Sosyal Medya

Dücane Cündioğlu: Yoklukta niçin var olur insan?

23-12-2019 08:23

Muhabbet yoksuluyuz, yani muhabbete muhtacız, burası kesin. Yoksuluz, çünkü muhabbetten yoksunuz.



Bir ÅŸeyin yoksulu (fakir), o ÅŸeye ihtiyaç duyandır. Kim neye ihtiyaç (fakr) duyuyorsa, onun yoksuludur; yoksun olduÄŸununun yoksuludur.
 
Peki bu, muhabbetten bütünüyle bir yoksunluk, tam anlamıyla bir muhabbet yoksulluÄŸu mudur?
 
Hayır! Elbette muhabbetin de türleri var; yoksunu ve yoksulu olmadığımız muhabbet türleri...
 
Ä°mdi, maksadımızı açık kılmak amacıyla biraz derinlere doÄŸru kazalım:
 
Ä°nsanoÄŸlunun davranışlarına yön veren üç ilke var: 1) haz ilkesi, 2) fayda ilkesi, 3) iyi ilkesi. Ä°nsan en az üç amacı gözeterek bir ÅŸeyi eyler, eylemeyi ister; yani bir ÅŸeyi ya vereceÄŸi hazzı elde etmek amacıyla yapar; ya yarar elde etmek amacıyla, ya da o ÅŸey iyi olduÄŸu için...
 
Muhabbet (sevgi) duygusunu iÅŸte bu üç amaçla açıklamayı deneyebiliriz.
 
Muhabbeti, "bir ÅŸeyle birleÅŸmek isteÄŸi" olarak tanımladığımız takdirde, insanın hazzı, faydayı, iyiyi veya üçünü de birden seviyor olmasını, muhabbetin dört biçimi olarak yorumlamış olmakla kalmayız, böylelikle eylemlerimizi yönlendiren daha üst bir ilkeye de atıf yapmak imkânını elde etmiÅŸ oluruz.
 
Bazıları hazzı, zevki, lezzeti sever; yaptıklarını sadece hazz elde etmek kasdıyla yapar.
 
Bazıları yararı, faydayı, menfaati sever; yaptıklarını sırf menfaat elde etmek kasdıyla yapar.
 
Bazılarıysa sadece iyiyi sever; haz ve menfaatten çok yapacakları iÅŸin iyi olmasını ister. Böyleleri bir ÅŸey iyi ise o ÅŸeyi yapmak isterler, hazz verdiÄŸi veya yarar saÄŸladığı için deÄŸil.
 
Hiç kuÅŸkusuz, bazıları da —azınlıkta kalsalar bile— üçünü birden sevecekler, üçünü de birden elde etmeyi isteyeceklerdir; yani hazz ve fayda veren ÅŸeyin aynı zamanda iyi olmasını da gözeteceklerdir.
 
Kim neye talipse, talep ettiÄŸi ÅŸeyin mahiyetini bilmeli. Çünkü tek başına hazza duyulan muhabbet, tez gelip tez gider. Buna mukabil menfaate yönelik muhabbet, geç gelip tez gider. Ä°yiye düÅŸkün kimsenin muhabbeti ise, özü gereÄŸi tez gelip geç gider.
 
Üçü de bir arada olursa, muhabbetin hâli nice olur?
 
Cevabı basit: Üçüne birden duyulan muhabbet, kimsenin kuÅŸkusu olmasın ki geç gelip geç gidecektir.
 
Özetlersek, bazıları "tez gelip tez gidenlere" (haz), bazıları "geç gelip tez gidenlere" (menfaat), bazıları "tez gelip geç gidenlere" (iyi), bazıları da "geç gelip geç gidenlere" (haz+menfaat+iyi) talip olduklarından, muhabbetleri de ister istemez bu niteliklerle sınırlı olur.
 
Aralarında en kolay edilenin, "tez gelip tez giden" hazlar olduÄŸu çok açık. Hazların yenilenmeye, tekrar tekrar talep edilmeye ihtiyacı vardır. Hazlar, bilhassa duyusal hazlar (lezzat-ı hissiye) süreklilik vasfından yoksundur. Hazza talip olan, hazzı seven kimselerin kolaylıkla "haz düÅŸkünü" haline gelmelerinin temel nedeni de budur. Kolay elde edileni ve o oranda da kolay kaybedileni elde etmek isteyenin elde etmek istediÄŸine muhabbeti uzun sürmeyecektir.
 
Hazzın elde edilmesi, haz düÅŸkünü olanların kudret ve iktidarıyla bağıntılı olduÄŸundan, hazza talip olan, kaçınılmaz olarak menfaate de talip olacak, haz muhabbeti, kendisini ister istemez bir süre sonra menfaat düÅŸkünü hâline de getirecektir.
 
Peki ya iyi? Haz ve menfaat, insanı iyi karşısında pervasız hâle getirir; böyleleri iyiyi, güzeli (hayr u hasenat) önemsemezler; sürekli olanı deÄŸil, geçici olanı tercih etmekten kendilerini alamazlar.
 
Sözün özü, sayıp sıraladığımız muhabbet türlerinin tamamı da tez veya geç geliyor, tez veya geç gidiyor.
 
Ey talib, bana, "Muhabbetin kalıcı olanı, yani hiç gitmeyeni yok mu?" diye soruyorsun.
 
Ne diyebilirim ki? Sorunun cevabı, sonucu değiştirmeyecek.
 
Öyle ya, yoksa, yoksuluz. Burası kesin. Varsa, yine yoksuluz. Burası da kesin. Yani ilkinde yokun, ikincisinde varın yoksuluyuz. Demek ki biz her iki hâlde de hem yoksun, hem yoksuluz; hem de sadece muhabbetten deÄŸil, aÅŸktan da yoksun ve yoksuluz.
 
Bu vesileyle ben de sana bir soru armaÄŸan edeyim: Yoksa yok, varsa var olabileceÄŸi bir hakikatin peÅŸinde deÄŸilse, bu yokluk denizinde niçin var olmayı ister insan?
 
 
Kaynak: YeniÅŸafak

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.