Sosyal Medya

Para ve mutluluk iliÅŸkisi

16-02-2020 06:49

Para kendi başına bir amaç değil. O da nihayetinde saygı ve kabul görmenin bir aracına dönüşüyor, aynen sporda, bilimde, sanatta başarı gibi. Ancak, kesin olan şu ki, paranın ve para kazanma yolundaki çabaların insanlığa katkısı, sporun, bilimin ve sanatın katkısından çok daha -hatta karşılaştırılamayacak kadar- fazla.


Ä°nsanlar hayattan ne bekler? Neye ulaÅŸmak veya neyi elde etmek insanların mutlu olmasını saÄŸlar? Nelere sahip olan insanlar kendini ÅŸanslı, nelere sahip olmayan insanlar kendini ÅŸanssız hisseder? Bu tür sorular gündeme getirilince, çoÄŸu zaman benzer, hatta örtüÅŸen cevaplarla karşılaşırız. Denilir ki, insanlar zengin olmak, istediÄŸi her ÅŸeyi kolayca satın almak arzusuyla dolup taÅŸar. BeÄŸendiÄŸini satın alabilen, endiÅŸe duymadan harcama yapmaya gücü olan insan mutlu insandır. Nitekim, insanların büyük çoÄŸunluÄŸunun mütemadiyen malî/maddî gücünün istediÄŸi ÅŸeye ulaÅŸmasına yeterli olmadığından ÅŸikayetçi olduÄŸu görülür. Piyasa ve refah karşıtı yaygın ve baskın kültür de, olumsuz bir baÄŸlamda, insanların harcamaya ve tüketmeye ÅŸartlandırıldığını, mutluluÄŸu çılgınca, sınırsızca para hacramakta bulmaya zorlandığını öne sürer.
 
BaÅŸka insanlarla ilgili ÅŸahsî tespitlerimiz veya kendimiz üzerindeki gözlemlerimiz bizi mutlulukla malî/maddî güç arasında zorunlu bir iliÅŸki görmeye sevk etse de, hakikat baÅŸka bir noktada tecelli ediyor. Bilimsel araÅŸtırmalar farklı sonuçlar veriyor. ABD'deki Berkeley Üniversitesi'nde Cameron Anderson'un yönetimindeki bir ekibin yaptığı bir araÅŸtırma, insanları paradan puldan çok toplum içindeki statünün mutlu ettiÄŸini gösterdi. AraÅŸtırma “beÄŸenilen” ve “saygı duyulan” kiÅŸilerin geliri yüksek kiÅŸilerden daha mutlu olduÄŸunu ortaya çıkardı. Toplumda saygı duyulan kiÅŸilerin sosyal çevrelerinde baÅŸkalarını etkileme, denetleme, aidiyet ve kabul edilme hissi taşıdığını buldu. Yine araÅŸtırmaya göre, zenginliÄŸin, paranın saÄŸladığı saadet zamanla azalmakta, beÄŸenilmek ve sosyal saygınlık ise kalıcı olmakta.
 
Daha önce yapılan baÅŸka araÅŸtırmalarda da, mutluluk-para iliÅŸkisi hakkında birden fazla eÄŸilimin mevcut olduÄŸunun tespit edildiÄŸini okumuÅŸtum. Buna göre, sıfır noktasından veya çok aÅŸağı gelir seviyelerinden hayata baÅŸlamasına raÄŸmen iÅŸ yapıp para kazanarak gelir/kazanç merdiveninde yukarılara tırmanmaları insanlara büyük mutluluk veriyor. Ancak, aynı mutluluk hâli miras veya büyük bağış yoluyla hazır paraya konan insanlarda, özellikle gençlerde görülmüyor. Hatta, çoÄŸu zaman, tersi vuku buluyor, yani hazır para insanların mutsuzluÄŸuna ve dengesiz davranış ve yaÅŸayış tarzlarına adeta esir düÅŸmesine neden oluyor.
 
Bu tür bilimsel araÅŸtırmaların ulaÅŸtığı sonuçlara ÅŸaşırmamamız gerekiyor. Aynı hususlar hem peygamberler hem filozoflar tarafından çok önceleri zaten vurgulanmıştı. Mesela, David Hume ve Adam Smith'in eserlerinde, insanların tasvip edilme arzusuna sahip ve bunun insan davranışlarını sevk ve idare etmede çok tesirli olduÄŸu vurgulanır. Bununla beraber, hakikati görmek için peygamber veya filozof olmaya ihtiyaç yok. SaÄŸduyulu ve selim akıl sahibi, makul ve mutedil her insan iç dünyasına bakışlar ve dış dünya üzerinde gözlemlerle aynı tespitlere ulaÅŸabilir.
 
Bütün bu yazdıklarımı okuyan kimselerin bazıları, benden paraya, para kazanmaya karşı menfi sözler beklerlerse yanılırlar. Paranın, para kazanma arzusu ve çabasının, zengin ve varlıklı olmaya çalışmanın ilgili ÅŸahsa da topluma da çok faydalı olduÄŸu kanaatindeyim. Tarih de buna ÅŸahit. Bunlar insanlığın beka ve refah mücadelesinin araçları. Mesnetsiz ve mantıksız fanteziler uÄŸruna bu araçlardan vazgeçmek, insanlığın toplu intiharı anlamına gelir.
 
Bununla beraber, paradan, teÅŸebbüsten, kazanmaktan, harcamaktan ve tüketmekten sadece kendileri adına deÄŸil, hatta ondan da fazla, üstlerine vazifeymiÅŸ gibi, baÅŸkaları adına üzülen kimilerini teselli etmek için söyleyeyim; para kendi başına bir amaç deÄŸil. O da nihayetinde saygı ve kabul görmenin bir aracına dönüÅŸüyor, aynen sporda, bilimde, sanatta baÅŸarı gibi. Ancak, kesin olan ÅŸu ki, paranın ve para kazanma yolundaki çabaların insanlığa katkısı, sporun, bilimin ve sanatın katkısından çok daha -hatta karşılaÅŸtırılamayacak kadar- fazla.
 
Atilla Yayla / YeniÅŸafak-ArÅŸiv

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.