Sosyal Medya

Özel / Analiz Haber

Erhan Afyoncu yazdı: 27 Mayıs'ın unutulan şehidi Namık Gedik

27-05-2020 09:21

27 Mayıs Darbesi'nden sonra şüpheli bir şekilde ölen (intihar ederek hayatına son verdiği söylenen) İçişleri Bakanı Namık Gedik kanlı darbenin ilk şehididir.



Türk demokrasisinin en karanlık tarihlerinden biri olan 27 Mayıs darbesinin 60. Yıldönümü. 60 yıl önce meydana gelen bu kanlı darbe Türkiye'de demokrasinin kökleÅŸip, yerleÅŸememesinin en büyük sebeplerinden biri olduÄŸu gibi millet iradesine vurulan ilk darbedir.
 
27 Mayıs Darbesi gündeme geldiÄŸinde, çok ÅŸey konuÅŸulur, ancak darbeden hemen sonra intihar ettiÄŸi iddia edilen Ä°çiÅŸleri Bakanı Namık Gedik pek gündeme gelmez.
 
Namık Gedik, Menderes ve Bayar'la.
 
MENDERES'Ä°N Ä°ÇÄ°ÅžLERÄ° BAKANI
 
1911'de Ä°stanbul'da doÄŸan Namık Gedik, Arapgir eÅŸrafından KâÅŸif Bey'in oÄŸluydu. Ä°stanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni bitirdi. Dahiliye hastalıklarında ihtisas yaptı. Daha sonra Aydın Çine'de hükümet tabipliÄŸi, MuÄŸla Devlet Hastanesi BaÅŸhekimliÄŸi ve HaydarpaÅŸa Hastanesi Verem Pavyonu mütehassıslığı yaptı.
 
Aydın'da görev yaparken kendisini oldukça sevdirmiÅŸti. Bu yüzden Aydın milletvekili adayı olarak 1950 seçimlerine girdi. Demokrat Parti'nin ezici bir çoÄŸunlukla kazandığı 1950 seçimlerinden itibaren üç dönem arka arkaya Aydın milletvekilliÄŸi yaptı.
 
17 Mayıs 1954'te Ä°çiÅŸleri Bakanı oldu. Yaklaşık 1,5 yıl sonra 10 Eylül 1955'te bu görevini Ethem Menderes'e bıraktı. 12 Ekim 1956'da tekrar Ä°çiÅŸleri Bakanı oldu. 1957'deki seçimlerden sonra kurulan yeni hükümette de aynı görevi üstlendi. 27 Mayıs darbesine kadar Ä°çiÅŸleri Bakanlığı'na devam etti. Yaklaşık 5 yıl Ä°çiÅŸleri Bakanlığı yapmıştı. Cumhuriyet tarihimizin en uzun süre görev yapan Ä°çiÅŸleri bakanlarından biridir.
 
Milliyet Gazetesi'nde intihar haberi.
 
Ä°NTÄ°HAR MI ETTÄ°?
 
Namık Gedik, darbenin ayak seslerini hissetmiÅŸ ve Adnan Menderes'e baÅŸkentten uzaklaÅŸmasını tavsiye etmiÅŸti. Menderes, Ankara dışına çıkarken CumhurbaÅŸkanı Celal Bayar ise Gedik'in tavsiyesini dinlememiÅŸti. 27 Mayıs darbesinden sonra Kızılay Sümer Sokak'taki evinde tutuklanan Dahiliye Vekili Namık Gedik, bir kum kamyonuyla Kara Harp Okulu'na götürüldü ve burada okulun eczane odasında tutulmaya baÅŸlandı. Darbecilerin ve muhaliflerin en sevmediÄŸi hükümet üyelerinin başında geliyordu.
 
Daha sonra Namık Gedik'in Ethem Menderes'le birlikte kalması için odası deÄŸiÅŸtirildi ve üçüncü kattaki bir odaya alındı. Ancak ne olduysa bundan sonra oldu. Darbecilere göre 30 Mayıs 1960 günü saat 22.55'te Namık Gedik kaldığı odanın penceresinden atlayarak intihar etti. Askeri hastaneye götürüldüyse de kurtarılamadı. Bu durumun doÄŸru olduÄŸunu ispat etmek için de ertesi gün Ethem Menderes gazetecilerin karşısına çıkarılarak hadise anlattırıldı. Ancak bu anlatılanlar gerçek mi, kurmaca mı tartışıldı.
 
Namık Gedik'in atladığı söylenen pencerenin gazetelerdeki resmi.
 
ÅžÜPHELÄ° NOKTALAR
 
Namık Gedik'in intihar ettiÄŸi iddia edilen pencere çift camlıydı ve camlar arasında yaklaşık 20 cm kadar mesafe de vardı. Pencere çerçeveleri parçalanmadığı gibi pencerede de büyük olmayan bir kırık vardı. Çok ufak tefek bir insan olmayan Namık Gedik'in nöbetçiler varken o pencereden aÅŸağıya atlaması ÅŸüpheli bir durum. Nitekim yazımızla birlikte verdiÄŸimiz dönemin gazetelerinde yer alan resimlere dikkat edilirse, üzerinde fazla büyük olmayan bir kırık pencereden (camın büyüklüÄŸü yaklaşık 86x55) Namık Gedik'in atlamasının ne kadar mümkün olup olamayacağı tartışılmıştır. Namık Gedik'in eziyet edildikten sonra öldürülüp, pencereden aÅŸağı atıldığı söylentileri vardır. Nitekim darbecilerin bir ÅŸeyleri örtbas etmek için cenaze sırasında Namık Gedik'in kefenini kimseye açtırmadıkları da bir iddiadır.
 
Namık Gedik'in atladığı söylenen pencere.
 
ETHEM MENDERES'Ä°N AÄžZINDAN NAMIK GEDÄ°K'Ä°N ÖLÜMÜ
 
Darbecilerle iÅŸbirliÄŸi yaptığı söylenen Ethem Menderes, Namık Gedik'in ölümünden sonra yerli ve yabancı basının karşısına çıkarıldı. Menderes, Namık Gedik'in geldiÄŸi günden beri buhran içinde bulunduÄŸunu ve bu yüzden doktorların kontrolü altında bulunduÄŸunu söyledi. Ä°ki doktor Namık Gedik'i kontrol etmiÅŸ ama eski Ä°çiÅŸleri Bakanı gözlerini uzun zaman baÅŸka tarafa çevirip, bakmaktaymış. Üç günden beri de yemek yememiÅŸ. Bu yüzden yalnız kaldığı odaya Namık Gedik'i buhran geçirmekten kurtarmak için doktorların tavsiyesiyle Savunma eski Bakanı Ethem Menderes getirilmiÅŸ. Ethem Menderes'in teskin etme çabalarına raÄŸmen Gedik intihar ettiÄŸi gece 21.30 ve 22.30'da iki defa sinir krizi geçirmiÅŸ.
 
Ethem Menderes, intihar mevzuunu ise gazetecilere ÅŸöyle anlatmıştı: "Odanın bir tarafında ben diÄŸer tarafında Namık Gedik yatıyorduk. Işıklar yanıyordu ve kapıda da iki tane silahlı nöbetçi duruyordu. Kapı açıktı ve çift olan pencere ise kapalıydı. Gedik'in ayağında pantolon üzerinde ise pijama vardı. Birden yataktan fırladı, pencerenin karşısındaki duvara geldi. Bunlar bir anda oldu. Sonra "Ya Allah" dediÄŸini iÅŸittim. Gerilip, ok gibi fırladı. Pencere camları kırıldı ve gitti".
 
NÖBETÇÄ°LER HADÄ°SEYÄ° ANLATIYOR
 
Namık Gedik'in atladığı iddia edilen pencerenin altında nöbet tutan nöbetçi subay ise hadiseyi gazetecilere ÅŸöyle anlatmıştı: "Cam kırılmasından hasıl olan bir gürültü duydum. Ve düÅŸen bir ÅŸeyin sesiyle yerimden fırladım. Evvelâ nezaret altında bulunanlardan birinin kaçmaya teÅŸebbüs ettiÄŸini zannettim. Derhal bağırarak nöbetçileri çağırdım ve vaka mahalline koÅŸtum. Gedik takriben 10 metre kadar yükseklikte olan odasının penceresinin altında yatıyordu. Başının üzerine düÅŸtüÄŸü belli idi. Yığılmış bir vaziyetteydi. Yaşıyordu ve soluk soluÄŸa idi. Ensesinden kan akıyordu. Derhal ambulans çağırdım. Cankurtaran gelene kadar tek kelime dahi söylemeden kaldı. Cankurtarana konulduÄŸu sırada da can verdi".
 
EDÄ°P BAÅžER PAÅžA ANLATIYOR
 
O dönemde Kara Harp Okulu'nda birinci sınıf öÄŸrencisi olan Orgeneral Edip BaÅŸer PaÅŸa ise 2014'te yayınlanan "Kanatsız Uçmak" isimli hatıralarında hadiseyi ÅŸöyle anlatır: "CumhurbaÅŸkanı Celal Bayar okul komutanının odasında, BaÅŸbakan Adnan Menderes ise bu odanın karşısında ÅŸeref salonu olarak düzenlenmiÅŸ odada misafir ediliyordu. Bunların kapısında subay takımında teÄŸmenler ve ikinci sınıf öÄŸrencileri nöbet tutuyordu. DiÄŸer tutuklu bakanlar ve Genelkurmay baÅŸkanıysa üçüncü katta bulunan okul revirine yerleÅŸtirilmiÅŸlerdi. Buradaki iç nöbeti biz tutuyorduk. Ayrıca okulun dışında düzenlenmiÅŸ iki güvenlik kuÅŸağında da yine Harbiyeliler, silahlarında gerçek mermiyle nöbet tutuyorlardı… Bir gece okul revirinde nöbetçiydim. Henüz gecenin ilk saatleriydi. Nöbet yerim Ä°ç Ä°ÅŸleri Bakanı Namık Gedik ve Milli Savunma Bakanı Ethem Menderes'in birlikte kaldıkları odanın kapısıydı. Ben dışarıda, sınıf arkadaşım Sadri Kral odanın iç tarafında duruyorduk. Kapı açıktı. Odada karşılıklı iki karyola bulunuyordu ve ikisinin ortasında pencere vardı. SaÄŸ taraftaki yatakta Namık Gedik, başını iki eli arasına almış, saçları dikleÅŸmiÅŸ, fevkalade tedirgin görünümdeydi. Ethem Menderes, alçak sesle ve zannederim onu yatıştırmaya yönelik bazı ÅŸeyler söylüyordu. Odaya arkam dönük olduÄŸu bir andaydı. Önce demir karyolanın ayaklarının mozaik beton döÅŸemede kaymasının çıkardığı gürültüyü duydum. Arkama döndüÄŸüm anda da kırılan bir cam sesi iÅŸittim ve ayakta ÅŸaÅŸkın duran Savunma Bakanını gördüm. Sadri'nin elleri kanıyordu. "Tutamadım, tutamadım!" diye birkaç kez tekrarladı.
 
ÅžÜPHELÄ° PUSULA
 
Ölümünden sonra darbecilerin iddiasına göre Namık Gedik'in cebinden üç pusula çıkmıştı. Bunlardan biri eÅŸine hitaben yeni yazıyla yazılmış bir mektuptu. Altına da eski yazıyla "Ben dönüÅŸü olmayan bir yolculuÄŸa çıkıyorum" notu düÅŸülmüÅŸtü.
 
Ölümünden sonra Namık Gedik'in üzerinden çıkan eÅŸyalar ise ÅŸunlardı: "Ä°ki adet Bafra, bir adet Amerikan sigarası, bir altın Omega saat, 152,5 lira para ve 3.05.1935 tarihli ve Melahat yazılı bir alyans."
 
Sabah Gazetesi

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.