Abdülaziz Kıranşal: Müslüman gencin eleştiri ahlakı

Niyet:

EleÅŸtiride de temel niyet Allah’ın rızası olmak zorundadır. Yani eleÅŸtiri, ya Allah’ın bir yasağı ihlal edildiÄŸi için ya da Allah’ın bir emri terk edildiÄŸi için yapılmalıdır. Allah rızası taşımayan her eleÅŸtiri gıybet, kulis, fitne, tartışma ve kardeÅŸlik baÄŸlarının kopması olarak eleÅŸtirene geri dönecektir. Niyet Allah rızası deÄŸilse günaha düÅŸmemek mümkün deÄŸildir. Çünkü Efendimiz (s.a.s) buyuruyor ki, “Ameller niyetlere göredir.” (Buhari)

KiÅŸilere deÄŸil, iÅŸlere eleÅŸtiri:

EleÅŸtiri, ÅŸahısları deÄŸil yapılan yanlış iÅŸleri hedef almalıdır. Çünkü ÅŸahısları direkt olarak hedef almak nefisleri ortaya çıkarır. Nefsin hâkimiyeti ele geçirdiÄŸi bir tartışmadan da küskünlük, kırgınlık ve dağınıklıktan baÅŸka bir ÅŸey ortaya çıkmaz. Efendimiz’in (s.a.s) en önemli sünnetlerinden birisi de asla bir Müslüman’ı toplum içerisinde isim vererek eleÅŸtirmemesidir. EÄŸer bir uyarı gerekiyorsa Efendimiz (s.a.s) hep “Bazılarınıza ne oluyor ki, ÅŸöyle ÅŸöyle yapıyorlar” diyerek ÅŸahıslar üzerinden deÄŸil, yapılan iÅŸler üzerinden mesaj vermiÅŸtir.

Önce ÅŸahsın kendisine nasihat:

Ä°slam’a aykırı ve uyarı gerektiren bir durum görüldüÄŸünde bir Müslümanlık ve kardeÅŸlik vazifesi olarak ilk önce ÅŸahsın kendisi uyarılır. Ancak bu uyarı toplum içinde veya sosyal medyada ifÅŸa edilerek yapılmaz. EÄŸer uyarı hedefine ulaÅŸmaz ve yanlışlar devam ederse yine ÅŸahısları hedef almadan yetkililere yapılan yanlışın etkileri, sonuçları ve vebali aktarılır. EÄŸer bu da etki etmez ise ÅŸahısların ismi verilmeden yanlış iÅŸlerin Kur’an ve sünnete aykırılığı ilmi delillerle genel çerçevede topluma anlatılarak bu yanlışlara baÅŸkalarının da düÅŸmesi önlenir. Çünkü Efendimiz (s.a.s) buyuruyor ki, “Bir kötülük gördüÄŸünüz zaman elinizle düzeltiniz, gücünüz yetmezse dilinizle düzeltiniz, ona da gücünüz yetmezse kalben buÄŸz ediniz (tavır koyunuz).” (Tirmizi)

Yanlıştan dönme imkânı tanımak:

EleÅŸtiride en önemli ilke ıslahtır. Yani hata yapanı hatadan döndürmektir. Kışkırtıcı bir üslup kullanarak hata yapanı hatasını savunmak zorunda bırakmak, ezmek, rezil etmek, itibarsızlaÅŸtırmak ve geriye dönüÅŸ kapılarını tümden kapatmak deÄŸildir. Hepimiz hata yaparız, önemli olan ise hatalarımızdan dönebilmektir. Çünkü Efendimiz (s.a.s) buyuruyor ki: “Her insan hata eder. Hata edenlerin en hayırlıları hatalarından dönenlerdir.” (Tirmizi)

Ä°fÅŸa etmemek:

EleÅŸtiride bir diÄŸer prensip de ifÅŸa etmemektir. Yani hata yapanı sosyal medyada ya da toplum içinde küçük düÅŸürmemektir. Unutmayalım ki, özellikle sosyal medyadan eleÅŸtirdiÄŸimiz insanların da bir iÅŸleri, eÅŸleri, aileleri, çocukları ve hayatları var. EÄŸer eleÅŸtiri yapacağım diye Müslüman kardeÅŸimizi isim verip, küçük düÅŸürüp, hakaret edip tahkir edersek sadece onu deÄŸil, bütün ailesini ve çevresini de etkilemiÅŸ oluruz ki; bu da büyük bir vebaldir. Büyük bir haksızlık, adaletsizlik ve günahtır. Çünkü Efendimiz (s.a.s) buyuruyor ki, “Müslüman kardeÅŸini hor/hakir/küçük görmesi kiÅŸiye kötülük olarak yeter.” (Müslim)

Kendimize yapılmasını istemediğimizi başkasına da yapmamak:

EleÅŸtiride en uygun metot biz hata yaptığımız zaman insanlar bizi nasıl uyarsın istiyorsak baÅŸkalarını da o ÅŸekilde uyarmaktır. Yani kendimize yapılmasını istemediÄŸimiz bir ÅŸeyi baÅŸkalarına da yapmamaktır. Çünkü Efendimiz (s.a.s) buyuruyor ki: “Sizden biriniz kendisi için arzuladığı ÅŸeyi din kardeÅŸi için de istemedikçe (tam) iman etmiÅŸ olamaz.” (Buhari)

Unutmayalım!

Efendimiz (s.a.s) insanlarının hatalarını asla bir tarafa not etmedi, asla baÅŸkalarının yanlışları ile ilgili dosya tutmadı, hata yapanların üstünü çizmedi, kimseyi harcamadı, kimseyi ifÅŸa etmedi. Ama söz konusu Allah’ın emirleri olduÄŸunda söylenmesi ve yapılması gereken neyse yapmaktan da çekinmedi. Temel mesele Ä°slam’ın ölçülerini aÅŸmamaktır.