Sosyal Medya

Dücane Cündioğlu: Prangaların yoksa, özgür değilsin

18-02-2020 08:32

Tüm toplumsal zorunlulukların ''özgürlük'' kavramıyla aklanması ne büyük bir çelişki! Yapmak zorundasın, çünkü özgürsün arkadaş!


"Bencil insanın beÄŸenisi olmaz" der Immanuel Kant. Çünkü beÄŸeni, özü gereÄŸi toplumsaldır. Toplumsallık duygusunun eÅŸlik etmediÄŸi beÄŸeni yargısı bulamayız.
 
"Ne kadar güzel!" dediÄŸimizde, duyumsadığımız güzelliÄŸin baÅŸkalarıyla paylaşılabilir olduÄŸuna da inanırız. Bilinçli veya bilinçsizce.
 
GüzelliÄŸi bilemeyiz, öÄŸretemeyiz de. Ancak his ve ihsas edebiliriz. Duyabilir ve duyurabiliriz.
 
Yani aynı duyguyu bizimle paylaşacak başkalarının olacağını varsayarız; hissettiğimizin başkalarınca da hissedilebileceğini kabul ederiz.
 
BaÅŸkası yoksa, güzel de yoktur.
 
Her güzel, ancak baÅŸkalarıyla (yargıya baÅŸkalarının da katılımıyla) güzeldir.
 
Kısacası toplumsallık duygusu (paylaşılabilirlik), beÄŸeni yargısının vazgeçilemez koÅŸuludur.
 
Kendisiyle iliÅŸki kurulabilecek bir ikinci kiÅŸi varsayılmadıkça, nasıl intihar edimi çözümlenemezse, beÄŸeni edimi de tek aktöre indirgenemez.
 
Ä°nsanın katılıma açık en köklü edimlerinden biridir beÄŸeni. Tartılmaya, tartışmaya en elveriÅŸli eylemlerinden biri.
 
En az ''doÄŸru'' kadar. En çok ''iyi'' kadar.
 
* * *
Güzel''in güzelliÄŸinin tasdiki, ne ilginçtir ki Türkçe''de, umumiyetle, güzele mülkiyet talebiyle koÅŸullanır.
 
Mülkiyet altına alınamadığı, ele geçirilemediÄŸi, kendisine sahip olunamadığı takdirde, ''güzel'' hakkında "güzeldir" yargısını dile getirmek, neredeyse bir ÅŸeref-haysiyet meselesi hâline getirilir;
 
VE genç adam "Güzele güzel demem" diye haykırır, ardından da hemen ekler:
 
— "güzel benim olmayınca!"
 
* * *
Ä°lk bakışta bu yabanî bildiri, çiÄŸ bir "benci"liÄŸin, hatta kösnül bir "bencil"liÄŸin dışavurumu gibi algılanabilir.
 
Sözün sahibi, belki "uzanamadığı ciÄŸere mundar diyen" düÅŸükler taifesindendir; belki de dudak bükülüp geçilecek hasudlar cemaatinden.
 
Oysa gerçek hiç de böyle olmayabilir.
 
En azından, bendeniz, bu yabanîlikte, yeterince empati kurulabilmesi ÅŸartıyla tabii, soylu bir ruh hâlinin tezahürünü de görmekteyim.
 
Åžöyle ki:
 
Öncelikle bu sözün eril karakter taşıdığında ittifak etmeliyiz.
 
Güzel diÅŸi, güzellikse diÅŸildir. Güzelin güzelliÄŸini onaylamaktan kaçınan kiÅŸi de bir er. Erkek.
 
Bildiri, sadece erkekçe deÄŸil, aynı zamanda erkeksidir.
 
Kendisinin olmadığı takdirde güzele güzel demeyeceÄŸini ilân eden genç adam, aslında, ahlâkî bir bildirimde bulunuyor. Çünkü beÄŸenip beÄŸenmemekten deÄŸil, aksine beÄŸenisini açıkça dile getirmekten kaçınacağını vurguluyor. Yani "güzeli güzel bulmayacağını" deÄŸil, "güzele güzel demeyeceÄŸini" söylüyor.
 
Bu beyanın sadece kiÅŸisel deÄŸil, toplumsal bir anlamı da olacağından, ciddi niyetler (!) taşımadığı takdirde, genç adamın güzele güzel diyememesi, sadece huzurunda deÄŸil, gıyabında bile bir kadına iltifat etmekten kaçınması, bu baÄŸlamda, gayet tabii.
 
* * *
Türk erkeÄŸi baÅŸkasının kadını (eÅŸi?) hakkında estetik beÄŸeni yargısında bulunabilir mi?
 
Kendisinin olmayan güzele güzel diyebilir mi?
 
Anadolu''da, ve pek tabii ki umumiyet itibariyle...
 
Cevap, bu koÅŸullar altında olumsuz olacaktır. Çünkü kendisine ''yasak'' olan hakkında, Türk erkeÄŸi, estetik beÄŸenisini dile getirmekten kaçınacaktır.
 
BaÅŸkalarınca paylaşılmasının yasak olduÄŸuna inandığı güzelliÄŸi ikrar ve ilan edemez Türk erkeÄŸi.
 
Belki itiraf edebilir ama sessizce. Ancak kendi duyabileceÄŸi kadar.
 
Dese dese, en çok, "güzel bakmak sevaptır" der ve susar.
 
Güzel yargısının dile getiriliÅŸi, estetik deÄŸil, etik bir sorundur.
 
Özgürlük iÅŸin içine girmedikçe, nasıl ki etik temellendirilemezse, estetik de temellendirilemez.
 
Tüm toplumsal zorunlulukların ''özgürlük'' kavramıyla aklanması ne büyük bir çeliÅŸki!
 
Yapmak zorundasın, çünkü özgürsün arkadaÅŸ!
 
Zorundalığımın teminatı özgürlüÄŸüm.
 
* * *
Bu yargıyı sükûnetle ögelerine ayırıp ayıramayacağınızı bilemiyorum, ama, ÅŸayet siz de özgürlüÄŸü zorundalığın (cebrin) teminatı olarak görüyorsanız benim gibi özgürlüÄŸü mümkün kılanın bizzat zorunluluÄŸun kendisi olduÄŸunu da kabul etmek zorundasınız.
 
Yani?
 
Yani prangaların yoksa, bil ki özgür deÄŸilsin ey talib!
 
 
YeniÅŸafak-ArÅŸiv (13 Hairan2009)

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.