Diplomatik çabalara rağmen Hafter, Sirte'ye asker yığmaya devam ediyor

Libya krizinin düÄŸümlendiÄŸi Sirte ve Cufra'da, bir yandan bu bölgelerin Libya hükümetine çatışmasız teslim edilmesi yönündeki iyimser yaklaşım devam ederken, bir yandan da burada tahkimatını sürdüren Halife Hafter güçlerine Rusya'nın saÄŸladığı "hava köprüsü" desteÄŸi nedeniyle askeri seçenek ihtimali hâlâ canlılığını koruyor.

Sahadaki askeri hareketlilikler, ülkenin doÄŸusundaki gayrimeÅŸru silahlı güçlerin lideri Hafter'e baÄŸlı milislerin ve paralı yabancı savaÅŸçıların, baÅŸkent Trablus'un 450 kilometre doÄŸusundaki Sirte'den ve buranın 300 kilometre güneyindeki Cufra Askeri Hava Üssü'nden yakın zamanda çekilmek niyetinde olmadığını gösteriyor.

Libya'nın doÄŸusundaki havaalanlarına, El-Gırdabiyye (Sirte) ve Cufra hava üslerine inen Rus uçaklarının sayısı ve bu uçaklarla taşınan silahlar, Hafter milisleri ve Rus güvenlik ÅŸirketi Wagner'e baÄŸlı paralı askerlerin, hükümete baÄŸlı Libya ordusuyla ÅŸimdiye kadar yaÅŸananlardan daha büyük bir askeri çatışmaya hazırlandığına iÅŸaret ediyor.

Hafter'e silah tedariki için kurulan hava köprüsü

Libya Devlet Yüksek Konseyi BaÅŸkanı Halid el-MiÅŸri, 6 AÄŸustos'ta yaptığı açıklamada, son bir ay içinde söz konusu havaalanları ve üslere, Hafter'e paralı savaÅŸçı ve silah taşıyan en az 110 kargo uçuÅŸu gözlemlediklerini aktardı.

Libya ordu kaynaklarından edinilen bilgilere göre, bu uçuÅŸların son örnekleri olarak, cumartesi günü 2 Rus Ä°lyuÅŸin kargo uçağı Sirte ve Cufra üslerine, pazar günü de Suriye'nin Lazkiye ÅŸehrinden farklı saatlerde kalkan 2 Ä°lyuÅŸin-76 uçağı ülkenin doÄŸusundaki Beyda Havaalanı'na iniÅŸ yaptı.

ABD'nin Afrika Kuvvetleri Komutanlığı (AFRICOM), daha önce Rusya'nın Libya'ya "MiG-29" ve "Su-27" uçaklarını sevk ettiÄŸine iliÅŸkin kanıtlar sunmuÅŸ, 18 Haziran'da da Rus uçaklarının Libya'da harekat icra ettiÄŸine iliÅŸkin yeni deliller ortaya koymuÅŸtu.

Hafter aldığı dış destekle bölgede kalıcı olma çabasında

Son dönemde Sirte ve Cufra baÅŸta olmak üzere Libya'nın doÄŸusundaki askeri hareketlilikler, Hafter ve destekçisi ülkelerin, iÅŸgal ettikleri bölgelerden ayrılmak niyetinde olmadıklarını gösteriyor.

Ülkedeki Rus askeri varlığı Sirte ve Cufra ile sınırlı kalmazken, ülkenin hidrokarbon kaynaklarının yüzde 60'ından fazlasına ev sahipliÄŸi yapan 'Petrol Hilali' bölgesindeki Ras Lanuf kentine de S-300 hava savunma sistemi kurulduÄŸu iddia edildi.

Uluslararası Fransız Radyosunun haberine göre, Mısırlı yetkililere yakın Twitter hesapları, sosyal medyada paylaşılan ve S-300'lere ait birçok materyalin Ras Lanuf petrol limanı yakınında bulunduÄŸunu gösteren fotoÄŸraflar hakkında, bu füzeleri Kahire'nin konuÅŸlandırdığını teyit etti.

S-300'ler baÅŸka bir Rus hava savunma sistemi olan Pantsir-S1'lerden daha uzun menzile sahip ve daha geliÅŸmiÅŸ sistemler olarak biliniyor. Libya ordusu ülkenin batısında haziran ayında Hafter'e karşı önemli ilerlemeler kaydetmiÅŸ ve insansız hava araçlarıyla çok sayıda Pantsir sistemini imha etmiÅŸti.

Bunların yanı sıra Libya ordusu, Sirte bölgesinde çekildiÄŸi belirtilen fotoÄŸrafları paylaÅŸarak yaptığı açıklamada, Hafter milislerinin, bölgedeki Carif Vadisi'nde hendekler ve toprak bariyerlerle tahkimat yaptığını kaydetti. Tahkimatların, daÄŸ, tepe, orman gibi doÄŸal engel barındırmayan düz arazilere sahip bölgede, ordunun ilerleyiÅŸini engellemek üzere yapıldığı ifade edildi.

Yerel basına yansıyan haberlere göre de Hafter milisleri, bölgede çok sayıda mayın ve el yapımı patlayıcı tuzakladı ve bunların patlaması sonucu bazı siviller hayatını kaybetti.

Bu süreçte Rus Wagner paralı askerlerini de Sirte ve Cufra'da sabitlemeye çalıştığı ve hem kara hem de hava savunmasını tahkim etmek için mevcut çatışmasızlık halini fırsat bildiÄŸi gözleniyor.

Ayrıca Wagner'in Rusya'nın çıkarlarına hizmet edecek ÅŸekilde Libya petrol sektörünü kapalı tutmaya devam etmesi, Moskova'nın ana aktör olarak Libya masasındaki yerini mümkün olan en uzun süre için saÄŸlamlaÅŸtırıyor.

Libya'nın "ne savaÅŸ ne barış" konjonktüründe Moskova'nın yürüttüÄŸü politika, bu ülkenin güney Akdeniz'de daha uzun bir süre ve en az kayıpla istikrarlı bir ÅŸekilde var olma stratejisine hizmet ediyor.

Silahtan arındırılmış bölge çözümü

Tüm bunlara karşılık ABD, Libya hükümeti ve Hafter'i, Sirte ve Cufra'nın askerden arındırılmasına dair çözümü ve kapalı petrol sektörünü açma planını kabul etmeye ikna etmek için diplomatik çabalarını yoÄŸunlaÅŸtırdı.

Hafter güçleri ve paralı askerleri Libya hükümetine karşı petrolü koz olarak kullanırken, Ulusal Petrol Kurumunun açıkladığı verilere göre, 18 Ocak 2020'den bu yana petrol tesislerinin kapatılması Libya devlet hazinesine 7 milyar dolardan fazlaya mal oldu.

ABD'nin Libya BüyükelçiliÄŸi, ülkedeki taraflarla son günlerde temaslarını artırırken, Sirte ve Cufra'yı silahtan arındırma çözümünün uygulanması ve Ulusal Petrol Kurumunun tekrar hayati görevini icra etmesinin saÄŸlanması için çaÄŸrılar yapıyor.

ABD bu kapsamda hem BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) nezdinde meÅŸru Libya hükümetiyle hem de Halife Hafter'i destekleyen Tobruk kentindeki Temsilciler Meclisi ile görüÅŸüyor.

Askerden arındırılmış bölgede güvenliÄŸi kimin denetleyeceÄŸi konusunda henüz bir anlaÅŸmaya varılmazken, BM veya Avrupa BirliÄŸine baÄŸlı güçlerin yanı sıra Libya hükümetinden bir polis gücünün de bölgeye konuÅŸlanabileceÄŸi seçenekler üzerinde duruluyor.

Türkiye DışiÅŸleri Bakanı Mevlüt ÇavuÅŸoÄŸlu da 6 AÄŸustos'ta Trablus'a yaptığı ziyarette, Hafter'in hala siyasi çözüme inanmadığını ve Sirte'de konuÅŸlu durumdayken her an Misrata'ya ya da Trablus'a saldırabileceÄŸini aktardı. ÇavuÅŸoÄŸlu bu nedenle, buraların Libya hükümetine verilmesinin ya da silahtan arındırılması teklifinin gündemde olduÄŸunu vurguladı.

Trablus'un 650 kilometre güneydoÄŸusundaki Cufra, Hafter'in Nisan 2019 baÅŸlattığı Trablus'a saldırılarda Hafter saflarındaki paralı yabancı savaÅŸçıların stratejik merkezi konumundayken, Sirte'nin de Ocak 2019'da Hafter kontrolüne geçmesi ülkenin üçüncü büyük kenti Misrata'ya yönelik tehdidi arttırdı.

Daha önce kurulan birçok diyalog masasından ayrılan taraf olan Hafter'in Misrata ve Trablus'a yeniden bir saldırı baÅŸlatması uzak bir ihtimal olarak deÄŸerlendirilmiyor.

Libya hükümetinin Sirte ve Cufra'yı ele geçirmesi, buranın çok yakınında bulunan Petrol Hilali'nin de 2014-2017'de olduÄŸu gibi yine hükümetin eline geçmesini saÄŸlayabilecekken, bu stratejik noktaları ve petrol kozunu kaybetmek Hafter için "yolun sonu" anlamına gelebilir.

Bu nedenle, ÅŸu an uygulanması muhtemel siyasi bir çözüm kapsamında silahtan arındırılmış bölge seçeneÄŸi, her iki tarafın da endiÅŸelerini belli oranda azaltarak kalıcı bir ateÅŸkesi ve Libya krizinin sona ermesi için siyasi diyalog yolunun açılmasını saÄŸlayabilecek bir seçenek olarak görülüyor.