Amerika ve Rusya'nın yeni çekişme sahası Libya oldu

ABD, bugüne kadar Libya'ya DEAÅž ve El-Kaide gibi örgütlerle mücadeleyle dar perspektifinden yaklaÅŸtı. Washington yönetimi, uluslararası tanınırlığa sahip baÅŸkentteki Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) ve ülkenin doÄŸusundaki silahlı güçlerin lideri Halife Hafter'in silahlı mücadelesinde ise eÅŸit mesafede kalmaya çalıştı. Ancak, Rusya Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin'e yakın Yevgeny Prigozhin'e ait güvenlik ÅŸirketi Wagner Grup'a mensup paralı askerlerin Hafter saflarında giderek daha fazla varlık göstermesiyle ABD, Libya'ya yaklaşımını deÄŸiÅŸtirmeye baÅŸladı.

Hafter güçlerinin nisanda baÅŸkent Trablus'u ele geçirmek için saldırıya geçmesinden bugüne ilk defa "saldırının durması" yönünde çaÄŸrıda bulunan ABD DışiÅŸleri Bakanlığı, 15 Kasım'daki açıklamasında, "Libya halkının iradesinin aksine Rusya'nın çatışmadan istifade etmeye çalıştığı" suçlamasını yöneltti. Bu dönemde ABD basınının, Rusya'nın Wagner Grup aracılığıyla Libya'daki askeri faaliyetlerine iliÅŸkin çok sayıda haber yayımlaması da dikkati çekti. ABD merkezli yayın organı Bloomberg'in Batılı kaynaklarına dayandırdığı yakın zamanlı haberine göre, Hafter saflarında savaÅŸan Rus Wagner Grup'a mensup paralı askerlerin sayısı son dönemde 1400'e ulaÅŸtı. Wagner Grup'un Libya'ya 25 Rus pilot getirdiÄŸi, pilotların Hafter birliklerine eÄŸitim faaliyetleri gerçekleÅŸtirdiÄŸi, Libya semalarında yenilenmiÅŸ Rus Sukhoi-22 tipi savaÅŸ uçaklarıyla göreve çıktıkları aktarıldı. Söz konusu haberler karşısında endiÅŸeye kapılan ABD diplomasisi ve güvenlik bürokrasisinin dikkati Libya'ya yöneldi. Fransız Le Monde gazetesinin haberinde, "(Libya'daki) Bu savaÅŸ, Akdeniz'in merkezindeki stratejik durumda bir deÄŸiÅŸime yol açabilir." yorumu yapıldı. CNN ise Rusya'nın soÄŸuk savaÅŸtan (1945-1990) bugüne batı Akdeniz'de bir askeri üsse sahip olmak için çabaladığı ve NATO ittifakı içinde yer alan Avrupa'yı güneyden kuÅŸatmak istediÄŸi deÄŸerlendirmesine yer verdi.

WASHÄ°NGTON DÄ°PLOMASÄ°SÄ° HAREKETE GEÇTÄ°

Rusya'nın varlığının artmasından rahatsız olan ABD diplomasisi, Hafter'in en yoÄŸun destekçilerinden BirleÅŸik Arap Emirlikleri (BAE) ile görüÅŸerek temaslarına baÅŸladı. ABD DışiÅŸleri Bakanı Mike Pompeo, BAE'li mevkidaşı Abdullah bin Zayid ile 22 Kasım'da Washington'da bir araya geldi. ABD'nin Libya BüyükelçiliÄŸi, ikilinin, "Libya'daki Rus varlığı, gerilimin bir an önce düÅŸürülmesi, ateÅŸkes ve siyasi çözüm" konularını ele aldıklarını paylaÅŸtı. Bundan kısa süre sonra, 24 Kasım'da ABD'li üst düzey bir heyetin, Libya'daki geliÅŸmeler kapsamında General Halife Hafter ile görüÅŸtüÄŸü belirtildi.

ABD DışiÅŸleri Bakanlığının açıklamasında, Hafter ile yapılan görüÅŸmede, ABD Orta DoÄŸu ve Kuzey Afrika Ä°ÅŸleri Ulusal Güvenlik Danışmanı Yardımcısı Victoria Coates, ABD'nin Libya Büyükelçisi Richard Norland, ABD Enerji Bakanlığı Uluslararası Ä°liÅŸkiler Bakan Yardımcısı Vekili Matthew Zais ve USAFRICOM Strateji, Katılım ve Programlar Direktör Yardımcısı TuÄŸgeneral Steven de Milliano'nun yer aldığı kaydedildi. GörüÅŸme sırasında Libya'daki Rus faaliyetlerinin de ele alındığı belirtilen açıklamada, "Yetkililer, Rusya'nın Libya halkının canını hiçe sayarak ülkedeki çatışmaları kötüye kullandığına dair endiÅŸelerini de dile getirdi." ifadelerine yer verildi. Söz konusu görüÅŸme, Hafter güçlerinin baÅŸkent Trablus yakınlarında ABD'ye ait insansız hava aracını (Ä°HA) düÅŸürmesinden birkaç gün sonra gerçekleÅŸti. AP'ye konuÅŸan Hafter'e yakın bir askeri yetkili, Hafter güçlerinin AFRICOM'dan özür dilediklerini, ileride bu tür olayların yaÅŸanmaması için iÅŸ birliÄŸini artırma taleplerini sunduklarını aktardı.

CNN'e konuÅŸan iki ayrı Amerikan savunma kaynağı da Ä°HA'nın düÅŸürülmesinden Rusların sorumlu olduÄŸunu düÅŸündüklerini belirtti. Bu arada ABD'nin Trablus Büyükelçisi Norland, 25 Kasım'da UMH BaÅŸkanlık Konseyi BaÅŸkanı Fayiz es-Serrac ile görüÅŸtü. BüyükelçiliÄŸin Twitter hesabından yapılan açıklamada, görüÅŸmede, "Rusların Libya'ya müdahalesinin artışı, Trablus'a yönelik saldırı ve siyasi çözüm arayışlarının" ele alındığı ifade edildi. Ancak, Rusya'nın ABD'deki varlığına en sert tepki ABD DışiÅŸleri Bakanının Yakın DoÄŸu Ä°ÅŸlerinden Sorumlu Yardımcısı David Schenker'den geldi. Basın mensuplarına yaptığı açıklamada, "önemli sayıda" Rus askerinin Hafter birliklerine destek olmak için Libya'ya geldiÄŸine deÄŸinen Schenker, son dönemde Libya'daki sivil can kayıplarındaki artışlarla ilgili Rusların "istikrarsızlaÅŸtırıcı" varlığına iÅŸaret etti.

RUSLAR Ä°NKAR, HAFTER SÖZCÜSÜ TEYÄ°T EDÄ°YOR 

Hafter güçlerinin, Trablus operasyonuna baÅŸladıkları 4 Nisan'dan bugüne iki batı ülkesine ait Ä°HA'ları düÅŸürmeyi baÅŸarması, son dönemde savaÅŸ sahasına iyi eÄŸitimli yeni birliklerin dahil olduÄŸu iddiasını güçlendirdi. Rusların Wagner ÅŸirketi aracılığıyla paralı asker veya doÄŸrudan asker gönderdiÄŸine iliÅŸkin iddialar, Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov tarafından "temeli bulunmayan asılsız haberler" ÅŸeklinde yalanlandı. Bununla birlikte Hafter güçlerinin sözcüsü Ahmed el-Mismari'nin düzenlediÄŸi basın toplantısında, Hafter saflarında "bir ya da iki takım Rus askeri olduÄŸu ve bunların bakım ve onarım iÅŸleriyle uÄŸraÅŸtığı" yönündeki ifadeleri, Kremlin Sözcüsü'nün açıklamasıyla çeliÅŸti. Ayrıca UMH de Hafter güçlerinin kaçarak çekildiÄŸi üslerden Rus askerlerin geride bıraktığı çok sayıda belgeyi yayımladı. ABD basını da UMH güçlerinin Rus askerlerinin aralarında Rusça konuÅŸtukları telsiz konuÅŸmalarına denk geldiÄŸini yazdı.

Aynı ÅŸekilde, Washington Post ve New York Times'a konuÅŸan UMH'ye baÄŸlı askeri yetkililer, Hafter güçlerinin geleneksel taktikleri dışında hareket eden birliklerle karşılaÅŸtıklarını paylaşırken, UMH saÄŸlık görevlileri de bugüne kadar gördüklerinin dışında yaralanmalarla karşılaÅŸtıklarını aktardı. Litvanya'dan Rusça yayın yapan Medusa haber sitesi de UMH'ye baÄŸlı bir uçağın Hafter askerlerinin bulunduÄŸu noktaları bombalaması sonucu yaklaşık 35 Rus savaÅŸçının öldüÄŸünü yazdı. Haber sitesi, savaÅŸçıların Rusya içindeki ailelerinin de tanıklıklarına yer verdi. Aynı dönemde, UMH kaynakları, savaÅŸ uçaklarının eylül sonunda baÅŸkentin güneyindeki bir noktayı hedef alması sonucu Rus askerlerinin öldüÄŸünü belirtmiÅŸti.

RUS VARLIÄžININ SAHADAKÄ° DURUMA ETKÄ°SÄ°

Libya'da ÅŸu ana kadar farklı bölgelerde varlık gösteren Wagner Grup'a mensup paralı askerler zaman zaman savaÅŸtaki dengeyi Hafter güçleri lehine çevirdi. Hafter güçleri için Rus paralı askerlerinin etkinliÄŸi ve çatışma bölgelerindeki gerekliliÄŸi, sayılarını zaman içinde yüzlerden binlere çıkardı. Washington'un telkinleri fayda vermez ve Moskova'nın nüfuzunu artırma çabası devam ederse zaman içinde bu sayı daha da artabilir.

UMH'ye baÄŸlı birliklerin önde gelen komutanlarından Usame Cuveyli, ABD basınına verdiÄŸi demeçte, "Anlaşılan Ruslar bu çatışmalara ağırlığını koydu. Rusların savaÅŸa dahil olması savaÅŸ sahasını deÄŸiÅŸtirdi. Onların araya girmesi iÅŸleri daha da karmaşık hale getiriyor." diye konuÅŸtu. "Suriye'de bekle-gör politikasıyla Rus etkinliÄŸine zemin bırakan ABD, bu sefer ağırlığını ortaya koyarak Moskova'nın Libya'da hakimiyet kurmasına engel olacak mı?" sorusunun karşılığını Libya'daki geliÅŸmeler gösterecek.