Cemal Kaşıkçı cinayetinin üzerinden iki yıl geçti

Washington Post yazarı Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın, evlilik iÅŸlemleri için 2 Ekim 2018'de girdiÄŸi Suudi Arabistan'ın Ä°stanbul BaÅŸkonsolosluÄŸunda öldürülmesinin üzerinden 2 yıl geçti.

Orta DoÄŸu'nun en etkin gazetecilerinden biri olarak bilinen Washington Post yazarı Cemal Kaşıkçı'nın, evlilik iÅŸlemleri için gittiÄŸi Suudi Arabistan'ın Ä°stanbul BaÅŸkonsolosluÄŸundan bir daha çıkmaması ve sonrasında öldürüldüÄŸünün anlaşılması sürecinde yaÅŸananlar hafızalarda tazeliÄŸini koruyor.

Cinayetin üzerinden geçen sürede Kaşıkçı'nın ne zaman, nerede ve nasıl öldürüldüÄŸüyle ilgili bilgiler ortaya çıkarken, cesedinin nerede olduÄŸu konusunda ÅŸu ana kadar herhangi bir resmi açıklama yapılmadı.

Kaşıkçı'nın öldürülmesinin hemen ardından CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan'ın çabasının yanı sıra Türkiye'de yürütülen soruÅŸturma sonucunda ortaya çıkartılan deliller ve yürütülen etkin diplomasi sayesinde oluÅŸturulan uluslararası baskıyla Suudi Arabistan yönetimi, ilk baÅŸlarda inkar yolunu seçtikleri vahÅŸi cinayeti dünya kamuoyuna itiraf etmek zorunda kaldı.

Olaya karışanların Türkiye'de yargılanmasına yönelik taleplere olumsuz yanıt veren Suudi Arabistan'da, Kaşıkçı cinayetiyle ilgileri olduÄŸu gerekçesiyle 5'i idam talepli 11 kiÅŸi hakkında dava açıldı ve bu kiÅŸilerin yargılanması yapıldı.

BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) Yargısız ve Keyfi Ä°nfazlar Özel Raportörü Agnes Callamard'ın Kaşıkçı cinayetine iliÅŸkin hazırladığı raporda, "Kaşıkçı, uluslararası hukuka göre Suudi Arabistan'ın sorumlu olduÄŸu, kasten ve tasarlayarak gerçekleÅŸen bir yargısız infazın kurbanı oldu." ifadesine yer verdi.

Suudi Arabistan'ın diplomatik ayrıcalıkları suistimal etmesi nedeniyle Türk hükümetinden özür dilemesi gerektiÄŸine vurgu yapılan raporda, ortada bir devlet sorumluluÄŸunun bulunduÄŸu kaydedildi.

Kaşıkçı'nın öldürülme koÅŸullarının, Suudi Arabistan tarafından onaylanan "Ä°ÅŸkenceye Karşı SözleÅŸme" hükümleri uyarınca iÅŸkence eylemi oluÅŸturduÄŸuna dikkat çekilen raporda, cesede halen ulaşılamamış olmasının da zorla yok etme suçunu teÅŸkil ettiÄŸi belirtildi.

Raporda, ABD'nin, Kaşıkçı cinayetinin araÅŸtırılması için FBI soruÅŸturması baÅŸlatması gerektiÄŸine iÅŸaret edilerek, Suudi Arabistan Veliaht Prensi'nin de aralarında bulunduÄŸu üst düzey yetkililerin soruÅŸturulması için güvenilir kanıtların bulunduÄŸu aktarıldı.

Cinayete giden süreç ve sonrasında yaÅŸananlar

Derlenen bilgilere göre Kaşıkçı'nın barbarca yöntemlerle organize ÅŸekilde katledilmesinin üzerinden geçen sürede yaÅŸanan geliÅŸmeler özetle ÅŸöyle:

Kaşıkçı, 28 Eylül 2018 Cuma günü evlilik iÅŸlemleri için baÅŸkonsolosluk binasına gidince, cinayet planı devreye sokularak, iÅŸlemleri için 2 Ekim'e randevu verildi.

Bunun üzerine harekete geçen ve aralarında güvenlikçi, istihbaratçı ve adli tıpçının bulunduÄŸu cinayet ekibi, farklı gruplar halinde Ä°stanbul'a geldi.

2 Ekim'de erken saatlerde Londra'dan Ä°stanbul'a dönen Kaşıkçı'dan, saat 13.08'de konsolosluk binasına yaya olarak girdikten sonra bir daha haber alınamadı.

Türkiye'ye farklı uçaklarla gelen 15 kiÅŸilik Suudi heyet, cinayetin ardından iki ayrı uçakla akÅŸam saatlerinde Türkiye'den ayrıldı.

Kaşıkçı'nın baÅŸkonsolosluktan çıkmaması üzerine dışarıda kendisini bekleyen niÅŸanlısı Hatice Cengiz, AK Parti Genel BaÅŸkan Danışmanı Yasin Aktay ve gazeteci Turan Kışlakçı'yı aradı. Konsolosluk önünde gece saatlerinde yapılan basın açıklamasıyla Kaşıkçı'nın kaybolduÄŸu haberi, dünya ve Türkiye kamuoyuna duyuruldu.

Ä°stanbul Cumhuriyet BaÅŸsavcılığı, Kaşıkçı'nın alıkonulduÄŸuna dair iddiayla ilgili hemen soruÅŸturma baÅŸlatırken, olayı inkar eden Suudi Arabistan'ın Ä°stanbul BaÅŸkonsolosluÄŸu, Kaşıkçı'nın binadan çıktıktan sonra kaybolduÄŸunu öne sürdü.

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan süreci yakından izledi

CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan olaya iliÅŸkin yaptığı ilk açıklamada, "CumhurbaÅŸkanı olarak takibindeyim, kovalıyorum, buradan çıkacak sonuç neyse onu da dünyaya bizler bildireceÄŸiz." dedi.

Sonrasındaki tüm süreci yakından izleyen CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, cinayetle ilgili ABD BaÅŸkanı Donald Trump ile Suudi Arabistan Kralı Selman Bin Abdulaziz ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile farklı tarihlerde telefon görüÅŸmeleri gerçekleÅŸtirdi.

VahÅŸice iÅŸlenen cinayetle ilgili dünya liderleri ile de sık sık görüÅŸmeler yapan ErdoÄŸan, oluÅŸturduÄŸu uluslararası kamuoyu sayesinde ilk baÅŸlarda inkar yolunu seçen Suudi Arabistan'ın cinayeti itiraf etmesini saÄŸladı.

Açıklamalarında da cinayetle ilgili ayrıntılar veren CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, Riyad yönetiminin cinayeti itiraf etmesinin ardından Cemal Kaşıkçı'nın ailesini telefonla arayarak taziyelerini bildirdi.

Uluslararası kamuoyunun da en önemli gündem maddelerinden biri olan cinayetle ilgili BM, AB, Almanya, Ä°ngiltere ve Fransa, Kanada, Rusya ve Ä°ran baÅŸta olmak üzere birçok ülke, cinayete tepki gösterdi. Bazı ülkeler de cinayette adı geçen kiÅŸilerle ilgili yaptırım kararı aldı.

ABD BaÅŸkanı Donald Trump da Kaşıkçı'nın kaybolmasının ardından sık sık açıklama yaptı.

ABD DışiÅŸleri Bakanı Mike Pompeo da cinayetin ardından gittiÄŸi Suudi Arabistan'da Kral Selman bin Abdulaziz ile görüÅŸtükten sonra Türkiye'ye gelerek CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan ve DışiÅŸleri Bakanı Mevlüt ÇavuÅŸoÄŸlu ile bir görüÅŸme gerçekleÅŸtirdi.

Trump, olayla ilgili ilk açıklamasında, "Bu konuda endiÅŸeliyim. Bu konuda bazı oldukça kötü haberler var. Bu, hoÅŸuma gitmiyor." ifadesini kullanırken, 24 Ekim'de yaptığı açıklamada ise "Örtbaslar tarihindeki en kötü örtbastı. Her kim bunu düÅŸündüyse kanımca başı belada. Ne yapacağımız noktasında kararı kongreye bırakacağım ve umarım iki partinin de desteklediÄŸi bir karar olur." dedi.

Ä°lk açıklamalarında meselenin kendileri için önemli olduÄŸunu belirtip olayın aydınlatılması için kararlılık mesajları veren Trump, sonrasında Veliaht Prensi koruyan açıklamalar yaptı.

Türkiye'de etkin bir soruÅŸturma yürütüldü

Cemal Kaşıkçı'nın öldürülmesiyle ilgili Ä°stanbul Cumhuriyet BaÅŸsavcılığınca olayın başından itibaren etkin bir soruÅŸturma yürütüldü.

Bu kapsamda Suudi Arabistan'ın Ä°stanbul BaÅŸkonsolosluÄŸu çalışanları, savcılıkta ifade verdi.

Suudi Arabistan BaÅŸsavcısı Suud Ma'cib, 29 Ekim'de Ä°stanbul Cumhuriyet BaÅŸsavcısı Ä°rfan Fidan'la ÇaÄŸlayan'daki Ä°stanbul Adliyesi'nde 1 saat 15 dakika görüÅŸtü.

SoruÅŸturma çerçevesinde Türkiye ile Suudi Arabistan arasında kurulan ortak çalışma grubunda bulunan Türk ve Suudi ekip, baÅŸkonsoloslukta ve konsolosluk konutu ile konut bahçesinde incelemeler yaptı.

Türk yetkililerinin baÅŸkonsolosluk konutundaki kuyuda arama yapmasına izin verilmezken, baÅŸkonsolosluÄŸun bulunduÄŸu sokakta, robot kameralarla kanalizasyonda inceleme gerçekleÅŸtirildi.

Ä°stanbul Cumhuriyet BaÅŸsavcılığınca soruÅŸturmayla ilgili yapılan yazılı açıklamada, Kaşıkçı'nın boÄŸularak öldürüldüÄŸü ve önceden yapılan planlama doÄŸrultusunda cesedinin parçalanarak yok edildiÄŸi bildirildi.

BaÅŸsavcılık tarafından 18 ÅŸüphelinin iadesi için hazırlanan talepname, Adalet Bakanlığı tarafından Suudi Arabistan'a gönderilmek üzere DışiÅŸleri Bakanlığına iletildi.

Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, "Ä°ade talepnamesinin yerine getirilmesi beklenmektedir. Çünkü bu menfur hadise Türkiye'de cereyan etmiÅŸtir." açıklamasını yaptı.

Cinayet itirafı 18 gün sonra

Cinayetle ilgili itirafını 20 Ekim'de yapan Riyad yönetimi, Kaşıkçı'nın "konsolosluk binasında yaÅŸanan arbede sonucunda öldüÄŸünü" açıkladı.

Suudi Arabistan BaÅŸsavcılığının dosya hakkındaki soruÅŸturmasının sürdüÄŸü ve olayla iliÅŸkili 18 Suudi Arabistan vatandaşının gözaltına alındığı aktarıldı.

Aynı gece yayımlanan kraliyet kararnamesiyle Suudi Arabistan Genel Ä°stihbarat BaÅŸkan Yardımcısı Ahmed el-Asiri görevden alındı. Bunun yanı sıra Suudi Arabistan, üst düzey 3 istihbarat görevlisinin daha görevden alındığı bilgisini paylaÅŸtı.

Suudi Arabistan BaÅŸsavcı Sözcüsü Åželan eÅŸ-Åželan, baÅŸkent Riyad'da 15 Kasım'da düzenlediÄŸi basın toplantısında, soruÅŸturmanın sonuçlarını paylaÅŸtı.

Buna göre soruÅŸturma sonuçlarının bazıları ÅŸöyle:

"Kaşıkçı'nın öldürülmesi olayında 5 kiÅŸinin idamı istendi, Kaşıkçı'yı öldüren ekibi kurma emrini eski Ä°stihbarat BaÅŸkan Yardımcısı Ahmed el-Asiri verdi, zanlılardan biri konsolosluktaki kameraları bozdu, Kaşıkçı'nın cesedi konsoloslukta parçalanarak dışarı çıkarıldı, cesedi teslim alan yerel iÅŸ birlikçinin robot resmine ulaşıldı, 21 ÅŸüpheliden 11'ine suç isnat edilerek dava dosyası mahkemeye gönderildi, görevden alınan eski Kraliyet Divanı MüsteÅŸarı Suud el-Kahtani hakkında ise yurt dışına çıkış yasağı getirildi."

Kaşıkçı'nın öldürülmesinin ardından cesedinin konsolosluÄŸun rezidansına taşınmasına ait olduÄŸu belirtilen görüntüler, 30 Aralık 2018'de bazı medya organlarınca yayınlandı.

Suudi Arabistan'da, Kaşıkçı cinayeti davasında beÅŸi idam talepli olmak üzere 11 sanığın yargılanmasına 3 Ocak 2019'da baÅŸlandı.

Veliaht Prens sorumluluÄŸunu kabul etti

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed Bin Selman'ın, gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın Ä°stanbul'daki Suudi Arabistan BaÅŸkonsolosluÄŸunda öldürülmesine iliÅŸkin, "Bu olay benim sorumluluÄŸum altında oldu, tüm sorumluluÄŸu üstleniyorum." dedi.

Cinayete iliÅŸkin uluslararası soruÅŸturma için BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) Yargısız ve Keyfi Ä°nfazlar Özel Raportörü Agnes Callamard, beraberinde Ä°ngiliz Avukat Helena Kennedy ile eski Dünya Adli Tıp Akademisi BaÅŸkanı ve Coimbra Üniversitesi Tıp Fakültesi Müdürü Prof. Dr. Duarte Nuno Vieira ile Ankara ve Ä°stanbul'da 28 Ocak 2019 ile 3 Åžubat 2019 tarihlerinde çeÅŸitli görüÅŸmeler yaparak cinayetle ilgili bilgi topladı.

BM'nin 101 sayfalık raporunda çarpıcı tespitler

BM Ä°nsan Hakları Yüksek KomiserliÄŸi (OHCHR) tarafından açıklanan 101 sayfalık raporda, "BM Genel Sekreteri (Antonio Guterres), Kaşıkçı'nın öldürülmesine iliÅŸkin tamamlayıcı kriminal soruÅŸturma baÅŸlatmalı." deÄŸerlendirmesinde bulunuldu.

Suudi Arabistan'daki kovuÅŸturmanın yetersizliÄŸine deÄŸinilen raporda, "Suudi Arabistan, mevcut yargılamaya ara vermeli. BM tarafından yönetilen ayrı bir cezai soruÅŸturmayla müÅŸterek çalışmalı ve gelecekte gerçekleÅŸecek yargılamanın yeri ve yapısı konusunda verilen kararları uygulamalı." ifadesi yer aldı.

Kaşıkçı cinayetinin soruÅŸturulmasına iliÅŸkin ABD'ye de çaÄŸrıda bulunulan raporda, "ABD, henüz açılmadıysa Kaşıkçı cinayetine iliÅŸkin bir Federal AraÅŸtırma Bürosu (FBI) soruÅŸturması baÅŸlatmalı ve uygunsa ABD içinde cezai kovuÅŸturma yürütmeli." denildi.

Üye ülkelerin Kaşıkçı'nın öldürülmesine dahil olduÄŸu iddia edilen kiÅŸilere yaptırım uygulaması ve yaptırımların Suudi Arabistan Veliaht Prensi'ni de içermesi gerektiÄŸi belirtilen raporda, "Kaşıkçı'nın öldürülmesine iliÅŸkin yaptırımlar Veliaht Prens ve onun yurt dışındaki kiÅŸisel mal varlıklarını da kapsamalıdır." deÄŸerlendirmesi yapıldı.

"Kaşıkçı, uluslararası hukuka göre Suudi Arabistan’ın sorumlu olduÄŸu, kasten ve tasarlayarak gerçekleÅŸen bir yargısız infazın kurbanı oldu." denilen raporda, devlet sorumluluÄŸuna iÅŸaret edildi.

Kaşıkçı'nın öldürülme koÅŸullarının, Suudi Arabistan tarafından onaylanan "Ä°ÅŸkenceye Karşı SözleÅŸme" hükümleri uyarınca iÅŸkence eylemi oluÅŸturduÄŸuna dikkati çeken raporda, cesede halen ulaşılamamış olmasının da zorla yok etme suçunu teÅŸkil ettiÄŸi belirtildi.

BM Ä°nsan Hakları Konseyindeki bazı ülkeler, gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayeti ve ülkedeki insan hakları ihlallerinden dolayı Suudi Arabistan'ı kınadı.

Cinayetin tüm detayları, "Cemal Kaşıkçı Cinayeti" isimli derlenen kitapla kamuoyunun bilgisine sunuldu.

Türkiye'deki bazı basın yayın kuruluÅŸlarında, Kaşıkçı'nın infaz edilme anına ait olduÄŸu iddia edilen ses kayıt dökümleri yayınlandı.

Cemal Kaşıkçı'nın ailesi, katilleri affettiklerini duyurdu

Cemal Kaşıkçı'nın oÄŸlu Salah Kaşıkçı, Suudi Arabistan'da birlikte yaÅŸadığı ailesi adına Twitter'daki hesabından mayıs ayında yaptığı açıklamada, babalarının katillerini bağışladıklarını belirtti.

Allah'ın rızasını kazanmak üzere bu kararı aldıklarını savunan Salah Kaşıkçı, açıklamasında, "Bir kötülüÄŸün karşılığı ona denk bir davranıştır ama kim bağışlar, düzeltme yolunu tutarsa onun mükâfatını Allah verir. Hiç ÅŸüphe yok ki O, haksızlık edenleri sevmez." mealindeki Åžura süresinden bir ayete yer verdi.