Sosyal Medya

Erhan Afyoncu: İstanbul surlarını satılmaktan mucizeler kurtardı

11-12-2019 08:40

Günümüzde restore edilen İstanbul surlarını 110 yıl önce satarak ordunun inşaat masraflarına harcanmasını düşünmüş ancak Müze-i Hümâyûn’un karşı çıkmasıyla bundan vazgeçmiştik



Ä°stanbul'un surları tarih boyunca birkaç defa yenilenmiÅŸtir. Bugünkü surlar Bizans Ä°mparatoru Theodosios'un yaptırdığı ve Osmanlı döneminde defalarca tamir edilen surlardır.
 
SURLARIN TAMÄ°RÄ°
 
Surlar, Ä°stanbul'u tarih boyunca dışarıdan gelen saldırılardan korudu. Fatih'ten önceki Osmanlı kuÅŸatmalarında surlar aşılamadı. II. Mehmed, surları geçmek için yıllarca hazırlandı, Rumeli Hisarı'nın tamamlanmasından kısa bir süre sonra 30 bin kiÅŸilik bir kuvvetle ansızın ÅŸehir surları önüne gelerek üç gün incelemelerde bulundu. Sultan, keÅŸiften sonra kuÅŸatma taktikleriyle ilgili kitaplar okudu ve kuÅŸatma planları yaptı. Yapılan hazırlıklardan sonra ÅŸehir kuÅŸatıldı. Bizanslılar, Ä°stanbul kuÅŸatması sırasında top ateÅŸleri sonucunda açılan gedikleri kapatıp, surların yıkılan kısımlarını fıçılar, toprak ve diÄŸer malzemelerle doldurdular. Türkler ise büyük bir cesaretle çengelleri kullanarak yıkılmış surlar üzerine yerleÅŸtirilen fıçıları yere düÅŸürerek gedikleri tekrar açmaya çalıştılar. 54 gün süren kuÅŸatmanın sonunda 29 Mayıs 1453'te Fatih'in askerleri, Topkapı'ya yakın bir yerden savaÅŸarak ÅŸehre girdiler. Nitekim bu bölgenin ismi, surların gördüÄŸü tahribat sebebiyle, fetihten sonra Top YıkduÄŸu Mahallesi olarak anılmıştır. Nitekim fetihten sonraki tamirat sırasında yaklaşık 25 metre boyunda, 17 metre eninde Topkapı yakınlarındaki bir gedik de tamir edilmiÅŸti Åžehrin surları kuÅŸatma sırasında harap olmuÅŸtu. Fetihten sonra Karışdıran Süleyman Bey ve Ä°stanbul'un ilk kadısı Hızır Çelebi surları tamirle görevlendirildiler. Yapılan tamirat ile surlar eski haline kavuÅŸtu. Ancak Osmanlı döneminde deprem surları sık sık yıkacaktı.
 
 
YIKIK SURLAR KAPI OLDU
 
Osmanlı döneminde yıkılan surlar sık sık tamir edildi. 1800'de III. Selim tebdilen kale kapısından ÅŸehre girerken, surların yıkık kısımlarından bazı kimselerin girip çıktıklarını gördü. Bu durumun uygun olmadığını, gümrük mallarının da buralardan kaçırılabileceÄŸini ifade edip, surların yıkılmış yerlerinin mimar vasıtasıyla keÅŸif yapılıp, tamir edilmesini emretti. Deniz tarafındaki surlarda dalgaların tahribini önlemek için ilginç bir yöntem izlenmiÅŸti. Deniz tarafındaki sur duvarlarının önüne taÅŸlar dökülerek dalgaların etkisi azaltılırdı. Bunun için her gemi yüzlerce kiloluk büyük beÅŸ taÅŸ getirirdi. TaÅŸlar, ÅŸehremini ve baÅŸmimar vasıtasıyla gerekli yerlere konulurdu.
 
 
SATILIK SURLAR
 
II. MeÅŸrutiyet döneminde 1909'da ordunun ihtiyacı için surların satılarak kaynak meydana getirilmesi düÅŸünüldü. Surların eski eser olan kısımlarının haricindeki yerleri müzayede yoluyla antik eser meraklısı taliplerine satılacaktı. Birinci ve üçüncü orduda inÅŸa edilecek binaların inÅŸaat masrafları da buradan gelecek gelirle karşılanacaktı. Ancak bu mesele gündeme gelince surların tamamının asar-ı atika, yani eski eser olup olmadıkları tartışıldı. Müze-i Hümâyûn MüdürlüÄŸü, surların tamamımın fevkalade tarihî öneme sahip olduÄŸu ve bu yüzden muhafaza edilip, aslî ÅŸeklinde bırakılması gerektiÄŸi ve hiçbir cihetinin yıkılmasının caiz olmadığı yönünde görüÅŸ bildirdi. Müzenin ÅŸiddetli muhalefeti sayesinde surlar kurtuldu. Surların yıkılıp, satılması yerine gereken yerlerinin tamir edilip muhafazasına karar verildi.
 
 
SURLAR VE DEPREM
 
1509 depreminde Ä°stanbul surlarında bulunan burçlardan 49'u ya yıkılmış, ya da ağır hasar görmüÅŸtü. Depremde yıkılmayan, ancak yıkılma tehlikesi bulunan bina ve duvarlar ise çevresindeki insanlara korkulu günler yaÅŸatmaya devam etmiÅŸti. Depremden sonraki imar faaliyetleri sırasında ÅŸehrin surları, köprüler Rumeli ve Anadolu hisarlarının tahrip olan yerleri, Kız Kulesi, evler, camiler, medreseler, hanlar, çeÅŸmeler ya baÅŸtan inÅŸa edildi, ya da tamir edildi. 1556, 1690 depremlerinden de surlar etkilendi. 25 Mayıs 1719 depremi Ä°stanbul'da, Ä°zmit kadar olmasa da bazı bölgelerde hasara yol açmıştı. Ä°stanbul'daki surlarda hasar çoktu. Surlardaki 27 burç yıkılmıştı. 1754 depreminde ise Yedikule'nin burçlarından biri yıkıldı. 1766 depreminde ÅŸehrin surları da depremden etkilenip, surlarda yer yer yıkılmalar meydana geldi. Surların yıkılması ona bitiÅŸik veya yakınında bulunan ev, dükkân, deÄŸirmen gibi binaların hasar görmesine sebep oldu. 1894 depreminde de ÅŸehrin surları harap oldu.
 
 
 
Kaynak: Sabah Gazetesi

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.