Sosyal Medya

Hayrettin Karaman: Kripto paralar fıkıhta caiz midir?

17-05-2020 10:47

Hayrettin Karaman / YeniÅŸafak


Hocam Selamün Aleyküm sorum ÅŸöyle:
 
Paranın dünya tarihinde deÄŸiÅŸtiÄŸi ve deÄŸiÅŸtikçe paranın kontrolünün ve faizli dünyanın da bu parayı kontrol edenlerin elinde olması münasebetiyle deÄŸiÅŸen dünyada paranın da deÄŸiÅŸtiÄŸi görülmektedir. Ä°slam camiasının içinde bulunduÄŸu durum ve özelde ülkemiz Türkiye göz önüne alındığında kripto paraların da gelecekte rezerv para olarak aynen dolar gibi bütün dünyada kullanılması öngörüsü olduÄŸu dikkate alınarak kripto paralar dediÄŸimiz ve bazı dünya ülkelerinde resmiyet kazanmış olan Ä°sviçre ve Mali gibi ve ülkemizde Sayın CumhurbaÅŸkanımız Recep Tayyip ErdoÄŸan’ın deÄŸindiÄŸi ve Sayın Berat Albayrak’ın da üzerinde durduÄŸu ve Diyanet Ä°ÅŸleri BaÅŸkanımızın da söylediÄŸi üzere Müslüman ülkelerin öncelikle maddi özgürlüÄŸe sahip olması gerektiÄŸi göz önüne alınarak ve bu kripto paraların ülke ekonomisini canlandıracağı ve dolar baskısından güzide ülkemizin kurtarılması adına hamle olabileceÄŸi göz önüne alınarak kripto paraların caiz olabileceÄŸini söyleyebilir miyiz.... EÄŸer söylersek gerekçesi Ä°slam’a göre nedir, eÄŸer söyleyemezsek Ä°slam’a göre gerekçesi nedir açıklayabilir misiniz teÅŸekkür ederim?
 
Cevap:
 
Kripto paranın lehinde ve aleyhinde, geleceÄŸi, nasıl yapıldığı/üretildiÄŸi konusunda, fıkha göre hükmü ve durumu hakkında onlarca yazı okudum. AÅŸağıda paylaÅŸacağım çalıştay bilmeden deÄŸil, bilerek konuÅŸanların söylediklerini içeriyor ve bence oldukça aydınlatıcı. Sonuç kısmına da, iÅŸaret edilen sakıncaları ortadan kalkmadıkça katılıyorum (Haberin kaynağı: www.irfanhaber.com › Yazarlar › Rıfat Oral).
 
Helal Finans Açısından Dijital-kripto Paralar Çalıştayı (7 Mart 2020)
 
Çalıştayda önce para ve tarihi üzerinde durulmuÅŸ, sonra dijital kripto para ve günümüzdeki yapısı üzerine yoÄŸunlaşılmış. Buna göre;
 
1-Para, mal mübadelesini kolaylaÅŸtıran ve hızlandıran bir araçtır. Önceleri mal para ile takas yapılıyordu. Sonra madeni para icat edildi. Altın ve gümüÅŸ paralar... Bunlar dışında bakır ve demir paralar. Sonra kağıt paralar tedavüle girdi. Bunlarla birlikte çek, senet gibi deÄŸerli evrak, ayrıca kredi kartı, para yanında kullanılan diÄŸer aracılardır (mal ile para arasında aracı enstrümanlar).
 
2-Günümüzde sermaye; mali piyasada bulunmakta ya da mali piyasanın kontrolünde bulunmaktadır. Åžu anda cebimizdeki ve piyasadaki para, 150 milyar. Ama bankalardaki para 1, 2 trilyon. Toplam para 1,5 trilyondur. Yani paranın/sermayenin % 85 i bankalarda. Bir baÅŸka tabirle paranın % 15 i piyasada (ticari piyasada), % 85 i bankalarda (mali piyasada).
 
(Dünya sermayesini elinde tutan, Rocshild ailesinin parasının ise 25 trilyon olduÄŸu ifade ediliyor.)
 
3-Bankalarda kaydî para bulunmaktadır.
 
Kaydi para, bir bilim adamının benzetmesi ile ÅŸuna benzer; Bir yerde 3 sandalye var. 10 kiÅŸi onun etrafında dönüp duruyor. Ya da Ali bankaya 100.000 TL yatırdı, bunun % 20’si zorunlu rezerv. Sonra banka bu paranın 80.000 TL’sini Veli’ye ev alması için kredi olarak verdi. Veli bu parayla Kemal’den ev aldı, parayı ona verdi. Kemal bu parayı bankaya yatırdı. Banka yatan parayı tekrar baÅŸkasına kredi olarak verdi. Bu ÅŸekilde Ali’nin 10.000 TL’si bankada verilen kredilerle 1 milyona çıktı. Bu balon paraya kaydi para denir. Balon ne kadar ÅŸiÅŸerse o kadar tehlikeli olur. Bir ekonomik krizde mudiler bankaya hücum eder ve yatırdıkları parayı isterlerse iÅŸte o zaman banka kilitlenir ve iflas eder. Kaydi paranın mutlaka sınırlanması gerektiÄŸi iktisatçılarca ifade edilmektedir.
 
(Kaydi para, bankalarda yüzde 92’si olarak bulunuyor.)
 
4-Åžimdi de asrımızda internete baÄŸlı olarak yeni bir para sunulmaya çalışılıyor. Kripto paralar veya dijital kripto paralar; devletin ve dünyadaki otoritelerinden uzak, kontrol edilemez, dondurulamaz ve para transferinde aracı kurumları (bankaları) aradan çıkartan bir sistem. Bunlar olumlu yanları.
 
Bir de olumsuz yanları vardır ki bunlar şunlardır:
 
a-Blockchain, blok zinciri demektir. Bir yazılım üzerinden üretilen paraları bulma ve mübadelesini yapan blok zinciri. Blockchain (blok zinciri), sistemdir. Bu sistemden elde edilen coin (bitcoin vs.)dir.
 
Bloktaki bütün bilgiler, oradaki herkes tarafından görülmekte, ancak hesap sahipleri bilinmemekte, isimleri ve kaynağı meçhul. Hepsi bir kod ile bilinmekte. Bunun sonucunda bazı olumsuzluklar ortaya çıkmakta. Bunlardan birisi, kara para aklamadır.
 
b-Kripto para, ÅŸifreli para demektir. Her hesap sahibinin ÅŸifresi vardır. Åžifreleri unutmak demek; elde edilen ya da satın alınan bütün dijital paralara bir daha ulaşılamama ve yok olma riski demektir.
 
c-Madencilik ile sistemdeki bazı ÅŸifreler çözülerek yazılımdaki paralar bulunmakta, bulanın malı olmaktadır. Sistemde 23 milyon bitcoin vardır. Bunlardan her biri bulundukça, yeni bitcoin bulma ve ÅŸifreleri çözme ihtimali daha da zorlaÅŸmaktadır. Bunun için çok sayıda kiÅŸi birleÅŸmekte, yüksek sistemli büyük bilgisayarla çalışılmaktadırlar. (Ä°fade edildiÄŸine göre, 0.0,1 btc kazanmak için 320 gb lık bir iÅŸlemciyle 12 ay çalışmanız gerekir.) Bu iÅŸlemcinin kurulma ve çalışma maliyeti çok yüksek. Ayrıca çok elektrik tüketmesi söz konusu. Bu sistem çok gürültülü çalışmakta ve aşırı elektrik tüketimi sebebiyle, o ortamda aşırı bir sıcaklık meydana gelmektedir. Bundan dolayı, bu sistemin evde veya ev ortamında kurulması tavsiye edilmemektedir. Sistemin madencilik yönü, büyük Ä°SRAF yönüdür.
 
d-Dijital kripto paralarla ilgili hukuki düzenlemeler bulunmamakta. Buna hukuk boÅŸluÄŸu da denilebilir. Mesela, bu sistemdeki para hırsızlığı tespit edildiÄŸinde cezalandırma imkanı bulunmamaktadır. Çünkü kanunda olmayan veya tanımlanmayan bir ÅŸey, hukuken suç sayılmamaktadır. Ayrıca bu tür dijital paraya sahip olanlar, bunları satmadan, gerçek paraya çevirmeden ölürlerse, miras bırakamıyorlar. Çünkü sistemin yapısı sebebiyle varislere intikali mümkün deÄŸildir. Bu da insanların paralarının kaybolması ve korunamaması demektir.
 
e-Dijital kripto paralar, yüksek risk taşıyan paralardır. Bir anda 1 bitcoin; 20 bin dolardan 3 bin dolara düÅŸebilmektedir. Åžu anda 8 bin dolardır. Bu da oynak ve kaygan bir yapıya sahip olduÄŸunu göstermektedir. Bu yüksek risk, Ä°slam hukukunda garar (aldanma) ÅŸeklinde tanımlanmıştır.
 
5- Bu gibi sakıncaları sebebiyle dünyadaki fetva kurumları tarafından; dijital kripto paralardan sakınılması gerektiÄŸi ifade edilmiÅŸtir. Yukarıda da ifade edildiÄŸi gibi bu dijital kripto paralar;
 
(1)-Yüksek risk (garar unsuru) taşımaktadırlar. Bir anda 1 bitcoin; 20 bin dolardan 3 bin dolara düÅŸmüÅŸ, günümüzde ise bu 8 bin dolar civarındadır. Aldanma riski çok fazladır. (Bk. e ve b md.),
 
(2)-Aşırı elektrik tüketimi ile mal israfına, buna çok zaman ayırıldığı için zaman israfına yol açmaktadır. Bunlar için yapılan elektrik tüketimi Hollanda’nın elektrik tüketimine eÅŸdeÄŸer olduÄŸu ifade edilmektedir. (Bk. c md.)
 
(3)-Dijital kripto para sahipleri bilinmemektedir. Çünkü her üye bir kod ile bilinmektedir. Bu sistem kara para aklama vb suçlara açık olmakta ve kolaylaÅŸtırmaktadır. (Bk. a md.)
 
(4)- Bu paralarla ilgili hukuki düzenlemeler olmadığı için, hesap sahipleri öldüÄŸünde bu paralar sistemde kalmakta/kaybolmakta, miras olarak varislere intikal etmemektedir. Ayrıca dijital kripto para hırsızlığı için bir ceza bulunmamaktadır. (Bk. d md.)
 
(5)- Dijital kripto paralar ÅŸifreli olduÄŸu için ((1. md) de geçtiÄŸi gibi), ÅŸifrenin unutulması anında artık bir daha o hesaba ulaşılamamaktadır, hesap sahibi bütün parasını kaybetmektedir.
 
Sonuç olarak, bu sisteme girmek ve kullanmak; yüksek risk taşıdığı, çok oynak ve kaygan sisteme sahip olduÄŸu, aşırı elektrik israfına sebep olduÄŸu ve hukuki boÅŸluklar sebebiyle hırsızlık gibi suçlara ceza verilememesi, kara para aklamaya açık olması ve dijital para hesap sahibi öldüÄŸünde varislere intikal etmemesi gibi sebeplerden dolayı caiz deÄŸildir.
 
Gelecek yazıda, bu konuda bana sorulmuş sorulara verdiğim cevabı paylaşacağım.

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.