Taha Kılınç: Kuveyt Emiri'nin mirası

 “Åžeyh ed-Diblûmâsiyye” (Diplomasinin ÅŸeyhi), “Amîd es-Diblûmâsiyye” (Diplomasinin üstadı), “Emîru’l-Ä°nsâniyye” (Ä°nsaniyet emiri), müteveffâ Emir’e münasip görülen unvanlardan birkaçıydı. Kuveytli sosyal medya kullanıcılarının, Åžeyh Sabâh’ın aile hayatındaki sadeliÄŸi (tek eÅŸli oluÅŸu, 1990’da hanımını kaybettikten sonra bir daha evlenmeyiÅŸi) ve yaÅŸadığı bazı acıları (oÄŸlunu trafik kazasında, kızını da göÄŸüs kanseri nedeniyle kaybediÅŸi) öne çıkarmaları da, kendisine duyulan sempatinin bir baÅŸka göstergesiydi.

Kuveyt’in 10’uncu emiri Åžeyh Ahmed’in dördüncü oÄŸlu olarak, 1929’da dünyaya gelen Åžeyh Sabâh (Araplar bu ismi “Subâh” ÅŸeklinde telaffuz eder), 1963’ten 2003’e kadar -Körfez Krizi’yle yaÅŸanan küçük kesinti hariç- ülkesinin dışiÅŸleri bakanlığını yapmıştı. Üvey kardeÅŸi olan Kuveyt Emiri Åžeyh Câbir el Ahmed es-Sabâh tarafından 2003’te baÅŸbakanlığa atanan Åžeyh Sabâh’ın tahta çıkışı da teamüllerin dışında gerçekleÅŸmiÅŸti: Åžeyh Câbir’in 2006’daki ölümü üzerine yerine emirlik görevini üstlenen, ancak ciddi rahatsızlıklarla boÄŸuÅŸan Veliaht Prens Åžeyh Sa’d’ın, iki satırlık yemin metnini bile okuyamayacağı anlaşılınca, yerini hızlı bir ÅŸekilde Åžeyh Sabâh aldı. Böylece, devlet yönetiminde ve uluslararası camiada önemli tecrübeye sahip bir isim, Kuveyt’in dümenine geçmiÅŸ oldu.

Åžeyh Sabâh, OrtadoÄŸu’daki bütün iktidarların ve yönetimlerin çok sıkı irtibatta bulunduÄŸu, herkesle kolaylıkla görüÅŸebilen bir siyasetçiydi. Suudi Arabistan’la Mısır arasında Yemen topraklarında patlak veren ve 1962’den 1970’e kadar devam eden savaÅŸ boyunca… 1968’de, Ä°ran, Åžiî nüfusun yoÄŸunluÄŸundan dolayı Bahreyn’de hak iddia ettiÄŸinde… 1969’da Ä°ran’la Irak, sınırların belirlenmesi konusunda ciddi bir anlaÅŸmazlık yaÅŸadığında… 1970’de, Filistin KurtuluÅŸ Örgütü ve diÄŸer fraksiyonlar, Ürdün Krallığı’yla çatışmalara giriÅŸtiÄŸinde (‘Kara Eylül’ adıyla tarihe geçen hadiseler)… 1972’de Güney ve Kuzey Yemen arasında iç savaÅŸ baÅŸladığında… 1975’ten 1990’a Lübnan’ı harabeye çeviren iç savaÅŸ yıllarında… 1980’de Umman Sultanlığı-Yemen gerilimi su yüzüne çıktığında… 1980-88 arasında devam eden ve bir milyondan fazla insanın ölmesine yol açan Ä°ran-Irak Savaşı süresince… 2011’de, Umman Sultanlığı’nda, BirleÅŸik Arap Emirlikleri (BAE) tarafından kontrol edilen bir casusluk ÅŸebekesi ortaya çıkarıldığında… 2017’de, Katar EmirliÄŸi, Körfez’deki komÅŸuları BAE-Suudi Arabistan-Bahreyn ve onlara eklenen Mısır tarafından abluka altına alındığında… Åžeyh Sabâh tüm bu krizlerde, baÅŸkentler arasında mekik dokuyan, yorulmak bilmez bir diplomat olarak dikkatleri çekti. Krizlerden bazılarının sulh yoluyla çözümlenmesinde baÅŸrol oynadı.

Åžeyh Sabâh’ın çarÅŸamba günkü cenazesi de, Körfez’de hâlen devam eden siyasî gerilimin göstergelerinden birine dönüÅŸtü. Katar Emiri Åžeyh Temîm bin Hamed, cenazeye katılan tek Arap devlet baÅŸkanı olurken, BAE yönetimi ‘içiÅŸleri bakanı’ düzeyinde temsil edildi. Suudi Arabistan, cenazeden sonra taziye için ‘devlet bakanı’ gönderirken, Mısır CumhurbaÅŸkanı Abdulfettah Sisi de -muhtemelen Katar Emiri ile karşılaÅŸmamak için- katılmadığı cenazenin ardından Kuveyt’e taziye ziyaretinde bulundu.

Kuveyt’in yeni emiri, 2006’dan bu yana veliaht prens olarak görev yapan Åžeyh Nevvâf el Ahmed es-Sabâh, cenazenin defninden hemen önce yemin ederek vazifesine baÅŸladı. Åžeyh Sabâh’ın üvey kardeÅŸi olan 83 yaşındaki Åžeyh Nevvâf, siyasî tecrübe ve uluslararası tanınırlık yönünden, aÄŸabeyiyle kıyaslanamayacak bir ÅŸahsiyet. Ä°lerleyen yaşı nedeniyle, emirlik makamına “emaneten” oturduÄŸu, güçlü bir veliaht prens tayin ederek, salâhiyetlerini tümüyle ona devredeceÄŸi ÅŸeklinde tahminler mevcut.

“Yeni dönemde Kuveyt, BAE ve Bahreyn gibi ‘Ä°srail’le normalleÅŸme’ kervanına katılır mı?”, “Ä°zlenen arabuluculuk siyaseti sürdürülür mü?”, “Åžeyh Sabâh’ın ÅŸahsında Kuveyt diplomasisinin kazandığı saygınlık, bundan sonra da devam ettirilebilir mi?” gibi sorulara, ÅŸu minvalde bir cevap verilebilir: Kuveyt, kurumları ve refleksleri oturmuÅŸ bir devlet. Dolayısıyla, ÅŸimdiye kadar takip edilen siyasetten ve yürünen istikametten büyük bir sapma beklenmemeli.

YeniÅŸafak