İnsan ve bilinç toplumu

SaÄŸlıklı toplumlar bilgi ve bilinç düzeyinin yüksekliÄŸiyle olur. Günümüzde düzey genellikle okur yazarlıkla ölçülüyor ya da düÅŸünülüyor. Okur yazarlık elbette ki önemli. Günümüz bilgileri daha çok kitabî olmaktan çok genel ve yüzeysel. Eskilerin deyimiyle malumatfuruÅŸluk. Çok ÅŸey bilme ama derinlikten yoksunluk olarak da ifade edilebilir.
Bilgi ve bilinç soÄŸukkanlılık gerektiriyor.

Medya bilgisi yığma. Ä°nsanlar üzerine abanan bir karmaÅŸa. Bu biraz da öne çıkarılanların etkisiyle oluÅŸuyor. Amaç derinlikli olmak deÄŸil, insanların belli bir düzeyde tutulması. Bilgi ve bilinç sahibi olmak kimi çevreler için rahatsız edicidir. Ülkelerin yönetimleri belli kadrolar ile oluÅŸur. Onlar da ancak baÄŸlı bulundukları kurumun ya da kiÅŸilerin sınırlarını zorlamazlar. Ülkelerin yönetimi ÅŸirketlerin yönetimiyle özdeÅŸlik oluÅŸturuyor. Kâr ve kazanç merkezli. Oysa ülkeler kimi durumlarda kârdan çok ülkenin geleceÄŸini oluÅŸturan düÅŸüncenin varlığıdır. Ä°deal ve ülkü diye tanımlayacağımız hedef. Yüksek duygu ve buna dayalı olan bilinç ve düÅŸünce.

Milletlerin ve toplumların kendilerine özgür manevilikleri ve ruhları var. Bir toplum diÄŸerinden farklıdır. Edebiyat ve sanatta özellikle bir coÄŸrafyanın, milletin ve insanının özel durumları olur. Topraklarına ve kültürlerine baÄŸlı sıcaklık ve yoÄŸunluk. Çarlık dönemi Rus edebiyatı, Fransız roman ve düÅŸüncesi, Alman düÅŸüncesi birbirinden farklıdır. Katoliklerle Ortodoksların ruh farklılıkları var. Hatta yazardan yazara bile farklılıklar oluyor. Bulundukları çevreyle baÄŸlantılıdırlar. Sait Faik bir öykü yazarı. Bu toprağın insanı ancak onun bulunduÄŸu çevre ve ortam onda yansıyor. Bir sempozyumda sunduÄŸum tebliÄŸimde, onun dünyası BeyoÄŸlu, Kadıköy, Adalar eksenlidir. Onun dışında mekânlar hemen yok gibidir. Bir de dünyasında alkol ağır basar. Benim bu tebliÄŸimden sonra yabancı iki kadın bilim insanının dikkatini çekti. Onlar Türkolog idi kısmen de olsa Sait Faik’i biliyorlardı. Aynı sofrada birlikte olduk hayretlerini gizleyemediler.

Duygu oluÅŸları da mekânlarla ve çevrelerle baÄŸlantılıdır. Edebiyatımızda geçmiÅŸ dönemlerde sol düÅŸünceye mensup olanların köy romanlarının karşılıksız oluÅŸu da o kültüre ve düÅŸünceye yabancı oluÅŸlarıydı. Bunda ideolojik bakış ve düÅŸünüÅŸler daha çok etkili ve baskındı.

Müslüman yazarlar kendi kültür topraklarının ruhuyla yoÄŸrulu ise eserleri karşılık buluyor.
Bilinç toplumu duygu ve hamasetle oluÅŸmuyor. Hamasi duygular geçici ve anlıktır. Olayların oluÅŸuyla baÄŸlantılıdır.
Kurumlar anlık yaşarlar ama geleceklerini de sağlama alırlar. Temelleri sağlam olanlar kalıcı olurlar.

Ülke ve insan yönetimleri ise bilinçle geliÅŸirse saÄŸlıklı olur. Bilinç aynı zamanda düÅŸünceyle, derin ve yorumlayıcı bilgilerle oluÅŸur. Ä°nsanların kaygan bir düzlemde oluÅŸu gözde kaçırılmamalı. Günümüz insanının sorunu ise nerede olduÄŸu ve ne olduÄŸuyla ilgili.

Yeni bilgi akışı belli bir anlayıştan olmuyor. Daha çok küresel bir oluÅŸ var. Ä°nsanlar bulundukları çevrenin bilgisiyle yetinmiyorlar ya da kendilerine dışarıdan gelen bilgilere bakıyorlar. Bu da onların duruÅŸunu etkiyor ve yerlerini belirliyor.

Hızla dönen bir dünyadayız. Bu dünyanın hızı çok etkili. Åžu yakın zamanda yaÅŸanan pandemi sürecinde bu açıkça görüldü. Bilginin ve hastalıklara dair mikropların yayılma hızına bakmada yarar var. Çin’de ortaya çıkan virüsün dünyanın tamamını kısa sürede etkisi altına aldı. Ä°nsanların bir mekândan diÄŸerine gidiÅŸleri birkaç saatlik zaman alıyor. Yani Çin’den Amerika’ya varış birkaç saatlik zaman içinde oluyor. Taşıyıcıların kısa sürede geçiÅŸlerine baÄŸlı. Eskiden kara, deniz yoluyla olan yolculuklarda birkaç aylarını alıyordu. Küresel bilgi de böyle. Taşıyıcılık kiÅŸilerin mekân deÄŸiÅŸtirmelerine de baÄŸlı deÄŸil. Her ÅŸey parmakların ucunda. Medya olayları ve kimi durumları anında yansıtıyor. Ä°nsanlar ise gözlerini bunlarla açıyor. Yakınılan cinayetler, sapkınlıklar ve ÅŸiddet bunlardan ayrı düÅŸünülebilir mi?