Sosyal Medya

Özel / Analiz Haber

Darbeci Hafter'in Selefi Dostları

25-01-2020 11:52

Birleşik Arap Emirlikleri ve Fransa gibi ülkeler tarafından desteklenen, diktatör bir savaş ağası gibi hareket eden başıbozuk bir general, askeri güç ve propaganda da dahil olmak üzere geniş bir yöntem skalası kullanarak Libya’nın kontrolünü ele geçirmeye çalışmakta. Özellikle, Libya’daki BM destekli Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (UMH) karşı verdiği savaşta, bu savaş ağası, yani Halife Hafter, mevcut ayrışmalardan yararlanabilmek için yalan propagandaya başvuruyor. Sosyal medya, Hafter’in, UMH’nin merkezi olan başkent Trablus’u ele geçirme harekâtlarına destek sağlamak için bilgi yaydığı kanallardan biri.



Hafter’in Trablus’a girme teÅŸebbüsleri, saldırıları baÅŸlattığı 2019 Nisan’ından beri akim kalmış olsa da, saldırılarının, kıyı kenti Sirte’deki ayrışmalardan yararlanma konusunda sergilediÄŸi göreceli baÅŸarısından sonra ivme kazandı. Kuzeybatı Libya’da bulunan Sirte’deki durum önem arz ediyor zira Sirte, Medhali-Selefileri ve Kaddafa kabilesinin bulunduÄŸu stratejik bir yer olarak biliniyor. Daha önce bu gruplar, DEAÅž’a karşı olduÄŸu gibi Hafter’e sadık güçlere de direndiler. Fakat son zamanlarda, taraf deÄŸiÅŸtirdikleri ve ÅŸimdi bu stratejik ÅŸehrin ivedilikle ele geçirilmesini saÄŸlamak için Hafter ile koordineli hareket ettiklerine dair haberler geliyor.
 
Kaddafa, Huara kabilesinin ÅŸubelerinden biri ve Albay Kaddafi’nin kabilesi olarak meÅŸhur. Kaddafi döneminde Kaddafa, Libya’nın en güçlü ve etkili kabilelerinden biri haline geldi. Kaddafa’nın nüfuzu Sirte’de hâlâ cari ve Hafter güçleriyle olan ittifakları UMH’nin ÅŸehirdeki otoritesini zaafa uÄŸratmış durumda.
 
Üstüne üstlük, Medhali-Selefi milislerden oluÅŸan 604. Tugay’ın taraf deÄŸiÅŸtirmesi, UMH’ye yönelik ciddi bir varoluÅŸsal tehdit olarak görülüyor. Bu varoluÅŸsal tehdit ise, Misrata’daki suçla mücadele ve ortak operasyon birimleri gibi Selefi zihniyetli diÄŸer silahlı grupları da saflarına katılmaya teÅŸvik etme ihtimallerinden kaynaklanıyor.
 
Suudi Arabistan'ın etkisi
 
Bazı analistler Medhalilerin Hafter’i her zaman açıktan desteklediÄŸini ve UMH’nin, bu grupların er ya da geç taraf deÄŸiÅŸtirme ihtimali olduÄŸu gerçeÄŸinin gayet farkında olduÄŸunu öne sürerken, diÄŸer bazıları bundan o kadar da emin deÄŸil. Onlara göre, bu grupların taraf deÄŸiÅŸtirme kararı, esas olarak Suudi Arabistan’ın Libya iç savaşına artan derecede müdahil olduÄŸunu gösteriyor.
 
Medhali hareketinin kurucusu olan Rebi’ el-Medhali de dahil olmak üzere, Medhali dini ÅŸahsiyetlerin birçoÄŸunun, Suudi Arabistan’daki siyasi, ekonomik ve entelektüel çevrelerle aralarında saÄŸlam baÄŸlar olduÄŸu iyi bilinen bir gerçek. ÖrneÄŸin Joffe, MedhaliliÄŸi, Libya’daki Suudi nüfuzu lehine faaliyet gösteren bir “Truva atı” olarak tanımlamıştır [1]. Medhaliler, Suudi devleti tarafından tamamıyla benimsenip desteklenen SelefiliÄŸin aşırı muhafazakâr bir yorumunu öÄŸreten katı bir Suudi teoloÄŸu olan Rebi’ el-Medhali’nin takipçileri.
 
Bu din adamı kariyeri boyunca Suudi devletiyle hep yakından iliÅŸkili oldu. Krallığın, hükümet tarafından finanse edilen en önde gelen dini düÅŸünce kurumlarından biri olan Medine Ä°slam Üniversitesi’nin Hadis Fakültesi’nin dekanı oldu. Daha sonra (Muhammed Emân el-Câmi ismindeki din adamının başını çektiÄŸi) “el-Câmi” isimli Selefi din adamları hareketine dâhil oldu, fakat daha sonra akıl hocalarını da geçerek Suud monarÅŸisinin yılmaz bir savunucusu haline geldi. Suud hanedanı da bu "iyiliÄŸi" karşılıksız bırakmadı ve onu dünyadaki Selefi hareketlere yardım için kullandığı birincil kanal haline getirdi.
 
Bu açıdan bakıldığında, Medhali grupların Suudi müesses nizamı tarafından himaye edilmesi ve kullanılması ÅŸaşırtıcı deÄŸildir. Bu yüzden Libya’daki birçok gözlemci, önceliÄŸi, Suudi Arabistan’ın siyasi ve güvenlik çıkarlarını ötelemek olan Medhali gruplara temkinli yaklaşıyor.
 
 
Libya krizi bölgeyi de kaosa sürükleyebilir
 
Riyad’ın Nisan 2019 baÅŸlarında Hafter liderliÄŸinde gerçekleÅŸen Trablus saldırısını belirgin bir ÅŸekilde desteklemesi, bu istikametteki korkuları pekiÅŸtirmiÅŸ oldu. Nitekim, çeÅŸitli raporlar Suudilerin Libya’da süregiden çatışmadaki rolünü ortaya koymuÅŸ durumda (Crisis Group 2019 s.30; Joffe 2018). ÖrneÄŸin Tarık bin Ziyad Tugayı, Hafter’in ordusunda, ordunun Trablus’u zorladığı bu günlerde önemli bir rol oynamaya devam eden, Medhalilerin egemen olduÄŸu bir birim (Crisis Group 2019, s.13) [2].
 
Buna bir de Es-Sâika Tugayı komutanı ve Libya Ulusal Ordusu (LNA) içindeki Medhali-Selefiler arasında dikkat çeken bir figür olan Mahmud el-Verfalli’yi eklemek gerekiyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC), 3 Haziran 2016-17 Temmuz 2017 tarihleri arasında 33 kiÅŸinin savaÅŸ suçları olarak deÄŸerlendirilebilecek ÅŸekilde yargısız infaz edildiÄŸi suçlamasına müstenit olarak AÄŸustos 2017’de El-Verfalli’nin hakkında tutuklama emri çıkardı. Bununla birlikte, savaÅŸ aÄŸası Halife Hafter kısa süre önce onu yarbay rütbesine yükseltti ve el-Verfalli Hafter’in düzensiz, toplama ordusundaki elit bir birliÄŸi yönetmeye devam ediyor.
 
Bu, Medhalilerin askeri çatışmalarda kullanıldığı, en geliÅŸmiÅŸ silahlarla donatılmış ve kontrolleri altında askeri birliklere sahip olduÄŸu ilk ve en bariz durum. Dolayısıyla bu sadece Libya için deÄŸil, komÅŸu ülkeler için de endiÅŸe verici bir durum. ÖrneÄŸin, Crisis Group’un (2018, s.30) Medhaliler hakkındaki raporu için yapılan bir röportaj sırasında, bir doÄŸu ülkesinden hükümet görevlisi, bazı Mısırlı yetkililerin, Medhalilerin doÄŸu Libya’da sınırları aÅŸacak ÅŸekilde yükselen gücü ve etkisi ve bunun Mısır’ın kendi Medhalilerini etkileyebileceÄŸi konusunda endiÅŸeli olduÄŸunu belirtti.
 
Libya’da rakip kabileler ve ideolojik gruplar arasındaki çatışma, Kaddafi rejiminin çöküÅŸünden bu yana giderek içinden çıkılmaz bir hal aldı. Bu karmaÅŸa bölgede rekabet halinde olan devletler tarafından iyice körükleniyor ve mevcut durum, ilgili tüm taraflar için gittikçe daha fazla olumsuz sonuç veriyor gibi görünüyor. Libya’nın tekrar geliÅŸip müreffeh bir hale geldiÄŸini görmek istiyorsak, önce tüm bölgesel oyuncuların Libya’da barış ve adil bir toplum için çalıştıklarına ÅŸahit olmalıyız. Aksi takdirde, devam eden iç savaÅŸ bölge geneline ÅŸok dalgaları göndermeye devam edecektir.
 
 
 
Dipnotlar:
 
[1] The Trojan horse: the Madkhali movement in North Africa, The Journal of North African Studies, 23:5, 739-744, DOI: 10.1080/13629387.2019.1539696
 
[2] Crisis Group (2019). Addressing the Rise of Libya’s Madkhali-Salafis Middle East and North Africa. Report No: 200 Retrieved from: https://d2071andvip-0wj.cloudfront.net/200-libyas-madkhali-salafis.pdf
 
Müellif: Dr. Tankut ÖztaÅŸ (TRT World AraÅŸtırma Merkezi) / Mütercim: Ömer ÇolakoÄŸlu Kaynak: Anadolu ajansı-Analiz

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.