Sosyal Medya

Özel / Analiz Haber

Geçmişten günümüze İsrail-Fas ilişkileri

21-03-2020 05:10

Fas, İran ile diplomatik ilişkileri kesmiş, bu doğrultuda Tahran'daki elçiliğini kapatma kararı almış, İran Büyükelçisinin de ülkeyi terk etmesini istemişti. İşte, Fas'ın Batı Sahra hassasiyetini iyi bilen İsrail, lobi faaliyetleriyle Amerika'nın Batı Sahra'da konsolosluk açarak, Fas'ın buradaki hakimiyetinin tanınmasını sağlamaya çalışıyor.


Ä°srail devletinin 1948’de ilan edilmesi sonrası, Siyonist lobinin çabalarıyla dünyanın çeÅŸitli bölgelerinde yaÅŸayan Yahudilerin Filistin topraklarına yerleÅŸtirilmesi için büyük bir kampanya yürütüldü. Bu faaliyetlerinin en önemlisi on binlerce Yahudi’nin yaÅŸadığı Fas’ta gerçekleÅŸtirildi. 1949’da kurulan Ä°srail gizli servisi MOSSAD, Faslı Yahudilerin hayatlarının tehlikede olduÄŸu fikrini yayarak binlerce insanı Ä°srail’e göç etmeye ikna etti, ülkeden çıkışlarını bizzat saÄŸladı. Kral 5. Muhammed döneminde 1948-1955 yılları arasında yaklaşık 90 bin Yahudi göç etti. Ancak daha sonra, 27 Eylül 1956’da Fas makamları tüm göçü durdurarak yasadışı ilan etti. Fas ile Ä°srail iliÅŸkisinin temeli ÅŸu anki Fas Kralı 6. Muhammed’in babası Hasan’ın veliaht prens olduÄŸu döneme dayanır. Ä°srail, Kral 5. Muhammed’in ölmesi ile baÅŸa geçen Hasan’dan Faslı Yahudilerin göç edebilmesi için gerekli desteÄŸin verilmesini istemiÅŸti. O dönem (1961) Fas gizli servisinin başında bulunan Muhammed Oufkir, MOSSAD ile anlaÅŸmaya vardı. Bu kapsamda kiÅŸi başı 250 dolar olmak üzere 80 bin Yahudi’nin Ä°srail’e transferi karşılığı 20 milyon dolar para 250 bin dolarlık torbalarla Avrupa’da gizli bir hesaba aktarıldı. Bugün Fas’ta, Ä°srail’e göç etmeyi reddeden sadece 3-4bin kadar Yahudi nüfus yaşıyor.
 
MOSSAD YARDIMI
 
Ä°srail istihbarat kaynaklarının aktardığına göre bu anlaÅŸma sonrası Faslılar, MOSSAD’dan Kralın korunması için de yardım istediler. MOSSAD ajanı David Shomron, Ben Gurion koruması Joseph Shinke bu görev için yetkilendirildiler. Ajan Shomron bu görev ile ilgili, “Kralın yeteri kadar düÅŸmanı vardı, hayatından emin deÄŸildi ve suikasttan korkuyordu” açıklamasını yapmıştı. Fas gizli istihbarat ÅŸefi Muhammed Oufkir’in asıl endiÅŸesi ise yönetimin devrilmesiydi. Çünkü Mısır ve Cezayir’in, Fas muhalefetini destekleyerek Kral Hasan’ı devirmek istediklerini düÅŸünüyordu. MOSSAD, Fas istihbaratını yapılandırdı, gemileri olası sızmaları önlemek için elektronik ekipmanlarla donattı, bunun yanında Mısırlı ve Cezayirli ajanların elçiliklerde casusluk yapmalarının önüne geçilmesi için gerekli eÄŸitimleri verdi.
 
Fas 1956 yılında Cezayir ise 1962 yılında bağımsızlıklarını ilan etti. Fas ve Cezayir arasında ilk sınır anlaÅŸmazlığı 1963 yılında patlak verdi. Ä°srailli gazeteci Samuel Regev’in “Fas BaÄŸlantısı” adlı kitabında belirttiÄŸi üzere MOSSAD ÅŸefi Meir Amit sahte pasaportla Fas’a gitti. MarakeÅŸ’te Kraliyet sarayına yakın bir çadırda Kral Hasan ile bir araya geldi. Kendilerine yardım edebileceklerini ve yardım etmek istediklerini belirtti. Kral teklifi kabul edince; Ä°srail, Fas’a istihbarat desteÄŸi saÄŸladı, pilotlarını eÄŸitti, Fas ordusuna silahlar verdi. Bunun yanında Ä°srail de, Rabat’ta bir istasyon kurdu.
 
EN BÜYÜK DESTEK
 
Kral 5. Muhammed döneminde kısmen de olsa baÅŸlayan, Kral Hasan (Fas Kralı 6. Muhammed’in babası) ile devam eden ve bugün dahi inkar edilen Fas-Ä°srail iliÅŸkilerini eski MOSSAD ve Shin-Bet ÅŸeflerinin açıklamalarından anlayabiliyoruz. Fas’ın, Ä°srail’e en büyük desteÄŸi 1965 yılında saÄŸlandı. Mısır liderliÄŸindeki Arapların büyük bir hezimete uÄŸradığı 1967 Arap-Ä°srail savaşından (6 gün savaÅŸları) 2 yıl önce Arap liderleri Fas’ın Kazablanka ÅŸehrinde lüks bir otelde Arap Ligi konferansını gerçekleÅŸtirmek için toplanmışlardı. Ä°srail askeri istihbarat servisi eski baÅŸkanı General Shlomo Gazit’in, bir Ä°srail gazetesine verdiÄŸi röportaja göre, konuklarına hiç güvenmeyen Fas Kralı Hasan; dış istihbarat servisi MOSSAD, iç istihbarat Servisi Shin Bet ve askeri istihbarat servisi Aman’ın üst düzey yöneticilerinden oluÅŸan “KuÅŸlar” timinin, zirveyi yakından takip edebilmesi için otelin tüm katlarına yerleÅŸmelerine izin verdi. Zirveden bir gün önce de Arap liderlerin fark edeceÄŸi endiÅŸesiyle otelden ayrılmalarını istedi. Operasyona katılan üst düzey MOSSAD ajanı Rafi Eitan ( Nazi subayı Adolf Eichmann’ın Arjantin’den kaçırılıp Tel Aviv’e getirilmesi operasyonunu yürüten ünlü MOSSAD ajanı), “Faslılar toplantı sonunda hiçbir ayrıntıyı gizlemeyerek bize tüm bilgileri verdi.” açıklamasında bulunmuÅŸtu. Ä°srail ile yaklaÅŸan savaÅŸa hazırlanma zorunluluÄŸu ve bu savaşın Arap Dünyası açısından ciddi sonuçlar doÄŸuracağı gündemiyle toplanılan zirve Mısır Devlet BaÅŸkanı Cemal Abdünnasır ve Ürdün Kralı Hüseyin arasında sert tartışmalara sahne olmuÅŸtu. Katılımcıların tartışmaları dahil olmak üzere yapılan planların ÅŸifreleri çözülüp, Ä°braniceye çevrildi ve askeri istihbarat servisine verildi. General Shlomo Gazit, Araplar arasındaki anlaÅŸmazlıkları, askeri güçlerin durumunu ve savaÅŸa olan hazırlıksızlıkları dahil bilgilerin edinildiÄŸi bu operasyonu, “olaÄŸanüstü bir istihbarat operasyonu” olarak deÄŸerlendirirken, dönemin MOSSAD ÅŸefi Meir Amit, o zamanki BaÅŸbakan Levi EÅŸkol’a operasyonun “Ä°srail istihbaratının en görkemli ve ihtiÅŸamlı operasyonlarından biri” olduÄŸunu belirtti.
 
5 Haziran 1967 sabah 07:45’te havalanan Ä°srail jetleri, Mısır, Ürdün ve Suriye’deki neredeyse tüm savaÅŸ uçaklarını havalanamadan yok etti. 6 Gün savaÅŸları sonunda Ä°srail topraklarını yüzde 300 büyüttü. Bu savaÅŸ 1948’de Ä°srail’in kuruluÅŸundan sonra en önemli olay olarak tarihe geçti zira o günden sonra Ä°srail iÅŸgalinin önüne geçilemedi, bugün dahi iÅŸgal tüm hızıyla devam ediyor. CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ın dünyanın üç maymunu oynadığı bir dönemde BirleÅŸmiÅŸ Milletler ’deki haykırışı çok anlamlıydı; “BM Kürsüsü’nden soruyorum: Ä°srail devletinin sınırları neresidir? 1948 mi 1967 sınırları mı geçerlidir? Yoksa baÅŸka bir sınır var mıdır?”
 
 
Ä°ÅžKENCEYE DAYANAMADI
 
Kral Hasan’ın en sert rakiplerinden biri Mehdi ben Barka idi. Fas’tan sürgün edilmiÅŸ daha sonra da hakkında ölüm kararı verilmiÅŸti. Ä°srailli kaynaklara göre, “devrimci muhalif lider” Ben Barka sürgündeyken Ä°srail ile yakın iliÅŸkiler kurdu. Hatta dönemin DışiÅŸleri Bakanı (1969’da BaÅŸbakan) Golda Meir, üst düzey bir MOSSAD yetkilisi ile bir araya gelmesini saÄŸladı. Bu görüÅŸmede Ben Barka Fas’ta iktidarı ele geçirmek için para ve silah isteyince, Ä°srail araya mesafe koymaya baÅŸladı. Ancak Dünya Yahudi Kongresi, hükümetin teÅŸvikiyle Paris’teki sürgünü sırasında maddi yardımlarda bulundu. Faslı yetkililer, Ben Barka’nın Ä°srail ile iliÅŸkilerinde habersizdi. Gizli Ä°stihbarat Åžefi Muhammed Oufkir ve kralın yakın adamı Ahmed Dlimi sahte isimler kullanarak Mehdi ben Barka’yı aramaya baÅŸladılar. BaÅŸarılı olamayınca MOSSAD ile iletiÅŸime geçtiler. Bu teklif ile ilgili MOSSAD ÅŸefi Meir Amit, “Barka’dan kurtulma istekleri kulaÄŸa normal geliyordu. Ä°kilem içindeydik. Sorumlu davrandık ve kendimiz için belirlediÄŸimiz çizgiyi aÅŸmadık. Her ÅŸey pürüzsüz ve lekesizdi” diyerek yardım teklifini kabul ettiklerini belirtti. Ben Barka’nın abone olduÄŸu dergiler üzerinden izi sürüldü. Bu bilgi Faslılara verildi, onlar da bu yolla hedefi izlemeye aldılar. Ä°lerleme saÄŸlayamayınca, Paris’teki MOSSAD temsilcilerinden saklandıkları yeri kiralamalarını, kamuflaj, makyaj ve sahte pasaport vermelerini istediler. Buna ek olarak, Ä°srail’in kendileri için hedeflerini takip etmesini talep ettiler. MOSSAD ÅŸefi Amit, suikast baÅŸarısız olursa kendilerine ulaşılamayacak ÅŸekilde 5 tane yabancı pasaport ayarladı. Bu sırada BaÅŸbakan EÅŸkol, Meir Amit’e “Ne istiyorlar” diye sordu. Cevaben; “Çok basit bir ÅŸey: Mehdi Ben Barka’yı teslim etmemizi. Onu Paris’te bulduk ve Kral Hasan onu öldürmek için bir emir verdi.” Levi EÅŸkol, Kazablanka’daki otelde Fas Kralının verdiÄŸi deÄŸerli istihbarat nedeniyle operasyona onay verdi. Bu sırada Kral Hasan’ın yakın adamı Ahmed Dlimi, Fas’a gidince, MOSSAD ÅŸefi Amit suikasttan vazgeçtiklerini düÅŸündü. Birkaç gün sonra kendisi de Rabat’a gitti. Dlimi ile buluÅŸtuÄŸunda ona , operasyonun birkaç ay ertelenmesini böylece daha iyi hazırlık yapılacağını söylese de muhatabının operasyonun halihazırda sürdüÄŸünü belirtmesi Amit’i ÅŸaşırtmıştı. MOSSAD yardıma devam etti. Ä°ÅŸin içinde Fransız istihbaratı da vardı zira o dönemde Ä°srail istihbaratı ile araları çok iyiydi. MOSSAD’ın yaptığı bir planla Fransız bir gazeteci Ben Barka ile buluÅŸmak için anlaÅŸtı. Cezayir pasaportuyla Cenevre’den gelen muhalif lider Ben Barka’nın hiçbir ÅŸeyden haberi yoktu. Faslılarla anlaÅŸma yapan iki Fransız polis ile birlikte Ben Barka yakalanarak bir otele götürüldü. Ä°stihbarat ÅŸefi Oufkir ve Dlimi tarafından ağır iÅŸkencelere tabi tutulup, elinden “Kralı devirmek istediÄŸine dair” bir belge alındı. Ä°ÅŸkenceye dayanmayan Ben Barka hayatını kaybedince Faslılar paniÄŸe düÅŸmüÅŸtü. Ellerinde Faslı bir muhalefet liderinin cesediyle Paris’te bir otelde baÅŸ baÅŸa kalmışlardı. Yardıma çağırdıkları MOSSAD, bir ekiple cesedi otelden çıkardı. Saint Germain ormanında bir çukur kazıp gömdüler, üzerine de su ile temas edince cesedi yok edecek bir kimyasal toz döktüler. Olay ortaya çıkınca Fransa CumhurbaÅŸkanı Charles de Gaulle öfkeye kapıldı. O dönemki dış istihbarat servisi SDECE yönetimini dağıttı. Kral Hasan’dan gizli istihbarat ÅŸefi Muhammed Oifkir ve Ahmed Dlimi’nin Fransa’ya iadesini istedi, teklif kral tarafından reddedilince Fas ile tüm iliÅŸkiler koparıldı.
 
Fransız emniyeti çok büyük bir soruÅŸturma açtı, Oifkir, Dlimi ve Ben Barka’yı tuzaÄŸa çelen Fransız gazeteci dahil 13 kiÅŸi hakkında iddianame hazırlandı. Sanıkların çoÄŸu Fas’a kaçtı. Operasyonun kalbindeki Ä°srail de kendini bir ÅŸekilde kamufle etti.
 
Fas, Ä°srail ile olan iliÅŸkisini her zaman inkar etme yoluna gitti. Trump’ın sözde “yüzyılın anlaÅŸması” planının her aÅŸamasında, BAE, Bahreyn, Mısır ve Suudi Arabistan gibi sürecin bilfiil içindeydi. Plan açıklandıktan sonra da bunu olumlu olarak karşılaÅŸmışlardı. Verilen tepkilere Fas DışiÅŸleri Bakanı Nasır Burita, “Fas’ın öncelikli meselesi Batı Sahra meselesidir. Filistinlilerden çok Filistinli olmamız gerekmez” ifadesini kullanmıştı. Evet dediÄŸi gibi Batı Sahra meselesi Fas yönetimi için, Kudüs’ten, Mescid-i Aksa’dan çok daha fazla önemli. Bu kapsamda Faslı bir Yahudi iÅŸ adamı, aynı zamanda Trump’ın damadı Jared Kushner’in yakını olan Yariv Elbaz ön plana çıkıyor. 2018 Eylül ayında Arjantin’de düzenlenen G20 Liderler Zirvesi’nde Netanyahu ile Fas DışiÅŸleri Bakanı Nasır Burita arasında yapılan gizli görüÅŸmeyi organize eden Elbaz idi. Fas, Batı Sahra’yı kırmızı çizgi olarak görmekte. 1975 yılında Ä°spanyol iÅŸgali bittikten sonra Batı Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti kurulmuÅŸ, 1984 yılında Afrika BirliÄŸi bu oluÅŸumu tanıyınca Fas tepki olarak kurucularından olduÄŸu Afrika BirliÄŸi’nden çekildi. (2017’de geri döndü) El-Arabiya televizyonunda Polisario (Moritanya’da kurulmuÅŸ, Batı Sahra meselesinde Fas Krallığına karşı mücadele eden direniÅŸ örgütü) belgeseli yayınlanması üzerine, Fas’ın Riyad büyükelçisi geri çaÄŸrıldı. Polisario Cephesi’nin Hizbullah ile kurduÄŸu yakın iliÅŸkiden dolayı Fas, Ä°ran ile diplomatik iliÅŸkileri kesmiÅŸ bu doÄŸrultuda Tahran’daki elçiliÄŸini kapatma kararı almış, Ä°ran Büyükelçisinin de ülkeyi terk etmesini istemiÅŸti. Ä°ÅŸte, Fas’ın Batı Sahra hassasiyetini iyi bilen Ä°srail, lobi faaliyetleriyle Amerika’nın Batı Sahra’da konsolosluk açarak, Fas’ın buradaki hakimiyetini tanınmasını saÄŸlamaya çalışıyor.
 
BÜYÜK Ä°SRAÄ°L Ä°DEALÄ°
 
Bayraklarında vurgulandığı üzere Ä°srail’in “Nil’den Fırat’a büyük Ä°srail ideali” elbette sadece Fas ile kurduÄŸu örtülü iliÅŸkiler ile sınırlı deÄŸil. Mayıs 2018’de Tel Aviv’deki büyükelçiliÄŸini Kudüs’e taşıyan ABD’nin verdiÄŸi resepsiyona Angola, Kamerun, Kongo Cumhuriyeti, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, FildiÅŸi Sahilleri, Etiyopya, Kenya, Nijerya, Ruanda, Güney Sudan, Zambiya gibi ülkelerin diplomatik misyonlarının katılım göstermesi, Trump’ın sözde barış planını BAE, Bahreyn ve Umman Büyükelçilerinin de katıldığı toplantıda açıklaması, Afrika açılımı, Suudi Arabistan, BAE, Mısır, Bahreyn gibi Körfez ülkelerinin kimi zaman örtülü kimi zaman açık desteÄŸi ve arabuluculuÄŸu ile Ä°srail bu hedefine doÄŸru adımlar atmaya devam ediyor.
 
 
Müellif: Faruk Önalan / Kaynak: Star-Açık GörüÅŸ

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.