Mehmet Doğan: 4. yıldönümünde ''mankurt'' darbesi

Cengiz Aytmatov, Türk dünyasının zihin kodlarına iÅŸleyen bir konuyu Gün Olur Asra Bedel romanında kavramlaÅŸtırdı: MankurtlaÅŸma!

Bu kavramlaÅŸtırma onu alelade bir romancının ötesinde, bilge bir edip olarak hafızamıza yerleÅŸtirdi.

KöleleÅŸtirilerek kendi halkına karşı kullanılmak istenen kiÅŸinin kazınmış başına ıslak deve derisi sarılır ve böylece elleri kolları baÄŸlı olarak kızgın güneÅŸe bırakılır… Deve derisi kurudukça kafatasını sıkar ve beyni küçültür. Böyle bir kiÅŸi sadece emirleri yerine getiren bir köle hâline gelir…

Gün Olur Asra Bedel’de yazar geçmiÅŸle romanın yazıldığı zaman arasında sürekli gider gelir. Dün aslında bugündür! Nayman Ana, mankurtlaÅŸtırılan oÄŸlunu kurtarmak için umutsuz bir mücadele içindedir. MankurtlaÅŸan oÄŸlu artık onu tanıyacak ve sözünü dinleyecek durumda deÄŸildir, bir ok darbesiyle kendisini kurtarmak isteyen annesini öldürür...

MankurtlaÅŸtırılmak için ille de kafasına ıslak deve derisi sarılmak gerekmez. Fizikî mankurtlaÅŸtırma bir efsane olabilir, manevisi ise her an yaÅŸanabilecek bir gerçekliktir.

15 Temuz tam mânasıyla bir mankurt darbesidir.

En çok sorulan sorular belli: Yıllarca ordunun içinde bulunan, yüksek rütbelere eriÅŸen bu gafiller nasıl kendi silah arkadaÅŸlarına saldırır? Genelkurmay BaÅŸkanı’nın en yakınında bulunan, mahremiyet dairesine giren ve bu anlamda evladı mesabesinde olan özel kalemi, yaverleri nasıl ona ihanet eder?

Düne kadar CumhurbaÅŸkanı’nın yanında resim veren ve elbette görevi sadece resim vermek olmayan yaverleri ihanet ÅŸebekesinin emirlerini neden dinler?

Sorular daha genelleÅŸtirilebilir: Asker güvenlik konusunda iÅŸbirliÄŸi içinde olması gerekirken polis teÅŸkilatına neden operasyon yapar ve çok sayıda emniyet mensubunu öldürür?

Daha öteye gidelim: Silahsız halka ateÅŸ edip masum vatandaÅŸları neden katleder?

Mankurt, sadece sahibinin emirlerini yerine getiren bir köledir. Ne ana, ne baba, ne kardeÅŸ ve de vatan, millet tanır. Sadece ve sadece verilen emirleri dinler, buyruklara itaat eder. Muhakeme yapamaz, iyiyi doÄŸruyu tefrik edemez.

Cengiz Aytmatov, mankurt efsanesini gününe getirir: Nayman Ana'nın gömüldüÄŸü mezarlık Ruslar tarafından uzay üssü yapılmıştır. Kazgangap buraya gömülmesini vasiyet etmiÅŸtir, oÄŸlu Sabitcan ise babasının cenazesine zorla gelmiÅŸ; bir an önce törenin bitmesini istemektedir. Üsse yaklaÅŸan cenaze alayını durduran nöbetçiler, buranın askerî bölge olduÄŸunu söylerler.

Nöbetçi subay Kırgız kökenli bir delikanlıdır. Ä°lk sözü: "YoldaÅŸ, Rusça konuÅŸ" olur...

Darbeyi savuÅŸturduk, elhamdülillah! Esas olan mankurtlaÅŸmanın zeminlerini kurutmaktır. Ä°rademizin sahibi olacağız, hür düÅŸüneceÄŸiz, fiilimizin yönünü kendimiz tayin edeceÄŸiz. GerektiÄŸinden isyan hakkımızı kullanacağız. (Darbe sonrası, sıcağı sıcağına yazılmıştır).

Karar