Sosyal Medya

Tercüme Haber

Tercüme Haber: Koronavirüs neden daha çok erkekleri öldürüyor?

11-04-2020 20:58

Covid-19 cinsiyet ayrımı yapan bir hastalık mı? Kadınlardan daha fazla erkek bu virüsten muzdarip olduğu bu doğru gibi görünüyor.


Bu farklılık ilk olarak Çin'de kaydedildi. Ölüm oranları, virüs kapan erkeklerin yüzde 2.8'inin kadınlarınsa yüzde 1.7'sinin hayatını kaybettiğini göstermişti.
 
Bu bulgular, ölüm oranının şu anda erkekler için yüzde 7.2 kadınlar içinse yüzde 4.1 olduğu İtalya’da tekrarlanmıştı.
 
Yoğun bir test çalışmasının yapıldığı Güney Kore'de, pozitif olarak tespit edilen kadınların oranı erkeklerden fazla olmasına rağmen bildirilen ölümlerin yaklaşık yüzde 54'ünü erkek hastalar oluşturuyordu.
 
Bu, koronavirüsün cinsiyet eşitsizliğini ilk kez gösterişi değil.
 
SARS ve MERS salgınlarında da hastalığın erkekleri daha büyük ölçüde etkilediği görülmüştü.
 
Bu durum, laboratuvarlarda erkek farelerin SARS'a daha duyarlı olduğunun bulunduğu fare çalışmalarıyla tekrar edilmiştir. Bu, akciğer hasarına sebep olan inflamatuvar belirteçlerin yanı sıra virüs yüklerinin de ölçülmesiyle değerlendirilmişti.
 
Asıl soru şu: niçin erkeklerin koronavirüsten ölme olasılığı kadınlara göre daha fazla? Bilim adamları henüz kesin bir cevap verememiş olsalar da bununla ilgili birkaç teori var.
 
Sağlıksız Yaşam Tarzı
 
Bir teoriye göre bunun nedeni erkeklerin kronik hastalıkların gelişmesine sebep olan sağlıksız alışkanlıklarının daha fazla olması.
 
Covid-19’dan daha ciddi şekilde etkilenen hastaların, hipertansiyon, kalp ve akciğer rahatsızlıkları gibi altta yatan sağlık sorunlarına sahip olduğunu şu zamana kadar toplanan verilenden biliyoruz. Erkekler arasında bu koşulların daha yaygın ve dolayısıyla covid-19’un daha ölümcül olmasının nedeni hayat tarzıyla ilgili seçimler olabilir. 
 
Alkol ve sigara tüketimi burada kastedilen yaşam tarzı seçimleri arasında. Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2015 yılında toplanan veriler erkeklerin kadınlardan yaklaşık beş kat fazla alkol tükettiğini gösteriyor. Yine erkeklerin sigara içme oranları da kadınlardan yaklaşık beş kat daha fazla. 
 
Sigara içenler, solunum sağlıkları muhtemelen zayıf olacağından koronavirüs kapmaları halinde solunum güçlüğü ve zatürre gibi komplikasyonlar geliştirmeleri açısından risk grubunda görülüyorlar. Sigara içenlerin ayrıca akciğer hastalığı olan KOAH gibi virüsün etkisiyle şiddetlenebilen bir solunum rahatsızlığına sahip olma riskleri de oldukça yüksek.
 
Sigara içenlerin ellerini ağızlarına götürme, sigara içmek için yıkanmamış eller kullanma ve hatta sigara paylaşma gibi eylemleri yüzünden virüsü ilk etapta kapmaları çok daha muhtemel.
 
Çin'deki çalışmalar, genel nüfus içinde erkeklerin yüzde 50'si kadınlarınsa sadece yüzde 3'ü olmak üzere erkeklerin çok daha fazla sigara içtiğini doğruladı. Bu nedenle, bu sigara içme teorisinin, hastalıktaki cinsiyet farklılıklarını açıklamak için kullanılan ilk teorilerden biri olması hiç şaşırtıcı değil.
 
Bununla birlikte, diğer ülkelerden daha fazla datanın ortaya çıkmasıyla, bu teori artık söz konusu farkı tam olarak açıklamak için tek başına yeterli görülmemektedir. Çünkü bu teori, kadın ve erkekler arasında sigara kullanımının daha denk olduğu İtalya'da (7 milyon erkeğe 4.5 milyon kadın sigara kullanıcısı) koronavirüs kaynaklı erkek ölümlerinin daha fazla olmasının tam olarak nedenini veremedi.
 
El Yıkama
 
Elleri sabunla yıkama, hastalığın kontrol altına alınması için en uygun maliyetli müdahale olarak kabul ediliyor. Bize de koronavirüsle enfekte olma ihtimalimizi azaltmanın bir yolu olarak ellerimizi ılık su ve sabunla düzenli olarak güzelce yıkamamız gerektiği hatırlatılıyor.
 
Bununla beraber, erkeklerin el temizliği konusunda kadınlardan kötü olduğunu öne süren çalışmalar bulunmaktadır.
 
2009 yılında yapılan bir araştırma umumi tuvalet kullanımından sonra erkeklerin yalnızca yüzde 31'inin buna kıyasla kadınlarınsa yüzde 65'inin ellerini yıkadığını göstermektedir. Kadınların ellerini yıkarken sabun kullanma olasılıkları da daha yüksektir.
 
Fakat şu var ki, virüsü kapan kadın sayısının erkeklerle neredeyse eşit olduğunu biliyoruz. Buradaki mesele yalnızca virüsten dolayı daha fazla erkeğin ölmesi. Bu nedenle, el yıkama farklılıklarının erkeklerdeki fazla ölüm oranının bir sebebi olması çok da muhtemel değil.
 
Erkekler Yardım Talebinde Bulunmuyor
 
Erkeklerin sağlık okuryazarlığı ve bu konudaki davranışları kadınlarınkinden çok daha farklı.
 
Erkeklerin pratisyen hekimlerini ziyaret etme, hastalıklarını tanıma ya da rahatsızlandıklarında yardım isteme olasılıkları kadınlara kıyasla daha azdır.
 
Çalışmalar bu farkın, sağlık kaygılarının "kadınsı" ve risk alma davranışlarınınsa erkeksi bir özellik olarak algılanmasından kaynaklı olduğunu göstermektedir.
 
Bu nedenle, hem erkekler hem kadınlar virüsü eşit olarak kaparken, kadınlar daha erken tıbbi yardım istemektedirler. Erkeklerse semptomları ağırlaşana kadar beklemekte ve böylelikle yaşama şanslarını azaltmaktadırlar.
 
Bağışıklık sisteminin yanıtları
 
Diğer koronavirüsler de dahil olmak üzere virüsler hakkında yapılan çalışmalardan, kadınların viral bir saldırıya daha büyük bir bağışıklık tepkisi geliştirdiğini biliyoruz.
 
Bu da kadınların genel anlamda bir virüsü temizlemek ve virüs yükünü azaltmak konularında daha hızlı olduğu anlamına geliyor.
 
Bu daha etkili bağışıklık sisteminin olumsuz getirisi ise bunun bir sonucu olarak kadınların otoimmün hastalıklardan muzdarip olma ihtimallerinin daha yüksek olması.
 
Erkeklerin bağışıklık sisteminin bu daha yavaş ve daha az etkili yanıtı, erkeklerin genel anlamda covid-19'dan daha ciddi ölçüde etkilenmesinin sebeplerinden biri olabilir.
 
Hormonlar
 
Erkekler ve kadınlar arasındaki bağışıklık sistemiyle ilgili bu farklılık için bir açıklama da bunun hormonlardan kaynaklanabileceğini ileri sürüyor. Yapılan çalışmalar virüslere karşı bağışıklığın hormon konsentrasyonlarındaki değişikliklere göre farklılık gösterebildiğini ortaya koymuştur. Bundan dolayı, kadın hormonlarının covid-19'un cinsiyet dengesizliğinden kısmen de olsa sorumlu olması mümkün görünüyor.
 
Bu teorik fark, 2002-2003 yıllarındaki SARS salgısını sırasında hayvanlarla yapılan çalışmalarda da araştırılmıştı. Araştırmacılar, farelerden kadınlık hormonu östrojeni üreten yumurtalıkları aldıklarında ya da dişiye östrojenin etkilerini bloke eden bir kimyasal verdiklerinde, farelerde SARS'a olan duyarlılığın ve sonucunda da ölüm oranının arttığını tespit etmişlerdi.
 
Bu, östrojenin SARS ile enfekte olmuş farelerde koruyucu bir etkiye sahip olduğu anlamına gelmektedir. SARS virüsü ve Covid-19 aynı genetik dizilimin yüzde 79'unu paylaştıklarından, aynı mekanizmanın covid-19 için de söz konusu olması muhtemel.
 
X Kromozomu
 
Kadınların bağışıklık sisteminin farklı işlemesinin bir başka sebebi de sahip oldukları ekstra X kromozomudur.
 
Erkeklerde yalnızca bir X kromozomu (XY) bulunurken kadınların iki X kromozomu (XX) vardır. Bunun bağışıklık tepkisiyle ilgili olduğu kabul edilir çünkü bağışıklık sistemimizi düzenleyen genlerin büyük bir kısmı X kromozomu üzerinde kodlanır. Bu teorik bir şey fakat yine de ikinci bir X kromozomuna sahip olmanın sağladığı bir avantaj olabilir.
 
Niçin daha fazla erkeğin koronavirüsten etkilendiğine dair kesin ve net bir açıklama olmasa da bağışıklık bilimi ve antikor çalışmalarından daha fazla bilgi aldıkça bu konuyu daha iyi anlayabileceğiz. Bense bunun cevabının davranışsal, immünolojik, hormonal ve genetik faktörlerin kombinasyonunda yattığını düşünüyorum.
 
Müellif: Dr. Sara Kayat / Kaynak: Al-Jazeera-Sağlık 
Mütercim: Hilal Çifçi-Düşünce Mektebi

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.