Sosyal Medya

Hayalet modern başkentler yıkılan ortadoğu şehirlerini şimdi anlıyor mu?

02-04-2020 17:19

O görkemli ve süslü dünya başkentlerinin karantina altında adeta hayalet kentlere bürünmesi, dünya kamuoyuna; Gazze'nin 14 yıldır abluka/karantina altında yaşadığını, Yemen'de binlerce çocuğun açlıktan, hastalıktan öldüğünü, Arakan'da binlerce mazlumun katledilmesini, tecavüze uğramasını, yerlerinden edilmesini, milyonlarca Suriyelinin çektiği çileyi, Doğu Türkistan'da yapılan zulmü sorgulatır mı?


2019 yılının son günlerinde Çin’in Hubei eyaletinin baÅŸkenti Vuhan’da kentinde ortaya çıkan ve Covid-19 adı verilen hastalığa yol açan koro-navirüs, buzullar kıtası Antarktika hariç dünyanın tamamına yayıldı. Åžu ana kadar 500 bin insanın enfekte olduÄŸu 20 binden fazla insa-nın hayatını kaybettiÄŸi bu pandemi (salgın hastalık) dünya siyasetinin tamamen tek noktaya odaklanmasına neden oldu. Yüz milyonlar-ca insan evlerinde karantina altında. Amerika kıtasından Uzak DoÄŸu’ya birçok ülke kısmi ya da genel sokaÄŸa çıkma yasağı kararları aldı.
 
Uluslararası para fonu IMF, Covid-19’un en önemli etkisinin petrol fiyatlarının düÅŸüÅŸüne neden olduÄŸunu bu durumunda baÅŸta Or-tadoÄŸu’da olmak üzere çifte ÅŸok yaÅŸattığını belirtti. Sene başında 70 dolar civarında seyreden Brent petrolün varil fiyatı 20 dolara kadar geriledi. Salgından dolayı petrole olan küresel talebin düÅŸmesi üzerine Suudi Arabistan’ın “petrol üretimini azaltalım” teklifine Rus-ya’dan olumsuz cevap gelince, Suudiler rest çekerek petrol üretimini günlük 10 milyon varilin (günlük 9,7 milyon varil üretiyordu) üzeri-ne çıkaracağını açıkladı. Bu kararın ardından BirleÅŸik Arap Emirlikleri günlük 200 bin varil, Kuveyt de günlük 110 bin varil petrol üretimi-ni artıracaklarını ilan etti. Rusya da reste rest ile karşılık vererek, petrol ÅŸirketi Rosneft’in Nisan ayı itibariyle petrol üretimini günlük 300 bin varil artırılacağını belirtti.
 
Suud’u kriz bekliyor
 
Suudilerin Rusya’yı masaya yeniden döndürme hamlesi karşısında Rus Maliye Bakanlığı düÅŸük fiyatlara 10 yıla kadar dayanabile-ceklerini belirtti. Bu blöf tutmazsa ya da devam ederlerse Suudi Arabistan’ı orta vadede büyük bir kriz bekliyor.
 
Bir yandan içeride darbe söylentileri ve Suudi prenslerin tutuklanması, öte yandan Yemen Savaşı, Libya’da Hafter’e verilen destek, Mısır’da Sisi rejimi-ni ayakta tutabilmek için gösterilen gayret, Suriye’ye (Trump’ın baskısıyla) akıtılan para ve ayrıca Cemal Kaşıkcı cinayetinin üzerini kapatmak için harcanan milyarlarca dolar. O yüzdendir ki, Suudi Arabistan’ın daha fazla sürdüremeyeceÄŸi görülmekte. GeçtiÄŸimiz hafta Kral Selman da koronavi-rüs ile yapılan mücadelenin daha da zorlaÅŸacağını belirtip ÅŸöyle söyledi; “DürüstlüÄŸüme alışkın olduÄŸunuz için sözlerime, tüm dünyayla birlikte zor bir aÅŸamadan geçtiÄŸimizi söyleyerek baÅŸladım. Bir sonraki aÅŸamanın bu salgının, küresel düzeyde bu hızlı yayılımı nedeniyle mücadele konusunda daha zor olacağını söylüyorum.”
 
Yemen’de insani dram
 
 
IMF, Covid-19 etkisiyle düÅŸen petrol fiyatlarının Sudan, Yemen, Irak gibi kırılgan ülkeler için korkutucu boyuta gelebileceÄŸini, küresel ticaretteki kesintiler nedeniyle azalan ithalatla durumun daha da güçleÅŸebileceÄŸini açıkladı. Ayrıca tıbbi malzeme ve diÄŸer mallara eriÅŸimdeki zorluÄŸun önemli fiyat artışlarına neden olabileceÄŸini belirtildi. Arap BirliÄŸi Genel Sekreteri Ebu Gayt da, 22 Mart’ta yaptığı açıklama ile Yemen, Libya ve Suriye’de çatışmaların durdurulması çaÄŸrısında bulundu. Suudi Arabistan, BAE öncülüÄŸündeki Arap koalisyonu ve Ä°ran’ın bitmek tükenmek bilmeyen hırsları arasında sıkışan Yemen’de son beÅŸ yıldır tam bir insani dram yaÅŸanıyor. Açlık, ilaç sıkıntısı ve kolera salgınından çoÄŸu çocuk ve kadın binlerce insan hayatını kaybetti. Åžimdi daha da bulaşıcı ve bağışıklık sistemi zayıf insanları etkileyen koronavirüs hastalığının Yemen’e yayılmasında büyük bir endiÅŸe duyuluyor.
 
CoÄŸrafyada pandemiyi en ağır yaÅŸayan ülke ÅŸüphesiz Ä°ran. Türk SaÄŸlık Bakanlığının ilk baÅŸlarda yaptığı uyarılara kulak asmayan Ä°ran bölgede virüsün yayılmasının sebeplerinden biri haline geldi. Nevruz tatilinde bile on binlerce insan tatil bölgelerine hareket etti. Vaka sayısının açıklanandan çok daha fazlası olduÄŸu iddia ediliyor. Birçok üst düzey isim, milletvekili, komutan virüs sebebiyle hayatını kaybetti. Bunlara raÄŸmen türbe ziyaretle-ri ancak yakın zamanda yasaklanabildi. Ülkenin kaynaklarını “Åžii yayılmacılığı” hedefleri doÄŸrultusunda Suriye, Irak, Lübnan, Yemen, Afrika ülkelerinde harcayan Ä°ran, bir yandan da ambargolar karşısında zor zamanlar yaşıyor. Åžimdi, gerek direkt gerekse arabulucular aracılığıyla Ameri-ka’dan ambargoların kaldırılmasını talep ediyorlar. Dünyanın en büyük 3. Petrol rezervine sahip aynı zamanda en büyük 5. Petrol üreticisi durumun-da olmasına raÄŸmen Ä°ran, ağır bir ekonomik kriz altında. Amerika’nın ilaç yardımı teklifine Dini lider Hamaney ÅŸöyle cevap verdi. “Öncelikle siz kendi derdinize çare bulun. EÄŸer elinizde varsa kendiniz için kullanın. Siz bu virüsü üretmekle suçlanıyorsunuz. Bu iddianın ne kadar doÄŸru olduÄŸunu bilmiyorum ama böyle bir iddia söz konusuyken, hangi mantık sahibi sizin vereceÄŸiniz ilaca güvenir. Ä°lacınız hastalığı daha da arttırabilir veya kalıcı hale getirebilir. Sizin buraya doktor olarak göndereceÄŸiniz kiÅŸiler, ürettikleri zehrin etkilerini yakından görmek için geleceklerdir. SöylendiÄŸine göre Ä°ranlıların genetiÄŸine uygun olarak virüsün bir bölümü Ä°ranlılar için üretilmiÅŸ. Ä°ranlılardan kimse, Amerikalıların bu teklifini kabul etmedi, etmeyecek-tir.”
 
BirleÅŸik Arap Emirlikleri koronavirüs vakası tespit edilen ilk körfez ülkesi. 29 Ocak’ta BAE SaÄŸlık Bakanlığının yaptığı açıklamaya göre Çin kenti Wuhan’dan gelen Çinli bir ailenin dört üyesinin virüs testinin pozitif çıktığı açıklanmıştı. Petrol gelirleri ile ayakta duran bunun yanında turizmde de önemli kazançlar saÄŸlayan BAE, pandemi sonrası petrol fiyatlarının düÅŸmesi ve turizmin sıfırlanması ile ekonomik krizi çok daha derinden hisse-debilir. Tabii normale dönünceye kadar da Sudan limanı, Eritre Assab, Cibuti, Somaliland Berbara limanı, Somali Bosaso limanı, Yemen açıkların-daki Sokotra adası, Yemen el-Mukalla Limanı üzerinde hâkimiyet kurup, Kızıldeniz boyunca Afrika Boynuzu, Babul Mendep boÄŸazı ve Aden Körfezi’nde güçlü bir Emirlik etkisi oluÅŸturma planlarını bir süre ertelemek zorunda kalacak. BAE’nin son iki yılda ekonomik olarak sıkıntıya girdiÄŸi de bir gerçek. Dünyanın en büyük giriÅŸim sermayesi ÅŸirketi Abraaj Capital’in, dev inÅŸaat ÅŸirketi Drake-Scull’un iflas etmesi, Emirates Hava Yolları’nın geçen yıl yüzde 69 zararı üzerine genel müdürü Fransız Thierry Antinori’nin istifa etmesi, BAE’nin can damarı en büyük ÅŸirketi DP World sermaye sıkıntısında olması yanında Reuters’te de çıkan bir habere göre Åžeyh Maktum’un, günü gelince dünyanın en büyük binası Burj el-Halife’nin sadece seyir teraslarını deÄŸil tamamını da satmak zorunda kalacak olması…
 
Sisi’nin meÅŸruiyeti için…
 
Yüz milyonluk nüfusu ile Akdeniz’in en kalabalık ülkesi Mısır da Covid-19’un küresel etkilerinden en fazla etkilenen ülkelerden. Bildirilen vaka sayısı 500’lü rakamlarda. Oysa diÄŸer OrtadoÄŸu ülkelerinde olduÄŸu gibi verilen rakamların gerçeÄŸi yansıtmadığı aÅŸikar. ÇarÅŸamba günü Mısır’ın baÅŸ-kenti Kahire’de bir basın toplantısı düzenleyen Dünya SaÄŸlık Örgütü DoÄŸu Akdeniz Bölge Direktörü Ahmet el-Mandhari salgını önlemek için doÄŸru bilgilere ihtiyacı olduklarını, bu doÄŸrultuda OrtadoÄŸu ülkelerinden daha fazla bilgi ve ÅŸeffaflık istediklerini açıkladı. Körfez ülkelerinin desteÄŸiyle ancak ayakta durabilen, halkı yoksullukla boÄŸuÅŸan Mısır, önlem alınmazsa pandeminin etkisini maalesef oldukça ağır yaÅŸayacak. Gelirlerinin bü-yük çoÄŸunluÄŸunu meÅŸruiyeti tanınsın diye askeri harcamalara ayıran Sisi, Fransa’dan; çok pahalı olan Rafale jetleri ve bunlarda kullanmak için havadan karaya seyir füzeleri, Rusya’dan; 46 tane KA-52 saldırı helikopteri, MÄ°G-29 savaÅŸ uçakları, yüzlerce füze, Almanya’dan;2 adet Meko A200 fırkateyn, havadan havaya füzeler Abd’den; iki adet askeri nakliye uçağı, Abrams savaÅŸ tankları, kıyı devriye gemileri, füzeler Çin’den; Ä°HA’lar aldı. Ve bugün hala bunların borçlarını ödemeye çalışıyor.
 
Petrol ve doÄŸal gaz geliri olmayan, geliri daha çok turizm, hizmet sektörü ve dış yardımlara baÄŸlı olan Ürdün, pandemiden yakın vadede en çok etkilenecek körfez ülkelerinin başında geliyor. Åžu an ülkede sokaÄŸa çıkma yasağı var. Suriye krizi de Ürdün’ü yakından etkiledi. 500 binden fazla mülteci bu ülkeye sığındı. DiÄŸer yandan da Kudüs’ün Ä°srail’in baÅŸkenti olması, yüzyılın anlaÅŸmasına destek vermesi için gerek Amerika gerekse ma-lum körfez ülkeleri tarafından baskı altındalar. Hatta 2019’un bahar aylarında darbe söylentileri dahi ayyuka çıkmıştı. Mayıs ayının başında da Kral Abdullah Ürdün Ä°stihbarat Servisi (GID) ÅŸefi Adnan el-Cundi’yi görevden alarak yerine Ahmet el-Hüsni’yi atamıştı. Åžüphesiz bu pandemin artçıları ilerleyen dönemlerde, Ürdün dış politikasını keskin ÅŸekilde etkileyecek.
 
Hafter ihlale devam ediyor
 
Koronavirüs pandemisi Libya iç savaşını da etkiledi. Suudi Arabistan liderliÄŸindeki körfez ülkelerinin yanı sıra Fransa’nın da destek verdiÄŸi dar-beci General Hafter ateÅŸkese razı oldu. Hem son baÅŸlattığı saldırılarda baÅŸarılı olamayışı hem de kendine destek veren ülkelerin tüm enerjilerini pan-demi ile mücadeleye vermesi bu adımı atmak zorunda bıraktı. Ancak yoÄŸun ÅŸekilde olmasa da Trablus’u füzelerle vurarak ateÅŸkes ihlallerinden de geri durmuyor. Bu arada, BirleÅŸmiÅŸ Milletler tarafından tanınan Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti BaÅŸbakanı Fayiz es-Serrac, 21 Mart’ta akÅŸam saat 18.00’den sabah 06.00’ya kadar sokaÄŸa çıkma yasağı ilan etti. Ä°lk koronavirüs vakası da geçtiÄŸimiz günlerde, Suudi Arabistan’dan Tunus’a oradan da Trablus’a geçen 73 yaşındaki bir kiÅŸide tespit edildi.
 
Aylardır siyasi kaos yaÅŸayan Irak’ta CumhurbaÅŸkanı Berham Salih’in hükümeti kurması için yetki verdiÄŸi Adnan Zurfi, hükümeti kurabilecek mi ya da krizin içindeki Ä°ran’ın bunu engellemek için nefesi yetecek mi göreceÄŸiz. Hakeza Afganistan seçim sonrası yemin eden CumhurbaÅŸkanı EÅŸref Gani, yenilgiyi kabul etmeyip kendi alternatif yemin törenini düzenleyen Abdullah Abdullah ve her ikisini de tanımayan Taliban yönetimi. Åžu an Afganistan’da üç “paralel devlet” var. Dokuz yıldır kanlı bir iç savaşın içindeki Suriye, sınırlarımız ötesinde bekleyen on binlerce mülteci. Yıllardır zaten zorlu ÅŸartlar altında olan bu ülkelerde de maalesef saÄŸlıklı bir ÅŸekilde koronavirüsile mücadele yapılamamakta, yeterli ve doÄŸru test uygulana-madığı için hastalığın yayılımı ile ilgili gerçek verilere ulaşılamamaktadır. Bunun yanında Pakistan’daki virüsün yüzde 80’e yakanı Ä°ran kaynaklı. Afganistan’da da testler yapılabilse burada aynı sonucun çıkması muhtemeldir.
 
SokaÄŸa çıkma yasağının ilan edildiÄŸi, Ä°srail’de de korona vakaları artış göstermeye baÅŸladı. Uzun bir süredir ard arda gelen erken seçimlerle bir türlü hükümetin kurulamaması yanındaNetanyahu hakkındaki yolsuzluk duruÅŸmaları da mahkemenin kapatılmasıyla görülemiyor. Bunun yanında, koronavirüs ile mücadele kapsamında tüm cep telefonlarının izlenmesi, kayıt altına alınması talimatı, Ä°srail kamuoyunda “virüsle mücadele mi, demokrasiyi riske etmek mi?” sorusunun sorulmasına neden oluyor. Bu durum da muhalefetin tepkilerine tepkisini çekiyor. Netanyahu’nun Covid-19 krizini kendi lehine fırsata çevirdiÄŸini iddia ediyorlar.
 
Pandemi, gelir kaynağı petrol ve turizme baÄŸlı ülkeleri daha fazla vuracak gibi görünüyor. Uluslararası Para Fonu IMF tarafından geçen ay yapı-lan bir araÅŸtırmaya göre , dört yıl boyunca, altı Körfez ülkesinin(Suudi Arabistan, BirleÅŸik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Kuveyt, Umman ve Katar) sahip olduÄŸu net finansal varlıklar yarım trilyon dolar kayıplayaklaşık 2 trilyon dolara düÅŸtü. Koronavirüspandemisinin etkilerinin 2008 küresel krizinden daha büyük olacağı söylemlerinin gölgesinde körfez monarÅŸileri için durum pek iç acıcı görünmüyor.
 
O görkemli ve süslü dünya baÅŸkentlerinin karantina altında adeta hayalet kentlere bürünmesi, dünya kamuoyuna; Gazze’nin 14 yıldır ablu-ka/karantina altında yaÅŸadığını, Filistin topraklarının adım adım iÅŸgal ediliÅŸini, Yemen’de binlerce çocuÄŸun açlıktan, hastalıktan öldüÄŸünü, Ara-kan’da binlerce mazlumun katledilmesini, tecavüze uÄŸramasını, yerlerinden edilip tecrit edilmesini, Suriye’de milyonlarca insanın 9 yıldır çektiÄŸi çileyi, DoÄŸu Türkistan’da yapılan zulmü sorgulatır mı?
 
 
Müellif: Faruk Önalan / Kaynak: Star Açık-GörüÅŸ

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.