸkanı Mayardit, Çad CumhurbaÅŸkanı Debi, Mısır, BAE ve Katar, Afrika BirliÄŸi ve BM temsilcileri de tanık ve garantörler olarak anlaÅŸmayı imzaladı.

Uluslararası Barış Federasyonu, barışa katkılarından dolayı Güney Sudan CumhurbaÅŸkanı Mayardit, Danışmanı Gulwak ve Arabuluculuk Heyeti üyesi Dio Matok’a "barış elçileri" ödülünü takdim etti.

Sudan Egemenlik Konseyi BaÅŸkan Yardımcısı Dakalu da barış anlaÅŸmasındaki çabalarından dolayı Katar’a teÅŸekkür etti, Doha yönetiminin sonraki aÅŸamalarındaki vaatleri dolayısıyla övgüde bulundu.

Barış sürecinin farklı zorluklar ve engellerle karşı karşıya olduÄŸunu ancak ortak çaba ve çalışmayla bunların üstesinden gelinebileceÄŸini belirten Sudan BaÅŸbakanı Hamduk, barış anlaÅŸmasının hayata geçirilmesi için silahlı hareketlerin temsilcilerini en kısa sürede Hartum'a beklediÄŸini ifade etti.

Güney Sudan Arabuluculuk Komitesi BaÅŸkanı ve Güney Sudan Devlet BaÅŸkanı Danışmanı Tut Gulwak, törende yaptığı konuÅŸmada, "Bu barış Cuba'da saÄŸlandığı için çok mutluyuz. Sudan halkını tebrik ediyorum." dedi.

ABD'nin Sudan Temsilcisi Donald Booth, ülkesinin Sudan'daki demokratik geçiÅŸi istikrarsızlaÅŸtırmaya çalışan herkesin karşısında duracağını söyledi.

Sudan KurtuluÅŸ Hareketi (SLM/AM) lideri Abdulvahid Nur ile Sudan Halk KurtuluÅŸ Hareketi- Kuzey (SPLM-N) örgütünün Güney Kurdufan lideri Abdulaziz el-Hılu’ya anlaÅŸmaya katılmaları çaÄŸrısında bulunan Booth, "Bu tarihi baÅŸarı, onlarca yıllık savaşı sona erdiriyor. Barışın uygulanmasını umuyoruz. Yerinden edilenlerin güvenliÄŸe ve suçluların cezalandırıldığını bilmeye ihtiyacı var." ifadelerini kullandı.

AnlaÅŸma neler getiriyor?

Sudan hükümeti ile Devrimci Cephesi arasında 14 Ekim 2019'da Cuba'da baÅŸlayan barış görüÅŸmeleri neticesinde varılan anlaÅŸma, güvenlik, toprak mülkiyeti, yerinden olanların geri dönüÅŸü, geçiÅŸ dönemi adaleti, tazminatlar, göçebeler ve çobanların desteklenmesi, servet ve iktidar paylaşımıyla mülteciler ve sığınmacılar gibi çatışmaların temel nedenlerinde mutabakatı vadediyor.

Muhalif güçler tasfiye edilerek silahlı unsurları ulusal orduya entegre edilecek.

10 ay süren müzakereler neticesinde imzalanan anlaÅŸma ile geçiÅŸ dönemi 39 ay daha uzatılırken, Devrimci Cephesine, devlet baÅŸkanlığına eÅŸ deÄŸer konumdaki Egemenlik Konseyinde 3 koltuk, kabine ve Geçici Yasama Meclisinde ise yüzde 25 kota ayrıldı.

Sudan hükümeti, yoksul bölgelerin kalkınmasına destek için Darfur'a 10 yıllığına 750 milyon dolar ödemeyi taahhüt etti.

Aynı zamanda Sudan için federal sistem öneren anlaÅŸma, Güney Kurdufan ve Mavi Nil'e özerklik hakkı tanıyor. Darfur bölgesi kendi valisini seçebilecek. Halihazırda 5 eyalet 7 ay sonra birleÅŸerek Darfur tek bir bölge haline gelecek. Darfur bölgesi, gelirlerinin yüzde 40'ında tasarruf hakkına sahip olacak. Bölgenin, kamudaki istihdamdan da yüzde 20 pay alması öngörülüyor.

Darfur'daki savaÅŸ suçluların adalete teslimi için komisyon kurulacak. Dönüm noktası niteliÄŸindeki anlaÅŸma, Darfur'da savaÅŸ suçları, soykırım ve insanlığa karşı suçlarla karşı karşıya kalan eski yetkilileri yargılamak için Uluslararası Ceza Mahkemesi ile iÅŸ birliÄŸini de garanti ediyor.

Darfur'da iki tarafın da katılımıyla 12 bin kiÅŸilik bir sivil savunma gücü konuÅŸlandırılması planlanıyor.

Cuba müzakereleri

Cuba müzakereleri, batıdaki Darfur bölgesi, güneydeki Güney Kurdufan ve güneydoÄŸudaki Mavi Nil eyaletleri ile ülkenin doÄŸu, kuzey ve orta kesimlerindeki barış görüÅŸmelerine odaklanıyor.

Güney Sudan Devlet BaÅŸkanı Salva Kiir Mayardit, 30 yıllık Ömer el-BeÅŸir iktidarının devrildiÄŸi 11 Nisan 2019'daki darbenin ardından Sudan yönetimi ile silahlı hareketler arasında uzlaşı saÄŸlanması amacıyla ara buluculuk giriÅŸimi baÅŸlatmıştı.

Darfur’un batısından Adalet ve EÅŸitlik Hareketi (JEM), Sudan KurtuluÅŸ Ordusu (SLA) ile güneydeki Güney Kurdufan ve Mavi Nil’den Malik Akkar liderliÄŸindeki Sudan Halk KurtuluÅŸ Hareketi-Kuzey (SPLM-N), 31 AÄŸustos'ta parafelenen barış anlaÅŸmasının tarafları arasında bulunuyor.

Abdulvahid Nur liderliÄŸindeki Sudan KurtuluÅŸ Hareketi (SLM/AM) ile Güney Kurdufan ve Mavi Nil eyaletlerinde 2011’den bu yana hükümet güçleriyle çatışan SPLM-N örgütünün Güney Kurdufan lideri Abdulaziz el-Hılu anlaÅŸmaya yanaÅŸmamıştı.


Hükümet güçleriyle 2003'ten beri çatışan Nur liderliÄŸindeki Sudan KurtuluÅŸ Hareketi, 2019'da askeri darbeyle görevine son verilen eski CumhurbaÅŸkanı Ömer el-BeÅŸir yönetimi ile müzakereyi reddettiÄŸi gibi, geçiÅŸ hükümetinin ÅŸu ana kadarki doÄŸrudan ya da dolaylı tüm çaÄŸrılarını da geri çevirdi.

Egemenlik Konseyi BaÅŸkan Yardımcısı Dakalu’yu protesto ettiÄŸi için aÄŸustosta müzakerelerden çekilen Hılu da Mavi Nil ve Güney Kurdufan için bağımsızlık referandumu yapılması ve ülkede laik bir devlet kurulmasını istiyor.