Vaftiz töreninde mehteranın işi ne?

Eserin yapıldığı dönemde Adriyatik ve Dalmaçya kıyılarında Osmanlılar ile Venedik arasında çetin bir mücadele yaÅŸanmaktaydı. SipariÅŸi veren cemiyetin Dalmaçya ve çevresiyle iliÅŸkili olduÄŸunu düÅŸünürsek Carpaccio, Osmanlı-Venedik iliÅŸkileriyle yakından ilgili olması hasebiyle San Giorgio ikonografyası için çok da alışılmış olmayan bir konuyu tercih etmiÅŸtir diyebiliriz.

Tablonun da içinde yer aldığı 7 eserden oluÅŸan seri cemiyetin koruyucu azizlerine adanmıştır. Vaftiz olayı Libya topraklarında geçer ve Oryantal kimliÄŸi vurgulanmaya çalışılan Selene kenti konu edilir. Ejderhayı öldürüp Prensesi kurtaran Aziz, Selene’de hürmetle karşılandıktan sonra kentin Kral ve Kraliçesi Hıristiyanlığı kabul eder. Bu sebeple de Hıristiyanlığın koruyucusu durumundaki Aziz onları vaftiz ederken tasvir edilir.

1502’de baÅŸlanan ve 5 yılda tamamlanan eser 141x285 cm boyutlarında olup tual üzerine tempera tekniÄŸiyle yapılmıştır.

Ä°ÅŸte esere yerleÅŸtirilmiÅŸ, ana mesajı destekleyen sembolik öÄŸeler:

Selenelilerin Vaftizi (The Baptism of the Selenites)

1-Süleyman mabedi muadili DiÄŸer tablolarında Kudüs’ü temsil eden ÅŸehir tasvirleri yapmış olan Carpaccio, burada da benzer öÄŸeler kullanır. Bunların en ilginci, Kudüs tasvirlerinde Süleyman Mabedi’ni temsil eden kule benzeri binanın burada da yer alması. Yapının bir tür evrensel güç sembolü olarak sahneye bilinçli olarak yerleÅŸtirildiÄŸi fark ediliyor.

2-Kavuklu en aÅŸağıda Eserin en can alıcı sembolik öÄŸeleri saÄŸ kısımda. Vaftiz sahnesi, Hıristiyan Avrupa inancındaki saÄŸ tarafın sol taraftan daima daha hayırlı olduÄŸu fikrine göre kurgulanmıştır. Kral ve Kraliçenin maiyeti sahneyi zenginleÅŸtirirken, Aziz’in saÄŸ alt yanında, diÄŸerlerinden oldukça aÅŸağıda, muhtemelen çömelmiÅŸ vaziyette resmedilen kavuklu Osmanlı karakteri, iktidar savaşında Hıristiyanların Osmanlı’ya üstünlüÄŸünü ÅŸuur altına iÅŸleyecek ÅŸekilde konumlandırılmıştır.

3-Mehteran Solda üzerine Osmanlı pazarlarından ithal edilmiÅŸ olduÄŸu anlaşılan bir halı serilmiÅŸ duvarın ardındaki Mehteran tasviri, en az saÄŸdaki vaftiz sahnesi kadar dikkat çeker. Vaftizi kutlayan bu müzisyenlerin Osmanlı kimliÄŸiyle karşımıza çıkması ilginç. Hristiyanlığın koruyucusu olan Azizin üstünlüÄŸü yanında, Venedik ile birlikte cemiyetin de Osmanlı’ya karşı gücünü bu Azizden aldığı vurgulanır. Carpaccio muhtemelen Mehteranı Venedik’e gelen bir Osmanlı elçilik heyeti vasıtasıyla görmüÅŸ ve iÅŸlemiÅŸtir. Konunun Avrupa dışında geçtiÄŸini vurgulamak üzere fonda birçok yerde Osmanlı askerlerinin tasvir edildiÄŸi gözden kaçmaz.
4- Basamaktaki sahipsiz kavuk Ä°lk basamaÄŸa yerleÅŸtirilen yapayalnız Osmanlı kavuÄŸu eserin belki de en önemli unsuru. Yalın, bir o kadar güçlü bir sembol... Asıl mesajı yüklenerek fondaki her ÅŸeyi kuÅŸatan bir dönüÅŸüme iÅŸaret eder. Sahibi belirsizdir ve bir daha arayanı soranı çıkmayacakmışçasına bir başına bekler. Kaderine sahibinin başı üstünde durmak deÄŸil, taÅŸ merdiven üzerinde vaftiz hadisesine ÅŸahit olmak düÅŸmüÅŸ gibidir. Osmanlılar karşısında Venedik’in ve bu eseri yaptıran cemiyetin galibiyetini ve kaybedilenlerin geri alınması arzusunu iÅŸaret eder. Dahası, bu yalnız kavukla Osmanlılar tarafından fethedilen kaleler ve Adriyatik topraklarına karşı Venediklilere bir moral takviyesi yapıldığını düÅŸünebiliriz.

4- Basamaktaki sahipsiz kavuk Ä°lk basamaÄŸa yerleÅŸtirilen yapayalnız Osmanlı kavuÄŸu eserin belki de en önemli unsuru. Yalın, bir o kadar güçlü bir sembol... Asıl mesajı yüklenerek fondaki her ÅŸeyi kuÅŸatan bir dönüÅŸüme iÅŸaret eder. Sahibi belirsizdir ve bir daha arayanı soranı çıkmayacakmışçasına bir başına bekler. Kaderine sahibinin başı üstünde durmak deÄŸil, taÅŸ merdiven üzerinde vaftiz hadisesine ÅŸahit olmak düÅŸmüÅŸ gibidir. Osmanlılar karşısında Venedik’in ve bu eseri yaptıran cemiyetin galibiyetini ve kaybedilenlerin geri alınması arzusunu iÅŸaret eder. Dahası, bu yalnız kavukla Osmanlılar tarafından fethedilen kaleler ve Adriyatik topraklarına karşı Venediklilere bir moral takviyesi yapıldığını düÅŸünebiliriz.

5- Üç müneccim kral Diz çökmüÅŸ halde resmedilen üç dinî kiÅŸilik, üç müneccim kralı hatırlatan Katolik kurguyla sahneye dahil edilmiÅŸ. Bunlar Hz. Ä°sa dünyaya geldiÄŸinde gökyüzünde aniden parlayan yıldızın tam altına gelip burada onunla karşılaÅŸan ve peygamberliÄŸine ÅŸehadet eden üç kral olarak geçer. Kasper, Melhiyor ve Baltazar adlı krallar Kaldeli, yani aÅŸağı Mezopotamyalıdır. Bir baÅŸka inanışa göre Afrika, Asya ve Avrupa’dan geldiklerine inanılan bu krallar 15-16. yüzyıllarda dünya hakimiyetini vurgulamak amacıyla sanat eserlerine dahil edilirdi. Tabloda bu kurguya gönderme yapılarak Venedik’in dünya hâkimiyetine iÅŸaret edilir.

6-Çift sütunlu kapı Vaftiz seremonisini yücelten merdivenli platform arkasına gelen ve Azizin önünde durduÄŸu çift sütunlu kapı yer ve göÄŸün birliÄŸini sembolize eder. Sahneye semavi bir mânâ bahÅŸeder

Kaynak: Derin Tarih-(GZT kültür portalinden alıntılanmıştır.)