Sosyal Medya

Tercüme Haber

Tercüme Haber: Koronavirüs neden daha çok erkekleri öldürüyor?

11-04-2020 20:58

Covid-19 cinsiyet ayrımı yapan bir hastalık mı? Kadınlardan daha fazla erkek bu virüsten muzdarip olduğu bu doğru gibi görünüyor.


Bu farklılık ilk olarak Çin'de kaydedildi. Ölüm oranları, virüs kapan erkeklerin yüzde 2.8'inin kadınlarınsa yüzde 1.7'sinin hayatını kaybettiÄŸini göstermiÅŸti.
 
Bu bulgular, ölüm oranının ÅŸu anda erkekler için yüzde 7.2 kadınlar içinse yüzde 4.1 olduÄŸu Ä°talya’da tekrarlanmıştı.
 
YoÄŸun bir test çalışmasının yapıldığı Güney Kore'de, pozitif olarak tespit edilen kadınların oranı erkeklerden fazla olmasına raÄŸmen bildirilen ölümlerin yaklaşık yüzde 54'ünü erkek hastalar oluÅŸturuyordu.
 
Bu, koronavirüsün cinsiyet eÅŸitsizliÄŸini ilk kez gösteriÅŸi deÄŸil.
 
SARS ve MERS salgınlarında da hastalığın erkekleri daha büyük ölçüde etkilediÄŸi görülmüÅŸtü.
 
Bu durum, laboratuvarlarda erkek farelerin SARS'a daha duyarlı olduÄŸunun bulunduÄŸu fare çalışmalarıyla tekrar edilmiÅŸtir. Bu, akciÄŸer hasarına sebep olan inflamatuvar belirteçlerin yanı sıra virüs yüklerinin de ölçülmesiyle deÄŸerlendirilmiÅŸti.
 
Asıl soru ÅŸu: niçin erkeklerin koronavirüsten ölme olasılığı kadınlara göre daha fazla? Bilim adamları henüz kesin bir cevap verememiÅŸ olsalar da bununla ilgili birkaç teori var.
 
Sağlıksız Yaşam Tarzı
 
Bir teoriye göre bunun nedeni erkeklerin kronik hastalıkların geliÅŸmesine sebep olan saÄŸlıksız alışkanlıklarının daha fazla olması.
 
Covid-19’dan daha ciddi ÅŸekilde etkilenen hastaların, hipertansiyon, kalp ve akciÄŸer rahatsızlıkları gibi altta yatan saÄŸlık sorunlarına sahip olduÄŸunu ÅŸu zamana kadar toplanan verilenden biliyoruz. Erkekler arasında bu koÅŸulların daha yaygın ve dolayısıyla covid-19’un daha ölümcül olmasının nedeni hayat tarzıyla ilgili seçimler olabilir. 
 
Alkol ve sigara tüketimi burada kastedilen yaÅŸam tarzı seçimleri arasında. Dünya SaÄŸlık Örgütü tarafından 2015 yılında toplanan veriler erkeklerin kadınlardan yaklaşık beÅŸ kat fazla alkol tükettiÄŸini gösteriyor. Yine erkeklerin sigara içme oranları da kadınlardan yaklaşık beÅŸ kat daha fazla. 
 
Sigara içenler, solunum saÄŸlıkları muhtemelen zayıf olacağından koronavirüs kapmaları halinde solunum güçlüÄŸü ve zatürre gibi komplikasyonlar geliÅŸtirmeleri açısından risk grubunda görülüyorlar. Sigara içenlerin ayrıca akciÄŸer hastalığı olan KOAH gibi virüsün etkisiyle ÅŸiddetlenebilen bir solunum rahatsızlığına sahip olma riskleri de oldukça yüksek.
 
Sigara içenlerin ellerini ağızlarına götürme, sigara içmek için yıkanmamış eller kullanma ve hatta sigara paylaÅŸma gibi eylemleri yüzünden virüsü ilk etapta kapmaları çok daha muhtemel.
 
Çin'deki çalışmalar, genel nüfus içinde erkeklerin yüzde 50'si kadınlarınsa sadece yüzde 3'ü olmak üzere erkeklerin çok daha fazla sigara içtiÄŸini doÄŸruladı. Bu nedenle, bu sigara içme teorisinin, hastalıktaki cinsiyet farklılıklarını açıklamak için kullanılan ilk teorilerden biri olması hiç ÅŸaşırtıcı deÄŸil.
 
Bununla birlikte, diÄŸer ülkelerden daha fazla datanın ortaya çıkmasıyla, bu teori artık söz konusu farkı tam olarak açıklamak için tek başına yeterli görülmemektedir. Çünkü bu teori, kadın ve erkekler arasında sigara kullanımının daha denk olduÄŸu Ä°talya'da (7 milyon erkeÄŸe 4.5 milyon kadın sigara kullanıcısı) koronavirüs kaynaklı erkek ölümlerinin daha fazla olmasının tam olarak nedenini veremedi.
 
El Yıkama
 
Elleri sabunla yıkama, hastalığın kontrol altına alınması için en uygun maliyetli müdahale olarak kabul ediliyor. Bize de koronavirüsle enfekte olma ihtimalimizi azaltmanın bir yolu olarak ellerimizi ılık su ve sabunla düzenli olarak güzelce yıkamamız gerektiÄŸi hatırlatılıyor.
 
Bununla beraber, erkeklerin el temizliÄŸi konusunda kadınlardan kötü olduÄŸunu öne süren çalışmalar bulunmaktadır.
 
2009 yılında yapılan bir araÅŸtırma umumi tuvalet kullanımından sonra erkeklerin yalnızca yüzde 31'inin buna kıyasla kadınlarınsa yüzde 65'inin ellerini yıkadığını göstermektedir. Kadınların ellerini yıkarken sabun kullanma olasılıkları da daha yüksektir.
 
Fakat ÅŸu var ki, virüsü kapan kadın sayısının erkeklerle neredeyse eÅŸit olduÄŸunu biliyoruz. Buradaki mesele yalnızca virüsten dolayı daha fazla erkeÄŸin ölmesi. Bu nedenle, el yıkama farklılıklarının erkeklerdeki fazla ölüm oranının bir sebebi olması çok da muhtemel deÄŸil.
 
Erkekler Yardım Talebinde Bulunmuyor
 
Erkeklerin saÄŸlık okuryazarlığı ve bu konudaki davranışları kadınlarınkinden çok daha farklı.
 
Erkeklerin pratisyen hekimlerini ziyaret etme, hastalıklarını tanıma ya da rahatsızlandıklarında yardım isteme olasılıkları kadınlara kıyasla daha azdır.
 
Çalışmalar bu farkın, saÄŸlık kaygılarının "kadınsı" ve risk alma davranışlarınınsa erkeksi bir özellik olarak algılanmasından kaynaklı olduÄŸunu göstermektedir.
 
Bu nedenle, hem erkekler hem kadınlar virüsü eÅŸit olarak kaparken, kadınlar daha erken tıbbi yardım istemektedirler. Erkeklerse semptomları ağırlaÅŸana kadar beklemekte ve böylelikle yaÅŸama ÅŸanslarını azaltmaktadırlar.
 
Bağışıklık sisteminin yanıtları
 
DiÄŸer koronavirüsler de dahil olmak üzere virüsler hakkında yapılan çalışmalardan, kadınların viral bir saldırıya daha büyük bir bağışıklık tepkisi geliÅŸtirdiÄŸini biliyoruz.
 
Bu da kadınların genel anlamda bir virüsü temizlemek ve virüs yükünü azaltmak konularında daha hızlı olduÄŸu anlamına geliyor.
 
Bu daha etkili bağışıklık sisteminin olumsuz getirisi ise bunun bir sonucu olarak kadınların otoimmün hastalıklardan muzdarip olma ihtimallerinin daha yüksek olması.
 
Erkeklerin bağışıklık sisteminin bu daha yavaÅŸ ve daha az etkili yanıtı, erkeklerin genel anlamda covid-19'dan daha ciddi ölçüde etkilenmesinin sebeplerinden biri olabilir.
 
Hormonlar
 
Erkekler ve kadınlar arasındaki bağışıklık sistemiyle ilgili bu farklılık için bir açıklama da bunun hormonlardan kaynaklanabileceÄŸini ileri sürüyor. Yapılan çalışmalar virüslere karşı bağışıklığın hormon konsentrasyonlarındaki deÄŸiÅŸikliklere göre farklılık gösterebildiÄŸini ortaya koymuÅŸtur. Bundan dolayı, kadın hormonlarının covid-19'un cinsiyet dengesizliÄŸinden kısmen de olsa sorumlu olması mümkün görünüyor.
 
Bu teorik fark, 2002-2003 yıllarındaki SARS salgısını sırasında hayvanlarla yapılan çalışmalarda da araÅŸtırılmıştı. AraÅŸtırmacılar, farelerden kadınlık hormonu östrojeni üreten yumurtalıkları aldıklarında ya da diÅŸiye östrojenin etkilerini bloke eden bir kimyasal verdiklerinde, farelerde SARS'a olan duyarlılığın ve sonucunda da ölüm oranının arttığını tespit etmiÅŸlerdi.
 
Bu, östrojenin SARS ile enfekte olmuÅŸ farelerde koruyucu bir etkiye sahip olduÄŸu anlamına gelmektedir. SARS virüsü ve Covid-19 aynı genetik dizilimin yüzde 79'unu paylaÅŸtıklarından, aynı mekanizmanın covid-19 için de söz konusu olması muhtemel.
 
X Kromozomu
 
Kadınların bağışıklık sisteminin farklı işlemesinin bir başka sebebi de sahip oldukları ekstra X kromozomudur.
 
Erkeklerde yalnızca bir X kromozomu (XY) bulunurken kadınların iki X kromozomu (XX) vardır. Bunun bağışıklık tepkisiyle ilgili olduÄŸu kabul edilir çünkü bağışıklık sistemimizi düzenleyen genlerin büyük bir kısmı X kromozomu üzerinde kodlanır. Bu teorik bir ÅŸey fakat yine de ikinci bir X kromozomuna sahip olmanın saÄŸladığı bir avantaj olabilir.
 
Niçin daha fazla erkeÄŸin koronavirüsten etkilendiÄŸine dair kesin ve net bir açıklama olmasa da bağışıklık bilimi ve antikor çalışmalarından daha fazla bilgi aldıkça bu konuyu daha iyi anlayabileceÄŸiz. Bense bunun cevabının davranışsal, immünolojik, hormonal ve genetik faktörlerin kombinasyonunda yattığını düÅŸünüyorum.
 
Müellif: Dr. Sara Kayat / Kaynak: Al-Jazeera-SaÄŸlık 
Mütercim: Hilal Çifçi-DüÅŸünce Mektebi

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.