Ali Haydar Haksal: Zihinsel karmaÅŸa

Ä°nsan... DüÅŸünen, düÅŸünebilen varlık. Bildikçe, bilgi yoÄŸunluÄŸuyla olayların, durumların farkına varabilen bir varlık. Varlıklar üstü. Birbirini bilerek tanıyan, anlayan ya da anlamayan bir varlık. Duyularıyla deÄŸil, aklıyla ve kalbiyle biliÅŸ sahibi olan.

Her insan, bulunduÄŸu düÅŸünce, kültür ve medeniyet ortamında ÅŸekillenir. Aileden sokaÄŸa, okula, sosyal hayata dahil olur. Olurdu.

Bugün farklı bir durum söz konusu. Medya, iletiÅŸim ve reklam yüzyılında aile kültürünün içine giren ve baÅŸkalaÅŸtıran bir hayat ile karşı karşıya bulunuluyor. Bu hayat bambaÅŸka seyrediyor. Çocuk gözlerini açar açmaz yabancılık ile emziriliyor, besleniyor. Åžekillenme döneminde çocuÄŸun kimi durumlarının oluÅŸu aileleri mutlu ediyor görünse de mayası baÅŸka bir ÅŸekilde yoÄŸruluyor ve ÅŸekilleniyor.

Ä°lerleyen zaman içinde, deÄŸiÅŸen kuÅŸakların hızı, dönüÅŸümü yadırganmamalı ve ÅŸaşırtmamalı. Bir kültür dairesinden söz edemiyoruz. Küresel bir hayatın, bakışın etkisi baskın.

Tepkiler üzerine de bir yaÅŸayış biçimi var. Ä°nsanın kendisi olma gibi bir durumu söz konusu olmuyor. Çatışmalı bir ruh hâli içinde saÄŸlıklı olanı bulabilmesi güçleÅŸiyor. Çatışan kesimler ve gruplar arasında kendini bulunca bir yere taraf oluyor. O taraflardan herhangi biri kendisine ait olmasa da.

Günümüz insanını düÅŸünüÅŸ alanı belli deÄŸil. Çok karmaşık ve kaotik bir durum var. Müslümanların kendi medeniyetlerinin dairesinin dışında bir dalganın ve savrulmanın içinde. Zıtlardan birini tercih etme bahtsızlığı ve ÅŸanssızlığı var.

Bir medeniyete ait kavramlar anlamını yitiriyor ya da karşılık bulmuyor bu durumda. ÖrneÄŸin ülkemizdeki bir insan kendini hangi medeniyet dairesinde görüyor. Medeniyet ve kültür milletlerin asıl özünü ve ruhunu oluÅŸturur. Kendisine yabancı olanlar ile hallenince saÄŸlıklı bir ortamdan uzaklaşıyor. Dünya Müslümanlarının içinde bulunduÄŸu açmaz da burada. Kendisini nereye ait bilecek, nasıl davranacak?

Milliyetçilikten tutun çıkar odaklı her davranış kendisini kendinden uzaklaÅŸtırıyor. Küresel egemenliÄŸin ve despotluÄŸunun dairesi içine giriveriyor. Emperyalizm güdümlü Araplara kızıyoruz, kızmakta haklıyız. Fakat bu, kendimizi görmemize engel olmamalı. Ä°çinde bulunduÄŸumuz durum onlarınkinden farklı deÄŸil. Böyle olunca kendi kusurlarımızı, yanlışlarımızı görmüyoruz ama onlarınkini sayıp döküyoruz.

Müslümanlar Müslümanlara zarar veriyor. Ä°nsanlara öncülük edecek Müslüman entelektüellerinin vahim durumu asıl sorun. Onlar sadece kendi çıkarlarını düÅŸünüyor, konumlarını ve yerlerini koruma düÅŸünceleri ağır basıyor. Hakikatleri ifade etmekten kaçınıyorlar. Susuyor ya da görmezlikten, bilmezlikten geliniyor. BaÅŸkalarının iyi olmasını öÄŸütleme ya da çıkış yapma yerine kendinden baÅŸlamalı. Kendinden ve çevresinden.

Irkî üstünlük taslayarak, diÄŸerlerini kendinden altlarda görmek, düÅŸünmek saÄŸlıklı düÅŸünmeye engel. Tarihte milletimiz büyük ve önemli iÅŸler baÅŸarmışlardır. Bu baÅŸarı onlara aittir. Onlarla övünmenin hiçbir yararı yoktur. EÄŸer aynı yol üzere olunmuyorsa o övünmeler de boÅŸuna.

Sultan Fatih Ä°stanbul’u fethetmiÅŸ, büyük bir baÅŸarı elde etmiÅŸtir. Bu baÅŸarı onun ve askerlerinindir. Sen bir insanın gönlünü fethedemiyorsan, bir insanı kazanamıyorsan, insanı kendinden uzaklaÅŸtırıyorsan, tepeden bakıyorsan istediÄŸin kadar geçmiÅŸinle övün. Bunun hiçbir yararı olmaz.

Otuz dört kavmi bir arada tutan, adaletle hükmeden, insanların haklarını koruyan atalarının izinde deÄŸilsen övünmelerin boÅŸuna. Sen sana düÅŸmansın, milletine düÅŸmansın, medeniyetine düÅŸmansın demek oluyor. Hiçbir kavim diÄŸerinden üstün deÄŸildir. Ä°nanış ve baÄŸlanma, iyi davranışlar, adalet ve hak üzere olanlar, iman edenler farklıdır. Onların üstünlüÄŸü gurur gerektirecek bir durum deÄŸildir. Toprağın altına girdiÄŸin zaman; üstün kanın, beyaz derin çürür, ancak hak ve adalet ve inanç üzere olan davranışların sana eÅŸlik eder.