Mağrib ülkeleri İsrail-BAE anlaşması karşısında nerede duruyor?

MaÄŸrib Arap BirliÄŸi üyesi ülkelerdeki hükümetlerin çoÄŸu temelde Ä°srail'le normalleÅŸmeye karşı çıkarken BAE'nin bu yönde attığı adıma iliÅŸkin ise farklı bir politika izleniyor. Kimi hükümet Abu Dabi'nin attığı adımı açıktan tenkit ederken önemli bir kısmı ise BAE söz konusu olduÄŸunda sessiz kalmayı tercih ediyor.

MaÄŸrib halkları ise BAE'nin yaptığını "ihanet" olarak görüyor.

Fas normalleÅŸmeyi reddettiÄŸini açıklarken Kushner Fas ziyaret planını duyurdu

Fas'tan BAE-Ä°srail normalleÅŸmesine en güçlü tepki BaÅŸbakan Sadeddin el-Osmani'den geldi. Osmani, Filistin halkının haklarına saldırının Fas'ın kırmızı çizgisi olduÄŸunu söyledi.

Ülkesinin Ä°srail ile BirleÅŸik Arap Emirlikleri (BAE) arasında imzalanan normalleÅŸme anlaÅŸmasını reddettiÄŸini belirten Osmani, "Siyonist yapıyla normalleÅŸme, Filistin halkının haklarını daha çok ihlal etmesi için bir teÅŸviktir." ifadelerini kullandı.

Fas'ın yönetimi ve halkıyla Filistin'in yanında durmaya devam ettiÄŸini vurgulayan Osmani, bölgeyi YahudileÅŸtirme çabalarına, Filistinlilerin ve Kudüslülerin haklarının ihlal edilmesine, Mescid-i Aksa'nın ve Kudüs'ün Ä°slami kimliÄŸinin yok edilmeye çalışılmasına karşı çıktıklarını söyledi.

Osmani'nin açıklamalarının, ABD BaÅŸkanı Donald Trump'ın damadı ve danışmanı Jared Kushner'in Fas'ın da BAE'nin gittiÄŸi Ä°srail'le normalleÅŸme yolunu takip etmesi için Rabat'ta gerçekleÅŸtireceÄŸi ziyaret planını açıklamasıyla eÅŸ zamanlı yapılmış olması dikkati çekti.

Ä°srail Kamu Yayın KuruluÅŸu KAN'a göre, Ä°srail, Batı Sahra konusunda Fas ve ayrılıkçı Polisario Cephesi arasında yaÅŸanan anlaÅŸmazlıkta ABD'nin Fas'ın Batı Sahra'da hakimiyetini tanımasını, buna karşılık Fas'ın da Ä°srail'le normalleÅŸme sürecine giren ikinci Arap ülkesi olmasını ümit ediyordu.

Fas, 1993'te İsrail-Filistin arasında imzalanan barış anlaşmasından sonra İsrail'le sınırlı ilişki geliştireceğini duyurmuş, 2000 yılında ise ilişkilerini dondurmuştu.

Fas'ta da birçok siyasi parti ve sivil toplum kuruluÅŸu BAE-Ä°srail normalleÅŸmesini ihanet ve Filistin halkının sırtına saplanmış bir hançer olarak nitelendirerek kınadı.

Tunus Cumhurbaşkanı Said normalleşmeyi reddetti; Meclis ise BAE'yi kınadı

YaÅŸadığı iç krizlerin Ä°srail'le normalleÅŸme konusunda taviz vermesi için dış baskı unsurları olarak kullanılmasına raÄŸmen Tunus, yönetim ya da halk düzeyinde Filistin davasına destek veren tutumundan hiçbir zaman vazgeçmedi.

Tunus CumhurbaÅŸkanı Kays Said BAE'nin Ä°srail'le normalleÅŸme anlaÅŸmasını açıklamasından bir hafta sonra Filistin'in Tunus Büyükelçisi Hayil el-Fahum'u Kartaca Sarayı'nda kabulünde, özgür insanlar olduÄŸu sürece Filistin davasının kaybolmayacağını söyleyerek, "Filistin davası, üzerinde pazarlık yapılacak bir mal ya da borsada tutku sahipleri ve çıkarcılar arasında elden ele gezen bir hisse senedi deÄŸildir." ifadelerini kullandı.

CumhurbaÅŸkanı Said görüÅŸmede, bazı ülkelerin tercihlerine müdahale etmediklerini, bu ülkelerin, halklarının önünde tercihlerinde özgür olduklarını dile getirerek, kendilerinin de özgürce ifade ettikleri tutumları bulunduÄŸunu söyledi.

Nahda Hareketi Partisi lideri RaÅŸid el-GannuÅŸi baÅŸkanlığındaki Tunus Meclisi'nden yapılan açıklamada da, BAE-Ä°srail normalleÅŸmesi, "Filistin halkının haklarına saldırı" ÅŸeklinde nitelendirilerek, normalleÅŸmeyi reddeden Arap ve Müslüman halkların ortak yaklaşımına açık bir tehdit olduÄŸu belirtildi.

Abir Ä°sa'nın baÅŸkanlık ettiÄŸi BAE yanlısı Özgür Anayasa Partisi dışında Tunus Parlamentosundaki birçok parti de BAE-Ä°srail normalleÅŸmesini kınayan ve eleÅŸtiren açıklamalar yaptı.

Birçok sivil toplum kuruluÅŸu ve parti temsilcisi de BAE'nin Ä°srail'le normalleÅŸme anlaÅŸmasını kınamak için BAE BüyükelçiliÄŸi önünde protesto gösterisi düzenledi.

Cezayir'den "her koÅŸulda Filistin'in yanındayız" açıklaması

Cezayir Enformasyon Bakanı Ammar Belhimer, konuyla ilgili Sputnik'e yaptığı açıklamada, Filistin davasının ve Filistin halkının meÅŸru haklarının yanında olduklarını belirtti.

Ä°srail-BAE normalleÅŸme anlaÅŸmasına deÄŸinmeyen Belhimer, "Filistin sorunu, Cezayir dış politikasının sabitelerinden biri. KoÅŸullar ne olursa olsun, halk ve hükümet olarak ezilen Filistinlilerin yanındayız." dedi.

Cezayirli siyasi partiler ise Ä°srail-BAE normalleÅŸme anlaÅŸmasını, "ihanet" ve "Arapların güvenliÄŸine tehdit" olarak tanımladı.

Ülkedeki aydın ve sanatçılardan oluÅŸan 50 kiÅŸi de Ä°srail-BAE anlaÅŸmasını kınadıkları bir açıklamanın altına imzalarını attı.

BAE'nin yatırımları Moritanya'yı Tel Aviv'e mi yaklaştırıyor?

DiÄŸer MaÄŸrib ülkelerinin aksine Moritanya hükümeti Ä°srail ile normalleÅŸme anlaÅŸması yapan BAE'ye destekçi tavır içine girdi.

DışiÅŸleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, "Moritanya, BAE yönetimine tam bir güven duymaktadır." denildi.

Açıklamada, BAE’nin Filistin halkı ve Arapların çıkarları için aldığı kararlara destek verildiÄŸi belirtildi.

Öte yandan, Moritanya muhalefeti, siyonist rejimle normalleÅŸmenin her türlüsünü kınadıklarını duyurdu.

BAE son yıllarda Moritanya'da birçok yatırımda bulunmuÅŸtu. Söz konusu yatırımların ardından analistler, Moritanya'nın aldığı kararların Abu Dabi yönetiminden ne kadar bağımsız olduÄŸu sorusunu gündeme getirmiÅŸti.

Libya'da taraflar normalleÅŸme konusunda "sessiz"

Libya hükümeti ise içinde bulunduÄŸu istikrarsızlık ve çatışma hali nedeniyle konuyla ilgili resmi bir açıklamada bulunmadı. Ancak meÅŸru hükümete yakın medya, normalleÅŸmeye sert tepki gösterdi.

Libya hükümeti savaÅŸ ortamında normalleÅŸme karşıtı açıklamalar yaparak ABD'yi karşısına almak istemiyor.

DiÄŸer taraftan BAE'nin desteklediÄŸi ülkenin doÄŸusundaki gayrimeÅŸru silahlı güçlerin lideri Halife Hafter de konuyla ilgili herhangi bir açıklama yapmadı.

Daha önce Ä°srail'le normalleÅŸme konusuna yeÅŸil ışık yakan Hafter'e baÄŸlı sözde hükümetin DışiÅŸleri Bakanı Abdulhadi el-Huveyc, halkın sert tepkisinin ardından bu tutumundan geri adım atmıştı.

Sonuç olarak MaÄŸrib halkları net bir ÅŸekilde normalleÅŸme karşısında yer alıyor. Tunus ve Fas bu konuda yapılan baskılara direnmeye çalışıyor. Cezayir ise Filistin davasını, dış politikasının pazarlık kabul etmez temel ilkelerinden biri olarak görüyor.

Bu ülkelerden farklı olarak Moritanya hükümetinin BAE'nin sunduklarına boyun eÄŸme ihtimali bulunuyor. Libya'da ise ABD'yi karşısına almak istemeyen meÅŸru hükümet ve halkın tepkisinden korkan Hafter tarafı sessiz kalmayı tercih ediyor.

BAE ile İsrail arasındaki normalleşme anlaşması

ABD BaÅŸkanı Donald Trump, 13 AÄŸustos PerÅŸembe günü Ä°srail ile BAE'nin "iliÅŸkilerini tamamen normalleÅŸtirmek" için anlaÅŸmaya vardıklarını duyurmuÅŸtu.

ABD, Ä°srail ve BAE adına yapılan ortak açıklamada da Ä°srailli ve BAE'li yetkililerin gelecek haftalarda bir araya gelerek yatırım, turizm, kültür, doÄŸrudan uçuÅŸlar, güvenlik, telekomünikasyon, teknoloji, enerji, saÄŸlık, kültür, çevre, karşılıklı elçiliklerin açılması konularında ikili anlaÅŸmalar imzalayacağı ifade edilmiÅŸti.

BAE, 1979'da Mısır'ın, 1994'te de Ürdün'ün ardından Ä°srail ile normalleÅŸme anlaÅŸması imzalayan üçüncü Arap ülkesi oldu.