İbrahim Tenekeci: Hatıralarla bezenmiş Ayasofya

Milli Gençlik Vakfı'nın çatısı altında, 1988 yılında... Heyecanlı ve tutkulu birkaç genç arkadaÅŸ aralarında akitleÅŸiyor. "Ayasofya cami olana kadar binadan içeriye girmeyeceÄŸiz." O gençlerden biri de bendim.

Ayasofya kuÅŸağımızın hayallerinden biriydi. Cami iken müzeye dönüÅŸtürülmesi, bizim için 'zincirlenmesi' anlamına geliyordu.

Yanılmıyorsam yirmi iki yaşında, Ayasofya'ya Ağıt isimli bir ÅŸiir yazıp Milli Gazete'nin sizden gelenler köÅŸesine gönderdim. Åžiirin yayınlanmış hali arÅŸivimde duruyor. Fakat ortaya çıkarmaya niyetim yok. Samimi ve acemi…

YaÅŸ ilerliyor. Ä°ÅŸin içinde görmeden ölmek de var. Ä°ki kez Ayasofya'nın içini gezmek için niyetleniyor, gidiyor, sonra kavlimizi hatırlayıp geri dönüyorum. Ä°ÅŸte bu duyguyla, 6 Kasım 2013 tarihinde, Ayasofya Ä°badete Açılmalıdır baÅŸlıklı bir yazı kaleme aldım. "Ayasofya'ya biletle deÄŸil, abdestle girmek istiyoruz" dedim.

AK Partili bazı arkadaÅŸlar, "durduk yere nereden çıktı bu" ÅŸeklinde itirazda bulunup biçimsiz sözlerle beni biraz üzdüler. Demelerine göre, onları zor durumda bırakıyormuÅŸum.

Bir ara umudumu kaybeder gibi oldum. Herhalde Ayasofya'nın camiye dönüÅŸmüÅŸ halini görmeye ömrüm yetmeyecek. Ä°ki küçük çocuÄŸumu yanıma alıp evden çıktım. Onlara Ayasofya'yı gezdireceÄŸim. Bahanem bu. Yine bilet giÅŸesinin önünden döndüm. Bahanem beni bile ikna etmedi, ayrıca hileye giriyordu. Bu zaman zarfında, kendimce bir Ayasofya koleksiyonu da oluÅŸturdum. Osmanlı ve erken cumhuriyet dönemine ait orijinal Ayasofya kartpostallarından meydana gelen güzel bir toplam. Belki bir teselli.

***

Ayasofya meselesinin tam bağımsızlığa karşılık geldiÄŸini biliyoruz. Ä°kinci Cihan Harbi öncesinde, dönemin zorlu ÅŸartları altında, ÅŸu veya bu nedenden dolayı müze kararı alınmış olabilir. Tam da burada bir hatıraya yer vermek istiyorum: Yazılarımdan birinde rahmetli Celal Bayar'la ilgili olumsuz cümleler kurmuÅŸtum. Annem yaşındaki kız evladından bir mektup geldi. Okudum ve utandım. O gün ÅŸöyle bir karar aldım: Kendini savunamayacak durumda olanların aleyhine yazmamak, arkasından konuÅŸmamak gerekiyor. Umarım anlatabildim.

Lozan AntlaÅŸması için, kimi tarihçiler "ÅŸartlı tahliye" ifadesini kullanır. Åžöyle bir yorum yapılır: Türkiye, Lozan'da ÅŸartlı tahliye edilmiÅŸtir.

Çanakkale ve Ä°stanbul'u ele geçirmek için büyük emek harcayan, on binlerce kayıp veren Ä°ngilizlerin tek kurÅŸun atmadan bu iki ÅŸehri tahliye etmesi, birkaç gün sonra da cumhuriyetin ilan edilmesi, tesadüfler 'zincirinin' bir parçasıdır muhtemelen.

Ayasofya'nın cami olarak Lozan AntlaÅŸması'nın yıl dönümünde (24 Temmuz) açılacak olması, ÅŸartlı tahliyenin bittiÄŸini gösteriyor. 'Bağımsızlık' derken kastedilen iÅŸte budur. Özgür hale gelen, Ayasofya ile beraber Türkiye'nin kendisidir.

Kaynak: Fikriyat Gazetesi