ABD'de 11 Eylül saldırılarının 19'uncu yıl dönümü anıldı

Dünyanın seyrini deÄŸiÅŸtiren, Afganistan ve Irak'ın iÅŸgaline zemin hazırlayan, seyahatten kültüre yaÅŸam tarzlarını etkileyen, ırkçıklık ve Ä°slamofobi'yi artıran 11 Eylül saldırılarının üzerinden 19 yıl geçti.

Terör örgütü El Kaide'nin 11 Eylül 2001'de New York'taki Dünya Ticaret Merkezi'ne (Ä°kiz Kuleler) ve ABD Savunma Bakanlığına (Pentagon) düzenlediÄŸi terör saldırılarında hayatını kaybedenler için New York baÅŸta olmak üzere ülkenin birçok yerinde törenler düzenlendi.

Bayrakların yarıya indiÄŸi New York'taki tören, saldırılarda yıkılan Ä°kiz Kuleler'in yerine yapılan Ulusal 11 Eylül Anıtı ve Müzesi'nin bulunduÄŸu alanda baÅŸladı.

Saldırılarda hayatını kaybedenlerin yakınları, yetkililer ve New York'lular, yıkılan Ä°kiz Kuleler'in bulunduÄŸu, ''Ground Zero'' diye adlandırılan Sıfır Noktası'nda terör kurbanlarını anmak üzere toplandı.

Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) önlemlerinin alındığı törene ABD BaÅŸkan Yardımcısı Mike Pence ve Demokrat BaÅŸkan adayı Joe Biden da katıldı.

Saldırılarda hayatını kaybedenlerin isimleri salgın nedeniyle bu yıl yakınları tarafından tören yerinde canlı deÄŸil önceden kaydedilmiÅŸ kayıtlardan okundu. Kurbanların yakınları anıt alanına çiçekler de bıraktı.

Öte yandan New York'ta Hudson Nehri üzerinde bir F-18 jetinin uçuÅŸ yapacağının duyurulması terör saldırılarının havadan yapılması nedeniyle tepkilere de neden oldu.

11 Eylül 2001'de ne oldu?

Amerikan finans sisteminin kalbi New York, 11 Eylül sabahı Ä°kiz Kuleler'e yönelik terör saldırılarına uyandı.
Newark, Boston ve Washington'dan havalanıp San Francisco ve Los Angeles'a giden 4 yolcu uçağının kaçırılmasının ardından Los Angeles'a giden Amerikan Airlines'a ait kaçırılan yolcu uçağı, yerel saatle 08.46'da Ä°kiz Kuleler'in kuzey yönündeki binasına çarptı.

Kuzey kulesi alevler içinde yanarken, United Airlines'a ait kaçırılan diÄŸer bir uçak da ilk saldırıdan tam 17 dakika sonra canlı yayında güney kulesine çarptı.

Ä°kiz kuleler hem ABD hem de tüm dünyanın canlı yayında izlediÄŸi saldırıların ardından milyonların gözü önünde dakikalar içinde yerle bir oldu ve Manhattan Adası toz bulutlarına büründü.

Ä°kiz Kuleler'e saldırıların ardından kaçırılan bir diÄŸer uçak ise ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) binasına çarptı.

Kaçırılan son uçak ise Pennsylvania eyaleti kırsalında F-16'lar tarafından düÅŸürüldü.

11 Eylül saldırıları sonucu uçakları kaçıran 19 saldırgan hariç New York, Washington ve Pennsylvania'da toplam 2 bin 977 kiÅŸi hayatını kaybetti.

Saldırıları El Kaide terör örgütünün lideri Usame Bin Ladin üstlendi.

11 Eylül saldırıları, dünya düzenini deÄŸiÅŸtirdi

ABD'nin 11 Eylül saldırılarına ilk cevabı, Afganistan'a girmek oldu.

Dönemin ABD BaÅŸkanı George W. Bush, Taliban'ın ABD'nin El Kaide lideri Usame Bin Ladin'in iadesini reddetmesi üzerine 7 Ekim 2001'de Afganistan'ı iÅŸgal ederek Taliban rejimini devirdi ve ülkede iktidara Batı'ya daha yakın duran Hamid Karzai geçti.

ABD'nin Afganistan'ın teröristlerin ''üssü'' olmasını engellemek iddiasıyla baÅŸlattığı operasyonlardan sonra ülkenin son dönemde DEAÅž militanları için de güvenli yer haline geldiÄŸi belirtiliyor.

Ä°ÅŸgalin başından bu yana Afganistan'da 50 binin üzerinde sivil ve 2 bin 400 civarında Amerikan askeri hayatını kaybetti.

ABD liderliÄŸindeki NATO güçlerinin Afganistan’daki savaÅŸ misyonu 28 Aralık 2014'te Kabil’de düzenlenen törenle resmen sona ermesine karşın, ABD hala "terörle mücadele" ve "ülkeyi yeniden inÅŸa etme" gerekçesiyle ülkedeki askeri varlığını sürdürüyor.

DiÄŸer yandan Afganistan'daki Amerikan askerini geri çekmek isteyen Trump, ÅŸu anda 8 bin 600 civarındaki asker sayısını baÅŸkanlık seçimlerinden önce 4 bin 500'e indirmek istiyor.

Taliban ile yürütülen barış görüÅŸmeleri kapsamında ise ABD ve müttefiklerinin Taliban'ın anlaÅŸmaya uyması halinde 14 ay içinde ülkedeki askerlerini tamamen çekmesi bekleniyor.

Irak'ın işgali

Afganistan'ın iÅŸgalinin ardından Bush yönetimi, 20 Mart 2003'te Irak'ta kimyasal silah bulunduÄŸu gerekçesiyle ''önleyici savaÅŸ'' (preventive war) adı altında BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi kararı olmadan Irak'ı iÅŸgal etti ve Saddam Hüseyin'i devirerek idam etti.

ABD'nin Irak'ı iÅŸgalinin ardından mezhep savaÅŸları ülkede yüz binlerce kiÅŸinin hayatını kaybetmesine neden oldu.
Ä°ÅŸgal yönetimi ülkeyi yeniden yapılandırırken kuzeydeki Kürt gruplar ile merkezi yönetim arasında derin görüÅŸ ayrılıkları etnik gerilimi artırdı.

Ülkede 2005 yılında Kürtlere "Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi" adı altında yönetim ÅŸekli tanındı.
Irak, Amerikan iÅŸgalinin ardından Orta DoÄŸu'da en karmaşık sorunlara sahip ülkelerden biri haline geldi.

Irak'a "istikrar ve demokrasi" getireceÄŸi vadedilen operasyona "Irak'ı ÖzgürleÅŸtirme Operasyonu" adı verildi ancak askeri müdahaleler sonucu yüz binlerce sivil yaÅŸamını yitirdi.

Milyarlarca dolara mal olan Irak'ın iÅŸgali aynı zamanda terör örgütü DEAÅž'ın ortaya çıkmasına zemin hazırladı.

DEAÅž'ın doÄŸmasıyla Irak halkı soykırım gibi savaÅŸ suçlarına da maruz kaldı.

"Yeni dünya düzeni"

11 Eylül terör saldırıların ardından baÅŸlayan ''yeni dünya düzeni'' terörle mücadelede yeni güvenlik stratejilerini de beraberinde getirdi.

Saldırılarla beraber sadece ABD'de deÄŸil tüm ülkelerde ulusal güvenlik algısı deÄŸiÅŸti. Devletler ulusal güvenliÄŸe daha fazla para ayırmaya baÅŸladı.

Artık sadece konvansiyonel ya da kimyasal silahlar deÄŸil herhangi bir ÅŸüpheli araç, kiÅŸi ya da paket terör tehdidi olarak algılanmaya baÅŸlandı.

Havalimanları baÅŸta olmak üzere halka açık alanlarda daha fazla güvenlik önlemleri alındı, böylece yeni bir güvenlik anlayışı ve sektörü ortaya çıktı.

Ä°slamofobi ve 11 Eylül

11 Eylül saldırıları baÅŸta ABD olmak üzere, Batı'da Müslümanlara karşı iÅŸlenen nefret suçlarında büyük artışa ve Ä°slamofobi'nin giderek derinleÅŸmesine neden oldu, medyada ''Ä°slamcı terör'' ve ''radikal Ä°slam'' kavramları sık sık kullanılmaya baÅŸlandı.

AraÅŸtırmalar, medyanın, Müslümanların adının karıştığı terör saldırılarına diÄŸer din ya da gruplara mensup kiÅŸilerce düzenlenen saldırılardan daha fazla yer verdiÄŸini ortaya koydu.

Bush yönetimi, genel olarak Orta DoÄŸu'da savaÅŸ yanlısı politika izlediÄŸi gerekçesiyle hem ABD'de hem de diÄŸer ülkelerde sık sık eleÅŸtirilerin hedefi oldu. Afganistan'ı iÅŸgal ederken birçok ülkenin desteÄŸini alan Bush yönetimi, aynı desteÄŸi Irak'a girerken bulamadı.

Bush'un ardından ABD baÅŸkanlığına gelen Barack Obama, "savaÅŸ karşıtı'' bir tutum sergiledi ve baÅŸkanlığı döneminde Amerikan askerlerinin bir kısmını Afganistan ve Irak'tan çekti.

El Kaide lideri Usame bin Ladin, Obama'nın baÅŸkanlığının birinci döneminde ele geçirildi ve öldürüldü.
ABD baÅŸkanı Donald Trump ise ABD'nin Afganistan ve Irak iÅŸgalinin hata olduÄŸu, Orta DoÄŸu'daki savaÅŸlara milyarlarca dolar para harcandığı eleÅŸtirileri ve Afganistan, Irak ve Suriye'deki Amerikan askerini geri çekmek istediÄŸi söylemleriyle öne çıktı.

Trump, yönetiminin iki yıla yakın süren görüÅŸmelerinin ardından Taliban ile barış sürecini baÅŸlattı. Trump yönetimi, son olarak bu ay Irak'taki asker sayısını 5 bin 200'den 3 bine indireceÄŸini duyurdu.