İran, Azerbaycan'ı baskılayabilmek için Ermenistan'ın tarafında saf tutuyor

Ä°ran, yaklaşık 40 yıldır Ermenistan'la yakınlaÅŸma politikası güttüÄŸü ve "Azerbaycan'ın toprak bütünlüÄŸüne saygı gösterme" söylemleriyle yetindiÄŸi için DaÄŸlık KarabaÄŸ sorununa yönelik siyaseti nedeniyle eleÅŸtiriliyor.

Tahran yönetiminin, Ermenistan askerlerinin Azerbaycan'ın Tovuz bölgesini iÅŸgal giriÅŸimini protesto etmek isteyen ülkedeki Türkleri engellenmesi dikkati çekti.

Buna karşılık aynı yönetim, her yıl "sözde Ermeni soykırımı" gerekçesiyle baÅŸkent Tahran'da düzenlenen gösterileri himaye ediyor. Bu çifte standart, Ä°ran'ın Azerbaycan'la Ermenistan arasındaki DaÄŸlık KarabaÄŸ krizine yaklaşımında da gözleniyor.

Ä°ranlı uluslararası iliÅŸkiler uzmanı Dr. Ferzad Samedli konuyla ilgili, Tahran siyasetinin Azerbaycan'dan ziyade Ermenistan'a daha yakın olduÄŸunu söyledi.

Samedli, "Bu konuda Ä°ran'ın siyaseti, 1981 yılında göreve baÅŸlayan ve 16 yıl DışiÅŸleri Bakanlığı koltuÄŸunda oturan Ali Ekber Velayeti'den beri, Ermenistan'a daha yakın olmak ve Azerbaycan'a baskı uygulamak oldu. Tabiki bu tutum Velayeti'den mülhem deÄŸil, Ä°ran devletinin genel politikasıdır." dedi.

"Ä°ran, DaÄŸlık KarabaÄŸ için çaba göstermelidir"

Ä°ran'ın DaÄŸlık KarabaÄŸ krizine yönelik ulusal çıkarları gözetmeksizin uyguladığı etnisite temelli politikasının çeliÅŸkili davranışlara yol açtığını dile getiren Samedli, bu durumdan en çok Ä°ran halkının zarar gördüÄŸünü belirtti.

Samedli, "Ä°ran yönetimi, nüfuzun çoÄŸunluÄŸunu oluÅŸturan, ekseriyeti Åžii mezhebine baÄŸlı ve ülke ticaretini elinde bulunduran Türklerin istekleri doÄŸrultusunda ve uluslararası anlaÅŸmalara uygun olarak, Türkiye ve Pakistan gibi Ä°slam ülkelerinin yolunu tutmalı ve DaÄŸlık KarabaÄŸ'ı iÅŸgal eden Ermenistan'ın bu topraklardan çıkması için çaba göstermelidir." ifadelerini kullandı.

"Tahran yönetimi, Azerbaycan'ın kalkınmasından rahatsız"

Tahran yönetiminin zaman zaman "Azerbaycan Cumhuriyeti'nin toprak bütünlüÄŸüne saygı gösterilmesi" açıklamalarının, pratiÄŸiyle çeliÅŸtiÄŸini dile getiren Samedli, "Ä°ran, Azerbaycan'ın Ä°srail yönetimiyle iyi iliÅŸkiler kurması nedeniyle serzeniÅŸte bulunan Tahran yönetimi, aynı tavrı Ermenistan'a göstermiyor. Ä°ran, Bakü-Tel Aviv iliÅŸkisinden rahatsız olmaktan ziyade, Azerbaycan'ın kalkınması ve böylece Ä°ran Türklerinin yöneliÅŸ merkezi olma potansiyelinden rahatsız oluyor." ÅŸeklinde konuÅŸtu.

Ä°ranlı Uluslararası iliÅŸkiler uzmanı ve Ä°ran'ın eski Bakü Büyükelçisi Dr. EfÅŸar Süleymani, Tahran yönetiminin yürüttüÄŸü Azerbaycan-Ermenistan barış görüÅŸmelerini Rusya'nın baltaladığını söyledi.

Süleymani, "Ermenistan'ın DaÄŸlık KarabaÄŸ'a saldırısı BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin AGÄ°T Minsk Grubu'nun çabalarıyla 1994'te imzalanan ateÅŸkes anlaÅŸmasını ihlaldir." dedi.

"Rusya, Ä°ran'ın arabuluculuk çabalarını boÅŸa çıkardı"    

Ä°ran'ın, Ermenistan'ın KarabaÄŸ'ı iÅŸgali konusundaki duruÅŸunu deÄŸerlendiren Süleymani, "Ä°ran 28 yıl önce Bakü-Erivan arasındaki görüÅŸmelere ev sahipliÄŸi yaptı. Bu görüÅŸmelerin sonunda, ateÅŸkesle ilgili üçlü bildiri yayınlanırken diÄŸer bir yandan Azerbaycan'ın ÅžuÅŸa ÅŸehri Ermenistan güçleri tarafından iÅŸgal edildi. Bu olay Rusya'nın iÅŸiydi. Çünkü Rusya bu bölgede etkin güç olmak istiyordu. Rusya, Ä°ran'ın arabuluculuk çabalarının boÅŸa çıkmasına neden oldu." diye konuÅŸtu.

Tahran yönetiminin Azerbaycan'ın toprak bütünlüÄŸüne saygı göstermesi gerektiÄŸini dile getirdiÄŸini ifade eden Süleymani, bu tavrın iÅŸgal edilen bölgelerin Ermenistan'ın elinden kurtarılması anlamına geldiÄŸinin altını çizdi.

Süleymani ÅŸunları söyledi:

"Ä°ran, Tahran görüÅŸmeleri sonrasında da Azerbaycan'a çeÅŸitli yardımlarda bulundu. ÖrneÄŸin, Azerbaycan askerlerine eÄŸitim verdi ve yaklaşık 100 bin sığınmacıya barınma imkanı saÄŸladı. BiÅŸkek Protokolü ve Minsk Grubu'nun çabalarıyla ateÅŸkes anlaÅŸması sonrası Ä°ran ara buluculuk imkanını kaybetti. Bu görüÅŸmeler ABD ve Rusya'nın arabuluculuÄŸu çerçevesinde devam etti fakat sonuca varmadı."

"Ä°ran, Azerbaycan'a yardım etmemekle suçlanıyor"   

Ä°ran'ın Azerbaycan-Ermenistan iliÅŸkilerindeki tutumuna yönelik eleÅŸtirileri deÄŸerlendiren Süleymani, "Ä°ran, petrol ve gaz vererek Ermenistan ekonomisinin güçlenmesine ve böylelikle DaÄŸlık KarabaÄŸ'ın iÅŸgal sürecinin devam etmesine neden olmak ve diÄŸer taraftan, din, dil ve kültür birliÄŸi olan Azerbaycan'a ise pek yardım etmemekle suçlanıyor." ÅŸeklinde konuÅŸtu.

Süleymani, ÅŸöyle devam etti:

"Ä°ran, Ermenistan'la turizm alanında iÅŸ birliÄŸi konusunda Azerbaycan'ın çıkarına uygun hareket etmeliydi ama böyle yapmadı. Azerbaycan'la Ermenistan arasına girmekten kaçınan Tahran yönetimi, sadece Azerbaycan'ın toprak bütünlüÄŸüne saygı gösterme açıklamalarıyla kendini kurtaramaz. Bu konu Ermenileri dahi rahatsız ediyor." 

Süleymani, "Åžu anki durum devam edecektir. KarabaÄŸ sorununda kilit ülke, ABD ve Fransa'dan önce Rusya'dır. Ä°ran da bu konuda bir ÅŸey yapamaz. Hazar Denizi'ndeki çıkarlarını dahi koruyamayan Tahran yönetiminden, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin çıkarlarını koruması beklenemez." deÄŸerlendirmesini yaptı.