Tercüme Haber: Kronik başarısızlığa doğru savrulan ülke: Lübnan

4 AÄŸustos'ta Beyrut'ta meydana gelen büyük patlamanın yol açtığı yıkım, ülke için olabilecek en kötü kâbustan daha öte bir anlam ifade ediyor. Yetkililerin Eylül 2013'ten bu yana Beyrut limanında yaklaşık 2.750 ton amonyum nitratın uygun olmayan ÅŸekilde depolanmasıyla baÄŸlantılı olduÄŸu patlamada en az 137 ölü ve 5 bin kiÅŸi yaralandı. Patlama ÅŸehrin dört bir yanına ÅŸok dalgaları göndererek, binalara geniÅŸ çapta zarar verdi ve Lübnan baÅŸkentinin iç kesimlerinde dahi camları kırdı.

Beyrut, küllerinden nasıl doÄŸacağını bilen bir ÅŸehir. 5000 yıllık tarihi boyunca yedi kez yıkılıp yeniden inÅŸa edildiÄŸi söyleniyor. Bununla birlikte, bu en son felaket, antik kenti harap eden herhangi bir geçmiÅŸ savaÅŸ, istila veya depremden daha rahatsız edici, çünkü düÅŸmanca bir dış güç veya doÄŸal afet tarafından deÄŸil, Lübnan'ın kendi yönetici seçkinlerinin zaafından kaynaklanan bir afet.

Yaklaşık yedi yıl önce Beyrut limanında terk edildiÄŸi için sivil bir limana geliÅŸigüzel indirilip depolanan yüksek derecede yanıcı madde yüklü kargonun patlamasını neyin tetiklediÄŸi henüz tam olarak belli deÄŸil. Ancak Salı günü olanların sadece bir kaza olmadığına ÅŸüphe yok. Lübnan devlet aygıtındaki köklü yolsuzluk, beceriksizlik ve ihmal kültürünün neden olduÄŸu son ölümcül netice diyebiliriz.

Beyrut Limanı, herhangi bir ciddi hükümet denetimi olmaksızın, Gümrük Ä°daresi ve Beyrut Liman Ä°daresi tarafından ortaklaÅŸa yönetilmektedir. Birincisi BaÅŸkan Michel Awn cenahının kontrolü altındayken, ikincisi eski baÅŸbakan Saad Hariri güdümündeki bürokrat tabaka tarafından yönetiliyor. Bu kamu otoritelerinin her ikisi de teorik olarak hükümet tarafından denetleniyor, ancak pratikte, yalnızca mezhep liderine veya kendilerini koruyan gruba rapor veren, diÄŸer tüm Lübnanlı otoriteler ve kurumlar gibi herhangi bir resmi hiyerarÅŸiye veya parlamento kontrolüne karşı bir sorumluluk vazifesi taşımıyorlar.

Lübnan hükümetinin yolsuzluk ve ihmalleri soruÅŸturmadaki berbat sicili göz önüne alındığında, yaÅŸanan trajedide doÄŸrudan ya da dolaylı olarak payı olan üst düzey yetkililerin çoÄŸu, muhtemelen asla adaletle hesap vermeyecek. Bu kronik sorun da halkın hükümete ve siyasi kurumlara olan güvenini yerle yeksan ediyor.

Patlama muhtemelen Lübnan'ın sadece uzun süredir mücadele ettiÄŸi çökmekte olan ekonomisi üzerinde deÄŸil, kırılgan siyasi pozisyonu ve uluslararası konumu üzerinde de müthiÅŸ yıkıcı etkileri olacak.

Hükümetin, evlerini kaybeden 300.000 kiÅŸiye barınak saÄŸlamak ve patlama sonrasında temel tedarik zincirini saÄŸlamak için ihtiyaç duyduÄŸu nakit miktarını saÄŸlayıp saÄŸlayamayacağı belli deÄŸil. Sonunda, iyileÅŸtirme ve yeniden yapılanma için ödeme yapmak üzere mevcut iç ve dış borcunu eklemek zorunda kalacak, bu da Lübnan hükümetinin dış yardıma daha da bağımlı hale gelmesine ve Uluslararası Para Fonu'na (IMF) karşı müzakere pozisyonunu zayıflatmasına neden olacak.

Sonuç olarak, bu ciddi ihtiyaç anında Beyrut'un birliktelik içerisinde dış yardıma baÅŸvurması yerine, rakip siyasi grupların iç çekiÅŸmeleriyle, ülkenin dış politika konusundaki mevcut bölünmeleri de derinleÅŸtiriyor. Bir grup ABD ve Fransa özelinde Batı merkezli güç odaklarından yardımın gelmesini umarken, Åžii ve Hizbullah cenahı Ä°ran merkezli yardımları almaya devam ediyor. Lübnan'daki bazıları Çin'i Beyrut limanını yeniden inÅŸa etmeye davet etme fikrini ÅŸimdiden dillendiriyor.

Patlamanın yol açtığı yıkım ve halkın öfkesi, yabancı güçlerin ülkeye artan katılımıyla birleÅŸtiÄŸinde, Lübnan hükümetini daha da zayıflatacak ve mevcut iç siyasi gerilimleri daha da keskinleÅŸtirecektir. BaÅŸbakan Hassan Diyab ve destekçileri büyük olasılıkla patlamayı eski BaÅŸbakan Saad Hariri'nin devlet üzerindeki etkisini azaltmak için kullanmaya çalışacaklar. Hariri, karşı hamle olarak, Lübnan hükümetine ve potansiyel olarak cumhurbaÅŸkanlığına karşı bir kampanya baÅŸlatmak için Dürzi lideri Velid Canbolat ile iÅŸbirliÄŸi yapabilir. Bu arada Lübnan'ın yozlaÅŸmış siyasi sisteminin bir diÄŸer önemli oyuncusu olan Hizbullah, ülkedeki nüfuzunu korumak için bu gerilimleri kendi güdümü altında maniple etmeye çalışacaktır.

DiÄŸer tarafta halk… Halka bakınca görünen manzara; bugün Lübnan’ın eÅŸi görülmemiÅŸ bir trajediyle karşı karşıya olduÄŸu realitesi. Yıkıcı bir ekonomik çöküÅŸ yaÅŸadıktan ve bir salgını sınırlı kaynaklarla savuÅŸturmaya çalıştığı sırada, üstüne bir de ölülerini defnetmek, yaralılarını iyileÅŸtirmek ve baÅŸkentlerini ile ana limanlarını yeniden inÅŸa etmek gibi muazzam bir yük omuzlarına binmiÅŸ durumda. Onca yaÅŸanılan zorluk üstüne bir de bu patlamanın gelmesi, ister istemez insanların üstünde bir bıkkınlık ve yılgınlık hissi doÄŸuruyor.

Lübnan halkının ÅŸüphesiz uluslararası toplumdan alabilecekleri her türlü yardıma ihtiyacı var. Ancak bu trajediden doÄŸrudan veya dolaylı olarak sorumlu olan ülkenin seçkinlerinin, uluslararası yardımı, kendilerini incelemeden kurtarmak için can yeleÄŸi olarak kullanmalarına izin verilmemelidir. Uluslararası toplum, Beyrut'taki patlamayı yalnızca insani bir kriz olarak görme eÄŸiliminde görünüyor. Ancak bu trajediyi ve ekonomik çöküÅŸü meydana getirmedeki rolünü sorgulamadan Lübnan siyasi sistemine yardım önermek, Lübnan halkına zarar verecek, zarar verecektir. Yolsuz seçkinlere hesap verebilirlikten kaçmaları, sorumluluÄŸu deÄŸiÅŸtirmeleri ve ülkenin umutsuzca ihtiyaç duyduÄŸu yapısal reformları uygulamaktan kaçınmaları için bir fırsat daha saÄŸlayacaktır.

Uluslararası toplum, eÄŸer gerçek anlamda Lübnan halkına yardımcı olmak istiyorsa, maddi yardım sunmaktan önce 4 AÄŸustos patlamasıyla ortaya saçılan, ihmalden yönetimsel yetersizliÄŸe, kanıksanmış ve zincirleme yolsuzluktan liyakatsizliÄŸe uzanan, ülkenin perde ardına süpürüle gelmiÅŸ defolarını görmek ve bunların varlığını kabul etmek durumunda.

Beyrut’ta gerçekte olan bir liman deposunda meydana gelen amonyum nitrat patlaması deÄŸildi. Aslında yaÅŸanan, baÅŸarısızlık ve kronik yolsuzluk, adam kayırmacılık ve yönetimsel yetersizliklerle malul bir devlet yönetiminin, sonunda kendi vatandaşının dahi canına mal olduÄŸu acı realitesidir.

Müellif: Joe Macaron / Kaynak: Al-Jazeera Ä°nternational Haber Ajansı

Mütercim: Hasan Nurhan Çelik / DüÅŸünce Mektebi