Sosyal Medya

Bedeni 'vitrin' mantığıyla değerlendiren etik ve tüketim toplumu

12-01-2020 12:50

Tarih boyunca disipline edilmeye çalışılan özellikle kadın bedeni, tüketim toplumunda en çok tüketilen nesne haline dönüştürülürken, kültürel sermayeden yoksun bireylere de bedenleriyle var olma olanağı sunmuştur.



Modern Tüketim toplumunda 'nesnelleÅŸtirilerek' toplumsallaÅŸtırılan kadın bedeni, kadının bağımsızlığının en önemli göstergesi olarak kurgulanmış, bu kurguyla kadın bedeni kazanç kaynağı haline dönüÅŸtürülmüÅŸtür.  ToplumsallaÅŸtırılan kadın bedeni kendisine sunulan enstrümanlardan, estetik, bronzlaÅŸma, spor, moda, imaj, makyaj vb. nesnelerin müdahalesine açık hale getirilerek, kadın bedeni küresel kapitalizmin kazanç kaynağı haline dönüÅŸtürülmüÅŸtür. Güzellik ve estetik merkezleri kadınların en uÄŸrak yerleri haline gelirken, gündelik yaÅŸamın rotasını çizen moda kadının vazgeçilmezleri arasında ön sıralarda yerini almıştır.  ‘Çirkin kadın yoktur, bakımsız kadın vardır' önermesiyle nesnelleÅŸtirilen kadın bedeni daha fazla müdahaleye açılırken, kadın bedeni en çok tüketilen  nesne haline dönüÅŸmüÅŸtür.  Yapılan müdahalelerle doÄŸallığını kaybeden beden, yapay ve protez bedenlere dönüÅŸmüÅŸtür. 
 
Beden, kültürel prestijden yoksun kimselerin toplumsal kabullerini olanaklı hale getirirken, iÅŸ sahibi olmada ve kariyer elde etmede bir rekabet unsuru olmuÅŸtur.  Rekabet  unsuruna dönüÅŸen bedenin toplumsal kabulü ve sunumu zorunlu hale gelirken, bu rekabette kabul onayını artırmak ve kabul edilmek için de dış müdahalelerle farkındalık yaratılmaya çalışılmış, hatta dış müdahale zorunlu hale gelmiÅŸtir. Rekabetin sürekliliÄŸinden ötürü bedenin daha genç, daha diri tutmak ve güzelleÅŸtirebilmek için her yolu mubahlaÅŸtırılarak tüm zorluklara da katlanılmış, gündelik yaÅŸamda ekonomik zorluklara neden olabilecek riskler bile göz ardı edilmiÅŸtir. Tüketim toplumuyla kutsallaÅŸtırılan bedenin toplumsal kabulü, kadının mutluluk nedeni ve gündelik yaÅŸamın  vazgeçilmezi olduÄŸu için beden üzerindeki operasyonlar da sürekliliÄŸini korumuÅŸtur. 
 
Tüketim toplumunda baÅŸkalaÅŸtırılarak yeniden inÅŸa edilen kadın bedeni, sınırsız bir özgürlük yanılsamasıyla da cinselliÄŸin metası haline gelmiÅŸtir. Cinsel objeye dönüÅŸtürülen kadın bedeni, ilgili ve ilgisiz tüm ürünlerin tanıtımlarında kullanılmaya baÅŸlanmış, beden üzerindeki elbise ebatlarının küçültülerek bedenin güzellikleri-cinselliÄŸinin topluma sunumu özgürlük-modernleÅŸme ve geliÅŸmenin deÄŸiÅŸimi olarak algılatılmaya çalışılmıştır. Kadının özgürlüÄŸüyle özdeÅŸleÅŸtirilen çıplak kadın bedeni, ticari bir sektöre dönüÅŸürken, kadın bedeninin cinselliÄŸine atıf kadının övgü nedeni de olmuÅŸtur. “Seksi leydi” nitelendirilmesiyle mutlu olan ve bedeninin cinsel obje olarak nitelendirilmesiyle övünen kadın, bedenini cinsel çekiciliÄŸe yönelik her türlü
inÅŸaya da açacaktır.
 
Tüketim toplumunda güzellik yüz ile birlikte bedenin tüm katmanlarına indirgenmiÅŸtir. Çekik karın, bedensel incelik yaÅŸadığımız yüzyılda toplumsal bedenin en önemli kariyerlerindendir.  Bedensel kariyer olarak kurgulanan ölçütler medya kuruluÅŸlarının algısal operasyonlarıyla gündelik yaÅŸamın konuÅŸulanları arasına girmiÅŸtir. Moda Merkezleri ve küresel kapitalist öncüller tarafından belirlenen ölçütlere sahip olmak için kadının gündelik yaÅŸamının vaz geçilmezi haline gelmiÅŸtir. Önceki dönemlerde ÅŸiÅŸman kadın daha seksi ve daha gözdeyken, ÅŸu an kadına ÅŸiÅŸmanladığını hatırlatmak bile hakarete eÅŸ deÄŸer hale gelmiÅŸtir.  Hakarete eÅŸ deÄŸer olarak deÄŸerlendirilen ÅŸiÅŸman beden ve yaÄŸdan kurtulmak için tüm zorluklara tahammül edilerek, yeni yüzyılın  hem güzellik hem de cinselliÄŸin göstergesi olan ince bedene sahip olma zorunluluk haline gelmiÅŸtir.  
 
Kozmetik sektörü, bireylere makyaj ve cerrahi müdahaleyle istedikleri bedene ve yüze sahip olabileceklerini vaat eder. Bireyin bu vaatlerden etkilemesinin en önemli nedeni, ulaÅŸacağı sonucu bilmesindendir.  Çünkü söz konusu olan sonucu bilinen bir müdahaledir. Arzusunu arayan nesneye dönüÅŸen beden, epilasyon, rimel, dövme vb. ile kültürleÅŸtirilerek, narsistik bir kuÅŸatmayla karşı karşıyadır. Beden üzerinde en önemli etkiye sahip olan ‘MODA’ da  herkes her ÅŸeyden haberdar olmayı, bedensel deÄŸiÅŸimlere, bedenin güzelleÅŸtiren yenilikleri takip etmeyi görev bilmelidir. Tüketim toplumunun vatandaÅŸları bunu takip etmek zorunda hisseder kendisini. Bu takipten uzaklaÅŸan toplum tarafından dışlanabilir. Derin baskı karakterine sahip olan modanın yaptırımı toplumsal dışlamaya kadar varmaktadır.
 
Perhiz de, ilke olarak kısıtlamayı kabul etmeyen tüketim toplumunda bedeni arzu edilen ÅŸekle sokmak için baÅŸvurulan yöntemlerden biridir. Birçok tattan ve zevkten mahrum kalmak ve zorluklara katlanmanın en önemli nedeni toplumun görüntüsüne sunulan bedenin, arzu edilen ÅŸekle sokulmasıdır. Tüketim toplumunda bedene müdahalenin en önemli nedenleri arasında cinsel objeye dönüÅŸtürülen bendenin toplum tarafından kabulü ve paranın kendisine gelmesini isteyen tüketicilerin yönlendirmesinden de kaynaklanmaktadır. Bundan ötürü sürekli isteklerle kiÅŸiyi ve bedenini coÅŸkun tutmaya çalışan tüketicilerin yarattığı coÅŸkunluklardan ötürü ‘Bedenle varılmak istenen nihai mutluluÄŸa’ da hiçbir zaman ulaşılamayacaktır.
 
Bedeni "Vitrin" mantığıyla belirginleÅŸtirmeye çalışan post modern etik ve tüketim toplumu, bedeni es geçilmez kılarken, bedenin tüm geliÅŸime ve deÄŸiÅŸime açık hale gelmesini önerir.  Tüm deÄŸiÅŸim ve dönüÅŸümün beden üzerinde uygulanabileceÄŸi psikolojiyi dayatır. Beden artık dış uyarıcıların ve kapitallerin iÅŸgaliyle sömürgeleÅŸtirilmeye açılmıştır. Beden kiÅŸisel olmaktan çıkmış toplumsal bir hal almıştır. Bedeni kiÅŸiden çok toplum yönlendirmeye baÅŸlamıştır.
 
Post modern etik ve tüketim toplumu, bedeni tüm yenilikleri takip etmeye teÅŸvik eder. Tüm yeniliklere davet edilen beden aynı zamanda “metin olmaya”, yılmamaya çaÄŸrılır. Tüketim toplumunun post modern etiÄŸin katkısıyla bedene yaklaşımı ve bedeni tanımlamasıyla bedeni kutsala dönüÅŸtürmüÅŸ, tapınma nesnesi haline getirmiÅŸtir. YaÅŸamın amacı bedenin kabulüne dönüÅŸmüÅŸtür. 
 
Bedenin her bölgesini tüketim endüstrisi ile sömürgeleÅŸtirmeye çalışanlar tv, sosyal medya, moda ve zarafet dergileri, kozmetik cerrahinin fiziksel bedenlerimizin ÅŸeklini ve yapısını deÄŸiÅŸtirme fırsatını bize çeÅŸitli seçeneklerle ısrarla sunarlar.  Burunlar yeniden biçimlendirilebilir, kırışıklıklar yok edilebilir, yüzler gerdirilebilir, yaÄŸ aldırılabilir, göÄŸüsler küçültülebilir ya da büyültülebilir. Bedenin kendisi, bir tüketim metası haline dönüÅŸtürmüÅŸtür. Bu türlü operasyonlar hem erkekler hem de kadınlar için eriÅŸilebilen ve özendirilebilen bir süreçtir. Rekabetçi bir dünyada sıradan olmak yetmeyecektir. (Özbolat, 2011; 322).
 
ToplumsallaÅŸan beden her türlü müdahaleye açık hale getirilerek mutluluk kaynağı olarak algılansa da bedene yapılan müdahaleler sürekliliÄŸini muhafaza etmiÅŸtir.  Tüketim toplumunda tüketimi en çok tetikleyen 'MODA' kaynaklı  bedene yapılan müdahalenin türlerinden biri, bir dönem sonra güncelliÄŸini yitirebildiÄŸinden, dövme gibi kalıcı unsurlar soruna dönüÅŸebilir. Bedene müdahaleyi deÄŸerlendiren Çabuklu “Beden üzerindeki “çalışma” çok çeÅŸitli enstrümanlarla yürütülür. Deri, dövmeler, piercing, bronzlaÅŸma ile kuÅŸatılır. Makyaj ve kozmetik sektörü, sürekli olarak bireyselleÅŸtirme ve ticarileÅŸtirmeye hizmet eder. Ten, bedenin vitrinidir. Beden, düzgün hatlara sahip olmalı, kaygan, saydam, pürüzsüz, kusursuz ve hatasız bir görünüm sergilemelidir....Deri üzerine yazılan, yapıştırılan dövmeler bir deÄŸiÅŸim ve gösterge deÄŸeri kazandırır” der (Çabuklu, 2004: 100). 
 
Bedene özgürlük iddiasıyla ruhu bedenden ayıran yaklaşım ve deÄŸerlendirmeler, bedeni daha çok kazanç saÄŸlayan ticari bir metaya dönüÅŸtürmüÅŸtür. Ruhun doyumunu bedenin doyumuna indirgenmesi tüm yatırımı bedene yönlendirmiÅŸ,  bedene yatırım süresiz hale gelmiÅŸ, daimileÅŸmiÅŸtir.  Bedenle dönüÅŸtürülmeye çalışılan yaÅŸamın hiçbir evresi ruhsal duygunluÄŸa bir katkı saÄŸlamamıştır. Tüketim toplumuyla yarattığı travmanın farkına varan birey mutlu ve daha iyi bir yaÅŸam için “Ben mi beden için varım? Beden mi benim için var?” sorularıyla boÄŸuÅŸmaktadır. Tüketim toplumuyla birlikte daha çok nesnelleÅŸtirilen kadın bedeni cinsellikle sembolleÅŸirken, milyon dolarların el deÄŸiÅŸtirdiÄŸi bir sektör haline gelmiÅŸtir. 
 
 
Kaynak: Fikir Zemini / Analiz
 
Kaynakça;
 
Çabuklu, Y. (2004). Toplumsalın Sınırında Beden. Ä°stanbul: Kanat Yayınları. Özbolat, A. G. (2011). Postmoden Dönemde Bedenin Tüketim Temelinde Yeniden Ä°nÅŸası. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 317-334.

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.