Sosyal Medya

Özel / Analiz Haber

Uzun Kol: İran'ın, Irak üzerindeki psikolojik harp tesiri

16-05-2020 23:09

Süleymani sonrası dönemde İran’ın psikolojik harp stratejisi ABD’yi misillemeye zorlamak ve ABD’nin Irak’ın egemenliğini ihlal ettiğini göstermek ve dolayısıyla ABD askeri birliklerinin meşruiyetini sorgulatmak amacını taşıyor.



Ä°ran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ve HaÅŸdi Åžabi (HÅž) Heyet BaÅŸkan Yardımcısı Ebu Mehdi Mühendis’in Irak’ta 3 Ocak 2020’de ABD hava saldırısında ölmesinin ardından, Ä°ran Irak’ta ABD’ye karşı yeni bir strateji uygulamaya baÅŸlamış durumda. Ä°ran’ın yeni stratejisinin kökeni, ABD askeri birliklerinin Irak’tan sınır dışı edilmesi için Süleymani ve Mühendis suikastının oluÅŸturduÄŸu ABD karşıtı siyasi atmosferi kullanmaya dayanıyor. Bu baÄŸlamda Süleymani ve Mühendis sonrası dönemde Ä°ran, ABD ile psikolojik harbe girmiÅŸ bulunuyor. Bu minvalde Ä°ran hem HÅž içindeki bilinen Åžii milis gruplardan ayrı ortaya çıkan üç Åžii milis grup hem de kendine yakın Åžii siyasi gruplar aracılığıyla, ABD askeri birliklerinin Irak’tan çıkarılması için yeni bir psikolojik harp baÅŸlatmış durumda.
 
Ä°ran ABD’ye karşı psikolojik harp stratejisini, Irak’ta ABD askeri birliklerinin meÅŸruiyetine halel getirmenin yanı sıra Mustafa Kazımi hükümetinin gelecek Haziran’da ABD ile yapacağı görüÅŸmelerden Ä°ran’ın Irak’taki çıkarları aleyhine bir sonuç çıkmasını engellemek adına kullanıyor. Ä°ran bir taraftan Süleymani ve Mühendis sonrası dönemde, Irak’taki Ä°ran yanlısı Åžii milis grupları tek bir platform altında toplamak için “Irak’ta Ä°slam DireniÅŸi” söylemini öne çıkardı. DiÄŸer taraftan ise Mustafa el-Kazımi’ye destek verirken onun Ä°ran yanlısı Åžii milislere karşı hareket etmesi ya da Irak’ı ABD eksenine sokması durumunda, “Irak’ta Ä°slam DireniÅŸi” milis gruplarının Kazımi’nin hükümetinin geleceÄŸini tehlikeye atacağı sinyalini verdi.
 
Ä°ran karşıtı gösteriler ve Irak’ta Ä°slam DireniÅŸi platformu
 
Irak’ta Ekim 2019’da baÅŸlayan gösteriler neticesinde istifa etmek durumunda kalan Adil Abdulmehdi hükümeti geçici hükümet olarak devam ederken ABD-Ä°ran gerilimi tırmanmaya baÅŸladı. Irak’ta 27 Aralık’ta Ä°ran yanlısı Åžii milislerin ABD üssüne yönelik saldırısı, ABD-Ä°ran geriliminin devrilen ilk domino taşı mesabesindeydi. ABD’nin karşı saldırısı üzerine Ä°ran yanlısı Åžii milisler ABD elçiliÄŸini bastı. 3 Ocak’ta bu hadiseye karşılık ABD’nin DMO Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ve HÅž Heyet BaÅŸkan Yardımcısı Ebu Mehdi Mühendis’e suikast düzenlemesi, Ä°ran’ın yeni bir strateji geliÅŸtirerek ABD’nin Irak’taki askeri birliklerinin meÅŸruiyetini sorgulamaya açmasına imkân verdi. Süleymani ve Mühendis sonrası dönemde Ä°ran’ın yeni stratejisi hem ABD’nin askeri birliklerinin meÅŸruiyeti ve mevcudiyeti hem de Ä°ran karşıtı gösteriler nedeniyle sarsılan siyasi nüfuzunu tahkim etmeye matuftu.
 
25 Ekim’de ikinci dalgası baÅŸlayan hükümet karşıtı gösteriler, bir zaviyeden Ä°ran karşıtı gösterilere de sahne olmuÅŸtu. Ä°ran yanlısı Åžii milis örgüt binaları ve Ä°ran KonsolosluÄŸunun kundaklandığı bu dönemde, Ä°ran’ın nüfuzuna bir meydan okuma gelmiÅŸti. Ä°ran’ın nüfuzunu tahkim etmesini saÄŸlayan hadise, ABD’nin Süleymani ve Mühendis’e yönelik suikastıydı. Süleymani ve Mühendis sonrası dönemde Ä°ran, Irak’taki ABD varlığını hedef alan “Irak DireniÅŸ Cephesi” isminde yeni bir platform oluÅŸturdu. Bu platform resmi bir örgütlenme olmaktan ziyade, Ä°ran yanlısı Åžii milisler arasında gayri resmi bir ittifaktır. Irak DireniÅŸ Cephesi’nin ilk çıktısı, 5 Ocak’ta Irak Parlamentosu’nda alınan, yabancı askeri birliklerin Irak’tan sınır dışı edilmesi kararı oldu. Bir diÄŸer çıktısı ise büyük bir ABD karşıtı yürüyüÅŸün düzenlenmesiydi.
 
Ä°ran’ın ABD’ye karşı psikolojik harbi ve araçları
 
 
Süleymani ve Mühendis sonrası dönemde Ä°ran’ın psikolojik harp stratejisi ABD’yi misilleme yapmaya zorlamak ve ABD’nin Irak’ın egemenliÄŸini ihlal ettiÄŸini göstermek ve dolayısıyla ABD askeri birliklerinin meÅŸruiyetini sorgulatmak amacını taşıyor. Bu baÄŸlamda, Ä°ran psikolojik harp stratejisinin aracı olarak üç yeni milis örgütü kullanıyor. Bu üç milis grup Usbetu’s-Sairin, Ashab-ı Kehf ve Kadbet’ul Huda’dır. Bunların arasında en öne çıkanı Usbetu’s-Sairin’dir. Süleymani ve Mühendis sonrası dönemde ABD ve koalisyon askerlerinin bulunduÄŸu üslere yapılan 17 saldırının önemli bir kısmını bu gruplar üstlendi. Küçük çaplı gerçekleÅŸtirilen saldırılar ABD’nin askeri birliklerini Irak’tan çıkarmak için Ä°ran’ın hem silahlı yöntemlere baÅŸvuracağını hem de ABD’yi misilleme yapmaya zorladığını gösterdi. Nitekim 11 Mart’ta Usbetu’s-Sairin’in üstlendiÄŸi Taci üssü saldırısı sonrasında ABD misillemede bulundu. ABD’nin misilleme saldırısı yalnızca Ketaib Hizbullah’ı hedef almadı, aynı zamanda Irak güvenlik güçleri mensuplarının da ölümüne sebep oldu. Bu durum ABD’nin Irak’ın egemenliÄŸini ihlal ettiÄŸi söylemine güç kazandırdı. Ä°ran yanlısı Åžii milisler ABD’yi misilleme yapmaya zorlayarak, Irak’ta hükümetin ABD askeri birliklerinin sınır dışı edilmesi kararını uygulamaya koymasını istedi. Usbetu’s-Sairin Taci üssü saldırısını üstlense de ABD saldırıdan Ketaib Hizbullah’ı sorumlu tuttu. Mezkûr saldırının hedefleri ve saldırıda kullanılan araçların Ä°ran yanlısı Åžii milislerinkiyle benzerlikler göstermesinin yanı sıra Usbetu’s-Sairin’in logosu, retoriÄŸi ve isminin Ä°ran’ın direniÅŸ cephesinin bir parçası olarak görünmesi, ABD’yi Usbetu’s-Sairin yerine doÄŸrudan Ketaib Hizbullah’ı hedef almaya sevk etmiÅŸtir. Dolayısıyla, Ä°ran görünürde geleneksel vekillerini bir kenara bırakıp HaÅŸdi Åžabi dışında yeni bir milis örgüt ağına bel baÄŸlamak yerine, onları psikolojik harbin bir parçası olarak öne çıkarıyor. Bu milis grupların ortak noktası ise insansız hava araçlarıyla (Ä°HA) çektikleri videoları psikolojik harbin bir tekniÄŸi olarak kullanarak, ABD askerlerinin Irak’tan çıkarılması için silahlı yöntemlere baÅŸvuracaklarını beyan etmeleridir.
 
ABD’nin bazı askeri birliklerini bazı üslerden çekmesi süreci psikolojik harbin bir parçası olarak iÅŸlemiÅŸtir. ABD’nin hava savunma sistemi olmayan birçok üsse sahip olması, bu üsleri Ä°ran yanlısı Åžii milislerin saldırılarına karşı savunmasız bırakmıştır. Ä°ran’ın Aynul Esed’e yönelik hava saldırısının ardından, ABD Irak’a Patriot hava savunma sistemlerini konuÅŸlandırmak durumunda kaldı. Kovid-19’un gündemde olduÄŸu bir dönemde dikkat dağınıklığından yararlanan ABD hem hava savunma sistemini kurdu hem de askeri birliklerini bazı üslerden çekerek yeniden konuÅŸlandırdı. ABD askeri birliklerini daha büyük ve daha korunaklı üslere yeniden konuÅŸlandırarak risklerini azaltmış oldu. Bununla birlikte, ABD askeri çekilmenin Kovid-19’a karşı savunma amacıyla gerçekleÅŸtiÄŸini açıklasa da Ä°ran ve Ä°ran yanlısı Åžii milisler ABD’nin çekilmesini ABD’nin maÄŸlubiyeti olarak görmekte. Nitekim Ketaib Hizbullah ABD’nin askeri birliklerini yeniden konuÅŸlandırmasını onun Irak’ta maÄŸlubiyetinin baÅŸlangıcı olarak niteledi.
 
ABD hem askeri birliklerini daha korunaklı üslere çekerken hem de Ä°ran yanlısı Åžii milislerin maÄŸlubiyet söylemini kırmaya çalıştı. 1 Nisan’da ABD BaÅŸkanı Donald Trump Ä°ran veya vekillerinin Irak’ta ABD birlikleri ya da varlıklarına saldıracağına yönelik istihbarat aldıklarını ve eÄŸer bu gerçekleÅŸirse Ä°ran’ın çok ağır bir bedel ödeyeceÄŸini belirtti. Buna karşılık, 2 Nisan’da Usbetu’s-Sairin ABD BüyükelçiliÄŸi ve Aynu’l Esed askeri üssünün drone ile çekilmiÅŸ görüntülerini paylaÅŸarak ABD’ye “gözümüz üzerinde” mesajı verdi. ABD ise yayınlanan videonun eski bir döneme ait olduÄŸunu beyan etti. Aynı zamanda Ketaib Hizbullah’ın komutanlarından Muhammed el-Kevserani’yi DEAÅž karşıtı uluslararası koalisyonun bulunduÄŸu üsler ve ABD elçiliÄŸine saldırıları koordine etmekle itham eden ABD, Kevserani hakkında bilgi temin edene 10 milyon dolar ödül verileceÄŸini de duyurdu.
 
Ä°ran’ın Kazımi’ye örtülü desteÄŸi
 
Ä°ran’ın ABD’ye yönelik harp stratejisi bir yandan ABD askeri birliklerinin meÅŸruiyetine halel getirmeye yönelik uygulanırken diÄŸer taraftan da yeni kurulacak hükümetin Haziran’da ABD ile yapacağı görüÅŸmelerin Ä°ran’ın Irak’taki çıkarları aleyhine bir sonuç çıkarmasını engellemeye matuftur. Ä°ran vekilleri üzerinden Kazımi hükümetini ÅŸekillendirmek ve Haziran’da yapılması beklenen Irak-ABD stratejik diyaloÄŸundan önce, ABD güçlerinin Irak’tan çıkarılması hakkında Iraklı siyasilerin desteÄŸini artırmak amacıyla, retorik tehditlerden oluÅŸan bir strateji icra ediyor. Ä°ran’ın Kazımi hükümetine yönelik politikası bir taraftan Kazımi’nin hükümeti kurmasına destek vermek, diÄŸer taraftan ise Ketaib Hizbullah üzerinden Kazımi üzerinde baskı kurmaktır.
 
Ketaib Hizbullah, Muhammed Tevfik Allavi’den sonra hükümeti kurma görevinin Mustafa Kazımi’ye verileceÄŸi konuÅŸulurken, Süleymani ve Mühendis suikastında parmağı olduÄŸu gerekçesiyle Kazımi’ye karşı çıktı. 30 Mart’ta Kudüs Gücü Komutanı Ä°smail Gani, Adnan ez-Zurfi’nin hükümeti kurmasını engellemek ve onun yerine Mustafa Kazımi’nin hükümeti kurmasını desteklemek için lobi çalışmasında bulundu. Gani Ä°ran yanlısı Åžii milislerin Kazımi’ye yönelik muhalefetini yatıştırmış olabilir. ÖrneÄŸin Ä°ran yanlısı Ketaib Ä°mam Ali ve Asaib Ehlul Hak, Gani’nin ziyareti akabinde Kazımi’nin adaylığını engellemeyeceklerini açıkladılar. Gani’nin ziyaretinden sonra Ä°ran ana akım medyasında ve Ä°ran yanlısı Åžii milis açıklamalarında Zurfi, ABD’nin yardakçısı ve uÅŸağı olarak sunuldu.
 
Mustafa el-Kazımi’ye hükümeti kurma görevi verilmesi Ä°ran tarafından olumlu mesajlarla karşılanırken, 11 Nisan’da Ketaib Hizbullah, Kazımi’nin aday gösterilmesini Irak halkının fedakarlıklarını ve haklarını ihlal eden bir geliÅŸme olarak gördüÄŸünü açıkladı. Ketaib Hizbullah’ın Ä°ran’la ters açıklamaları ne anlama geliyor? 20 Åžubat’ta HaÅŸdi Åžabi Heyeti BaÅŸkan Yardımcılığı’na Ketaib Hizbullah Komutanı Ebu Fedek Muhammedevi’yi seçtirmek için nüfuzunu kullanan Ä°ran, Kazımi hükümetinin kurulmasına yönelik çift yönlü bir yaklaşım benimsedi. Ä°ran bir taraftan Irak’ta siyasi istikrarı isteyen bir taraf gibi görünürken diÄŸer taraftan Ketaib Hizbullah’ın muhalefetini kullanarak, Kazımi’nin hem Åžii milislere karşı hareket etmesinin hem de Irak’ın ABD’ye daha yakın durmasının Kazımi hükümetinin geleceÄŸini tehlikeye atacağı mesajını verdi.
 
Önümüzdeki dönemde ABD-Ä°ran gerilimi Irak siyasetinde rol oynamaya devam edecek. Ä°ran yanlısı gruplar Kazımi hükümetine Irak’ta ABD birliklerinin azaltılması ya da çekilmesi için baskı yapmaya devam edecek. Bununla birlikte, Irak’ta son zamanlarda DEAÅž’ın terör faaliyetleri nüksederken, Kürt ve Sünni Araplar arasında DEAÅž karşıtı koalisyonla iÅŸbirliÄŸine devam etme yönünde bir konsensüs bulunuyor. Kovid-19 salgını ve ekonomik krizle karşı karşıya bulunan Kazımi hükümetinin önceliklerini yakından takip eden ya da baskı altında tutan iki cenah bulunuyor: Bir tarafta Kovid-19 nedeniyle kesintiye uÄŸrasa da yeniden eylemlere baÅŸlayan hükümet karşıtı göstericiler, diÄŸer tarafta ise Kazımi hükümetinin kurulmasına destek vermeyen ya da vermek durumunda kalan siyasi partiler yer alıyor. ABD ile Irak arasında ABD’nin askeri birliklerinin geleceÄŸini de konu alacak Haziran ayındaki görüÅŸmeler Kazımi hükümetinin geleceÄŸini de belirleyebilir.
 
Müellif: Fatih OÄŸuzhan Ä°pek (Sakarya Üniversitesi OrtadoÄŸu Enstitüsü) / Kaynak: Anadolu Ajansı-Analiz

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.