Mustafa Özel'in kaleminden: Kin düğümlerini çözmek

Danışmanların en kötüsü, senden önce ÅŸerli kimselerle iÅŸbirliÄŸi yapmış ve onların suçlarına ortak olmuÅŸ kimselerdir. Bunları kesinlikle yanına yaklaÅŸtırma; onlar cânilerin yardımcıları, zâlimlerin dostlarıdır. Danışmanların cömert, cesur ve ihtirassız; kötülerle düÅŸüp kalkmamış insanlar olmalı. Sana acı gerçekleri gizlemeden söylemeli; yanlış iÅŸlerde seni desteklememelidirler. SırdaÅŸların sâdık ve kanaatkâr olmalı; seni yerli yersiz övmemelidir. Sakın iyilerle kötüleri bir tutma. Böyle yaparsan iyileri soÄŸutur, kötülere cesaret vermiÅŸ olursun.

Sühreverdî, danışmanlığa getirilecek kiÅŸilerde yedi niteliÄŸin bulunması gerektiÄŸini söylüyor:

1. Anlayışlı ve zeki olmak. Danışmanın, danışılacak iÅŸlere vukufu ve iç yüzüne ermiÅŸ olması gerekir. Zira müphemlik ve karışıklık içinde isabetli karar ve saÄŸlam görüÅŸ ortaya çıkmaz.

2. Güvenilir olmak. Danışmanlar güvenilir kiÅŸiler olmalıdır. Ä°timat beslenen hususlara hıyanet eden, ÅŸecaat ve içtenlik gerektiren hususlarda da samimiyet gösteremeyen kiÅŸilerle istiÅŸareden kaçınmak gerekir.

3. DoÄŸru sözlü olmak. Kendisine danışılan kiÅŸinin verdiÄŸi haberlere itimat etmek ve görüÅŸlerine uymak ancak bu özellik sayesinde mümkün olabilir.

4. Kıskançlık ve benlik duygularının esiri olmamak ve çıkar peÅŸinde koÅŸmamak. Zira haset ile menfaat, doÄŸru görüÅŸün ortaya çıkmasına engel olur.

5. Danışılan kiÅŸilerle diÄŸerleri arasında hasımlık olmamak. Bazı zümrelere düÅŸmanlığı, danışmanı hakseverlikten alıkoyar ve gerçeÄŸi perdeler.

6. Nefsine zebûn olmamak. Geçici nefsanî istekler kiÅŸiyi haktan batıla iter, aklın duruluÄŸunu bozar ve doÄŸru görüÅŸü bulmasını engeller.

7. Kültür, yetenek ve tecrübesiyle temayüz etmiÅŸ olmak. Bilgili, güngörmüÅŸ kiÅŸiler darlık ve refah devirlerine ÅŸahit olmak, hayatın süzgecinden geçmiÅŸ olmakla birçok meselede isabetli fikir yürütebilirler.

J. Salacuse, iÅŸ hayatında danışmanlığın iÅŸbirliÄŸi-temelli bir faaliyet olduÄŸunu söylüyor. MüÅŸteri konumundaki ÅŸirket ile danışman arasında bir nevi ortaklık. Danışman asla solistliÄŸe yeltenmemeli, ilgili kurumdaki birçok kiÅŸinin fikrinden yararlanarak öÄŸütlerini oluÅŸturmalıdır. Açık seçik, ve yapıcı olmalıdır. Kendi çıkar, önyargı ve eÄŸilimlerini yaptığı iÅŸten uzak tutabilmelidir.

Yönetici ile halk arasında karşılıklı güven ve iyi niyeti hasıl eden ÅŸey, yöneticinin halka hizmet etmesi, yüklerini hafifletmesi ve adaletle hükmetmesidir. Onlara yaptığın iyiliklerin mükâfatını sana duyacakları güven ile görürsün. Kötü muamelenin karşılığı ise düÅŸmanlıktır. Ä°bn Miskeveyh, Eflatun''dan ÅŸu görüÅŸü aktarır: "Ä°nsan adaleti gerçekleÅŸtirmeyi baÅŸarınca, nefsin bütün ÅŸubeleri onunla aydınlanır. Nefsin bütün faziletleri biraraya gelir, nefs yücelir. Bu ise mutlu insanın Tanrı''ya yaklaÅŸmasının son noktasıdır." Akıllı insanın ilk görevi, kendisine karşı adaleti uygulamasıdır. Åžehrin reisi ise, alacağı bütün tedbirlerle yurttaÅŸlar arasında sevgiyi yerleÅŸtirmeyi amaçlar. Bunu baÅŸardığı zaman, kendisi ve ÅŸehirde yaÅŸayan herkes için imkânsız gözüken bütün iyilikler gerçekleÅŸmiÅŸ olur. Kınalıazâde''nin yorumu daha ekonomik: Devlet baÅŸkanının adalet sahibi olması zaruridir, zira adalet hazineyi dolduran bir tatbikattır. Memleket mamur olursa hazine dolar, harap olursa boÅŸalır. Devlet maldan, halk ise zenginlikten yoksun kalır. Memleketin imarı adalete baÄŸlıdır.

YeniÅŸafak

Bu özlü mektubun diÄŸer maddelerini merak edenler, aÅŸağıdaki çalışmadan yararlanabilirler: M. Özel: Ä°slam GeleneÄŸinden ÇaÄŸdaÅŸ Dünyaya Etkici Yönetici, Ä°stanbul: Ä°z Yayıncılık, 1999. (Tel: 0212. 518 22 04)