Sosyal Medya

Düşünce Platformu

İnsan ve kurgusallık…

21-03-2020 04:46

Yaratılış bu anlamı ile bir kurguyu içermektedir. Her şeyin yerli yerinde ve denge üzere yaratılması; varlığın istikametinin ve kıvamının/dengesinin varlığı, kurgunun sağlamlılığına bir göndermedir. Yani yaratılmış her zerre, ne yapacağını, ilişkisinin mahiyetini, niteliğini, sorumluluğunu ve ödevini yerine getirmekten imtina etmiyor.



Ä°nsan, kurgu yapabilecek olan yaratılmış varlık türünden yegâne olandır. Kurgu, bir düÅŸünme biçimi üzerinden elde edilebilecek bir planlama tekniÄŸidir. Ä°nsan, bir ÅŸeye yöneldiÄŸinde, onunla kurduÄŸu iliÅŸkinin sınırlarını ve bağını ortaya koyduÄŸu bütünsel yaklaşım biçimine kurgu deriz. Kurgusuz bir hayat mümkün mü? Elbette ki mümkündür. Ancak, o da planlanmamış bir kurgunun yapısı içinde anlamlı olur. Fakat bu insan açısından olumsuz bir göndermeyi içermektedir.
 
Kurgunun birden fazla anlam katmanı olduÄŸu tartışılmazdır. Her kurguyu yeniden kurgulamanın mümkünlüÄŸünü de unutmamak lazım. Çünkü kurgu; kendi içinde yeni kurgular oluÅŸtururken kendisini aÅŸan bir kurguya da açık bir yapı arz eder. Bu yüzden kurguyu sürekli geliÅŸim dinamiÄŸi içinde betimlemek olası hale geliyor.
 
Yaratılış bu anlamı ile bir kurguyu içermektedir. ‘BoÅŸuna yaratılmamışlık’ vurgusu bir planın varlığını açığa çıkartır. Her ÅŸeyin yerli yerinde ve denge üzere yaratılması; varlığın istikametinin ve kıvamının/dengesinin varlığı, kurgunun saÄŸlamlılığına bir göndermedir. Yani yaratılmış her zerre, ne yapacağını, iliÅŸkisinin mahiyetini, niteliÄŸini, sorumluluÄŸunu ve ödevini yerine getirmekten imtina etmiyor. Gökyüzüne bakıldığında bir hatanın görülememesinin temsil ettiÄŸi gerçekliÄŸi de bu düzeyde anlamlandırmanın daha doÄŸru olduÄŸunu düÅŸünebiliriz…
 
Kurgu, bir düzenin varlığını izhar eder. Düzen ise karmaÅŸa ve kargaÅŸanın varlığını izole eder. Çünkü varlıkta karmaÅŸa ve kargaÅŸa yaÅŸamı olumsuz etkiler. Ä°mtihan dışında ve insan iradesinin devrede olduÄŸu zeminlerin dışında kalan varlıkta bir düzen ve ahenk bulunmaktadır. Bu durum insanın üzerindeki sorumluluÄŸun karmaÅŸa ve kargaÅŸa yerine bir düzen kurma olduÄŸunu gösterir. Düzenin, neyin nerede, nasıl ve ne ÅŸekilde anlam kazanacağını, deÄŸerin ve iyinin varlığının neye tekabül edeceÄŸini de iÅŸaret eden bir özellik kazandırdığını gözlemleyebiliriz. Düzensizlik, sürekli bir devinimin başıboÅŸluÄŸunu iÅŸaret eder. Aslında pek makbul görülmeyen bu düzensizlik insana yeni bir kurgu oluÅŸturma imkânı ve imtiyazı bahÅŸetmesi de dikkate ÅŸayandır. Yani her halükarda düzen ve dolayısıyla kurguya zemin oluÅŸuyor. 
 
Ä°nsan, bir hedef oluÅŸturduÄŸu zaman o hedefe ulaÅŸma açısından bir plan yapma arayışını baÅŸlatır. Kurgu, hedeften bağımsız ele alınamaz. Hedef, insanın vasıl olma arzusunun somut tezahürü olarak öne çıkar. Bu yüzden hedefe ulaÅŸma için planlama yapma, önüne çıkacak engelleri aÅŸmanın ilkelerini ve ÅŸartlarını önceden öngörerek hareket etme, ancak kurgu sayesinde mümkün hale gelir. Her kurgu bir hedefi içermektedir. Bu hedef için yeterli zaman ve zemini kurmayı içinde taşır. Sorunları ve soruları önceden çözmenin yöntemini de kurgu sayesinde insan belirginleÅŸtirir ki bir ÅŸeyle karşı karşıya kalındığında gecikmeden verilecek tepkinin oluÅŸması saÄŸlanmış olur.
 
Kurgu total bir yapı arz eder. Kendi bütünlüÄŸü içinde kurgu eksiksiz çalışır. Zaten aksaklık ve eksiklik ortaya çıktığında kurgunun zaafı ortaya çıkar. Bu zaafı giderecek bir müdahale ÅŸart olur. Kurgunun totalliÄŸi, bütünlüÄŸünü koruması, düzeni saÄŸlaması, hedefine ulaÅŸacak iradeyi oluÅŸturması açısından elzeme tekabül eder. Ama her kurgu total olmaklığı baÄŸlamında bir baÅŸka total kurgunun parçası olma özelliÄŸini taşır. Çünkü tam total kurgu yaratılıştır. Yaratılışın katmanları da kendi içinde total kurgulara tekabül ederler. Ä°nsan ise bu parça olan total kurguları bir ÅŸekilde taklit ederek kurgu yapma yeteneÄŸi elde eder. Bu yüzden insan yapımı her kurgu bir üst kurgunun alt kurgusu, kendi alt kurgusunun da bir üst kurgusu olma becerisine sahip olma zorunluluÄŸunu taşır.
 
Her kurguyu uygulanabilir kılan en önemli özelliÄŸi yapısal ÅŸartları olmakla birlikte taşıdığı ve ilzam ettiÄŸi anlam inÅŸa etme istidadıdır. Kurgu anlam ile birlikte dirilik kazanır. Kurgu, eÄŸer bir anlam üretme kapasitesini harekete geçirmezse süreç içinde zaafları açığa çıkarak yeni bir kurguya açık bir yapı olma hüviyeti kazanır. Bu yüzden anlam, kurgunun yaÅŸamsal özneliÄŸidir. Anlam, kurgunun hedefe ulaÅŸmasında kendi total bütünlüÄŸünü saÄŸlamada meÅŸru bir zemin oluÅŸturur.
 
Kurgunun negatif bir boyutu yok mudur? Elbette vardır. Her kurgu sınırlar çizdiÄŸi için -eÄŸer esnek bir yapı arz etmezse- süreç içinde aşınmalarla karşı karşıya kalmayı zorunlu kılar. Yenilenme arayışları bu aşınmaya matuf özelliÄŸini tamire yönelik öne çıkar… Ayrıca negatif kurgu, yanlış anlam arayışlarına kapı araladığında, yanlış hedefler ortaya koyduÄŸunda, yanlış totallikler kurarak içindekilere zulüm kapısını araladığında negatif bir boyut kazanır. Bu kurgunun kötüye kullanımı ile iliÅŸkili bir durumun tezahürü olarak kayıt altına alınmalıdır.
 
Bu noktada her olgunun, kavramın ve kelimenin çift yönlü bir iÅŸleyiÅŸe sahip olduÄŸunu belirtmekte yarar var. Bu çift yönlü iÅŸleyiÅŸi açığa çıkaran ÅŸey ise insanın olgu, kavram ve kelime ile kurduÄŸu iliÅŸkinin niteliÄŸine dayanır. Yani kurguyu pozitif veya negatif yapan ÅŸey; insanın bu kurgu ile ne yapmak istediÄŸiyle orantılı olarak açığa çıkar. Ä°nsan, kurgu ile yaÅŸamı daha yaÅŸanılır kılabileceÄŸi gibi yaÅŸanılmaz da kılabilir. Bu yüzden sorumluluk burada insana tekabül eder. Ä°nsanın zaafı, isteÄŸi, iradesi, hedefi, gücü, imtiyazı, istidadı, beklentisi, arzusu, anlamı, deÄŸeri, iyiliÄŸe yaklaşımı, doÄŸruya bakışı kurgunun belirleyici zeminini kurar…
 
YaÅŸamın ayrılmaz bir parçası olarak kurgu; hayatımızı düzenli ve anlamlı bir ÅŸekilde yaÅŸamamız için gerek ÅŸart olan temel bir yapıdır. Kurgusu olmayan her ÅŸey karışık ve kaos içermektedir. Kaos bile kurgu ile yaratıcı sıfatını kazanmaktadır. Yazı, resim, sporun her dalı, sinema, edebiyat kendi varlığının gizemini ve estetik yapısını kurgu üzerinden deÅŸifre eder. Böylece biz yapıta yönelik deÄŸerlendirmemizi kurgusu üzerinden yaparız.
 
Ä°nsanın kendini keÅŸfetmesi, keÅŸfedilmesinin zeminini kurması, varlığın keÅŸfedilmesi ve keÅŸfetmenin derin hazzını yaÅŸarken bu hazzı diÄŸerleri ile paylaÅŸma arzusu kurgusunun gücü ile orantılıdır. Herhangi bir sinema ÅŸaheseri, mitleÅŸmiÅŸ edebi metin, hafızalardan silinmeyen bir sportif baÅŸarı güçlü kurgulara borçludur. Her müsabakada ilkelerin olması, teknik adamların bulunması beraberinde kurguyu taşır. Yayın yönetmeni, sanat yönetmeni vesaire de bir kurgunun varlığını gösterir. Kurgu, hayatımızın nirengi noktasıdır. Hatta acıların varlığı ve çoÄŸalması da bir kurguya dayalı olarak gerçekleÅŸir. Komplo teorileri bize negatif kurgu örneÄŸi olarak meseleye vakıf olmamızı saÄŸlamak için iyi bir örnektir.
 
Siyasi ve sosyal hayatımızı belirgin kılan düzen eÄŸer güçlü bir kurguya dayalı ise baÅŸarılı bir yapıt olarak öne çıkarak baÅŸkaları için örneklik düzeyine kavuÅŸur. Kendini aÅŸan bireylerin diÄŸer bireyler için örneklik teÅŸkil ettiÄŸi gibi… BaÅŸarılı bir insanın hayatı, söyleÅŸiler aracılığı ile baÅŸkalarının dikkatine sunularak örnekliÄŸi öne çıkartılır. O da nasıl düzenli çalıştığını, her ÅŸeyi yerli yerinde yapmaya çalıştığını, çok gayretkeÅŸ olduÄŸunu ama en önemlisi bir düzen ve tertip ile iÅŸlerini yaptığını vesaire anlatır, durur. Bu aslında bireyin belirli bir kurgu içinde hayatını düzene kavuÅŸturarak, anlamını bu düzen üzerinden gayretle gerçekleÅŸtirme uÄŸraşısının baÅŸarısı olduÄŸu açıktır.
 
Siyasi baÅŸarının ve sosyal baÅŸarının gerçekleÅŸmesi de kurgunun gücü ile orantılıdır. Hedefleri, yapısı, düzeni, imkânları, sorunları aÅŸma istidadı hep kurgusunun saÄŸlamlılığı ile iliÅŸkili olarak betimlenir. Bu noktada siyasi irade ile toplumsal rehberliÄŸin iradesinin belirleyici bir rolü olduÄŸunu unutmamak lazım…
 
Tam burada artık kurgunun bir akıl ve irade tarafından desteklenmediÄŸi sürece müdahaleye açık bir yapı taşıdığını söylemek vücubiyet kesbetti… Kurgunun yapılabilmesi için akıl ÅŸart iken gerçekleÅŸtirilmesi içinde irade esasa taalluk eder.
 
Modern insan, evden adımını dışarı atarken eÄŸer gününü kurgulamazsa yenik olarak eve dönecektir. Haz ve hız çağında yaÅŸamanın ayartıcı yapısı içinde birden fazla ÅŸey ile meÅŸgul olmanın kaçınılmaz yapısı kurguyu zorunlu kılıyor. Tek bir iÅŸi bile baÅŸarılı bir ÅŸekilde yapmanın ÅŸartı, gerekli olan kurguyu yapmak, yerine getirmek için titiz davranmak ve kurgunun esasları içinde hareket etmektir. Bireysel hayatın hızlı aktığı bir zeminde sosyal hayat ise çok yavaÅŸ seyretmektedir. Ä°nsan, sosyal bir varlıktır telakkisi ciddi bir ÅŸekilde yara almaktadır. Çünkü insan sosyal hayatını olabildiÄŸince zayıflatmaktadır. Kendi bireysel hazzını öncelediÄŸi için sosyal hayatı anlamsız ve gereksiz olarak görmesi olası olana tekabül ediyor. Kurguyu da kendisi için yaptığından dolayı sosyal alana fazla bir zaman kalmıyor. Onu bile yeterli düzeyde gerçekleÅŸtirmek için simetrik bir kurguya ihtiyacı vardır. Zemin ve zaman dengesini çok iyi kurgulaması elzemdir.
 
Åžunu artık biliyoruz ki kiÅŸisel ve toplumsal hayatımızda kurgu en önemli etkendir. Ä°ktisadi hayatta da kurgu vazgeçilmezler arasındadır. Kurguyu kaybedenin neyle karşılaÅŸacağı ve nasıl bir tepki vermesi gerektiÄŸi konusundaki gecikme pahalıya mal olabilir. Bu yüzden kurguyu hayatımızın nirengi noktası kılmalıyız. Yapılacak olan ÅŸey ile yapılması gerekenleri belirli bir kurgu üzerinden birbirini tamamlayan unsurlar olarak tanımlayabiliriz... Her kurgu bir diÄŸer kurgu ile fark üzerinden bir baÄŸ kurarak kendini tamamlama garantisi elde edebilir. Her zaman büyük kurgular, küçük kurguları içine alarak onları kendilerinin bir parçası kılarlar. Bu yüzden yapacağımız kurgunun en büyük olmasına dikkat kesilerek diÄŸer kurguları kendi bünyemize almanın teorisini oluÅŸturabiliriz. Bu düÅŸüncemizin gücünü ve yeteneÄŸini gösterir.
 
Kurguyu fark etmek, kendimizi fark etmek, yaÅŸamı ve içindekileri fark etmek anlamına geleceÄŸini unutulmamalıdır. O zaman sahici, doÄŸru, iyiye yönelik, hakikatin arayışına zemin oluÅŸturan kurgulara yönelebilinir. Kendi hayatımızı ve içinde bulunduÄŸumuz toplumsal yaÅŸamı, daha güvenli ve huzurlu kılmanın kurgusunu oluÅŸturma çabalarına baÅŸlamalıyız…
 
Kurgu deyip geçmeyin…
 
Tabii ki her şeyin taklidi gibi kurgunun sahte taklidi de sakınılması gerekeni işaret eder...
 
 
 
Müellif: Abdülaziz Tantik 

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.