Sosyal Medya

Stratejik İstihbarat Konusunda Rus Kültürü

28-11-2019 12:11

Psikolog A. Maslow’un 1943’de yayınladığı İhtiyaçlar Hiyerarşisinde yer aldığı gibi güvenlik; yemek, içmek ve uyumak gibi en önemli temel insani ihtiyaçlardandır. Stratejik istihbarat inşası ise ülke güvenliğinin ana sütunlarından birini oluşturmaktadır. Stratejik istihbarat, inşası adına çalışan ülkelere uzun dönemli yol haritaları sunar. Güvenlik adına bu elzem çalışma sadece istihbarat servisi bünyesinde gerçekleşmez. Sivil toplum kuruluşları (STK), bilim insanları, üniversiteler gibi çeşitli kurum ve kuruluşların yardımı aracılığıyla yürütülür.


Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler BirliÄŸi (SSCB)
 
Rus istihbarat stratejilerini anlamak için ilk olarak Sovyet dönemi istihbarat yapılanmasını anlamak gerekir. SSCB, 1917 Ekim Devrimi’nin ardından dünyadan kendini izole ettiÄŸi için Batılı ülkelerle diplomatik iliÅŸkileri geliÅŸememiÅŸtir. Bu sebeple, ülke dışı haber alma kaynakları illegal bir ÅŸekilde faaliyetlerini yürütmüÅŸlerdir. Ayrıca bu izole durum, Sovyet elçiliklerine yabancılar tarafından sızılmasının da önüne geçmiÅŸtir. Bu ÅŸartlar Sovyet istihbaratının temelini oluÅŸturmuÅŸ ve kısa bir sürede Sovyet ajanlarının dünyaya yayılmasını saÄŸlamıştır. KGB (Komitet Gosudarstvennoy Bezopasnosti-ulusal Güvenlik Komitesi), yaklaşık 90 bin ajanı bünyesinde bulundurmuÅŸtur. Bu rakam dönemin CIA (Central Intelligence Agency - Merkezî Ä°stihbarat TeÅŸkilatı) ve diÄŸer istihbarat servisleri ile karşılaÅŸtırıldığında oldukça yüksek bir rakamdır.
 
O dönemki istihbarat servisleriyle karşılaÅŸtırıldığında KGB çok farklı istihbarat stratejileri oluÅŸturmuÅŸtur. Ä°nsan istihbaratı, yalan haber yayma, enformasyon operasyonları, algı yönetimi, dezenformasyon, sızma, nüfûz casusluÄŸu, propaganda, sabotaj, bal tuzağı ve suikast bu stratejilerden bilinenleridir. SSCB döneminde insan istihbaratı etkili bir ÅŸekilde kullanılmıştır. Ä°nsan istihbaratı; insanı kullanarak hedefe sızma ÅŸeklinde gerçekleÅŸtirilir ve bu yöntem kullanılarak karşı tarafın güçlü ve zayıf yönleri, amaç ve niyetleri öÄŸrenilmeye çalışılır. Bilgi akışı bakımından yavaÅŸ olsa da önemli bir istihbarat çeÅŸididir. Ünü dünyaca bilinen Klaus Fuchs isimli Sovyet casusu ABD’den atom bombasının sırlarını birkaç yılda gizlice elde etmiÅŸ ve SSCB’nin kendi atom bombasını yapmasını saÄŸlamıştır. Bunun sonucunda ise bilindiÄŸi üzere 45 yıl süren SoÄŸuk SavaÅŸ dönemi baÅŸlamıştır. Bir diÄŸer Sovyet ajanı Kim Philby ise 1940 yılında Ä°ngiliz istihbarat biriminden güvenilir raporu alarak kısa süre içinde Ä°ngiliz Dış Ä°stihbarat Servisi’nin Sovyet Masası Åžefi olmuÅŸtur. Yine 90’lı yıllarda CIA’nin Sovyet Karşı Ä°stihbarat Masası Åžefi Aldrich Ames’in Sovyetler adına çalıştığının ortaya çıkması Sovyet istihbaratının, Amerikan istihbarat servislerinin en tepe noktalarına ulaÅŸtığını göstermektedir.
 
Örtülü operasyonlar kapsamında yer alan bir diÄŸer insan istihbaratı faaliyeti de “Bal Tuzağı” olarak bilinmektedir. Bu yöntem manken ajansları yoluyla uygulanmıştır. Genç/güzel/çekici kızlar bal tuzağı olarak ilgili kiÅŸilerle temasa geçerek gerekli bilgileri istihbarat servisine aktarmıştır. Bu operasyonlardan en bilineni zamanın Norveç BaÅŸbakanı Pavel Grachev’in eÅŸine gerçekleÅŸtirilmiÅŸ olandır. BaÅŸbakan Grachev’in SSCB ziyaretinde baÅŸbakan ve eÅŸine ayrı programlar hazırlanmıştır. EÅŸi daha özel ağırlanmış, görev için ayarlanan üsteÄŸmen ile baÅŸ baÅŸa kalacakları ortam kurulmuÅŸtur.  Bu operasyon sayesinde KGB; ekonomik, askeri ve siyasi alanda çok önemli bilgiler elde etmiÅŸtir. Ayrıca BaÅŸbakan NATO toplantısında gerçekleÅŸtireceÄŸi konuÅŸmasını tehditler neticesinde deÄŸiÅŸtirmek zorunda kalmış, NATO füzelerinin kendi topraklarında konuÅŸlandırılmasını reddettiÄŸini ve umumiyetle silahsızlanmadan yana olduÄŸunu ilan etmiÅŸtir.
 
KGB amaçlarına ulaÅŸabilmek adına aktif tedbir stratejileri üzerine de yoÄŸunlaÅŸmıştır. 1923 yılında Polonya’da kaos yaratmak için Sovyet istihbaratı hem sol hem de saÄŸ olmak üzere Polonya siyasi örgütlerine ve yayınlarına karşı bir dizi terör eylemi gerçekleÅŸtirmiÅŸtir. Yüzlerce insanın ölümü ile sonuçlanan VarÅŸova’daki Kraliyet Kalesi’nin bombalanması, 1925'te Bulgar hükümdarı ve kabinesinin hizmet için bulunduÄŸu St. Nedelya Katedrali'nde suikast gerçekleÅŸtirilmesi KGB’nin diÄŸer eylemlerinden olduÄŸu biliniyor. Sovyet istihbarat servisi, aktif tedbirlerde daha da ileriye giderek kendi gizli ajanlarından sahte terörist gruplar yaratmışlardır. Sahte terörist gruplar, gerçek terörist gruplar ile temasa geçmiÅŸ; ÅŸartlar olgunlaÅŸtığında grup üyelerini yakalamışlar, direnen olursa öldürmüÅŸlerdir. 
 
KGB yaygın olan istihbarat stratejileriyle birlikte ileri düzey stratejiler üzerinde de çalışılmıştır. Bunlardan birisi de mikrodalga ışınlarını kullanarak insan davranışlarını etkilemeye çalışmalarıdır. Para-normal istihbarat kategorisine giren bu çalışmanın örneÄŸi 1962’de Amerika büyükelçiliÄŸinde üç görevlinin aynı anda kansere yakalanması olayında görülmektedir. CIA tarafından yapılan araÅŸtırma neticesinde KGB tarafından hazırlanan bir düzenekten ışınların gönderildiÄŸi anlaşılmıştır.  KGB’nin, ölümsüz askerler üretmek amacıyla ölü organizmaları canlandırma deneyi gerçekleÅŸtirdiÄŸine de SSCB kaynaklarında rastlanmıştır; SSCB dağıldıktan sonra ortaya çıkan KGB arÅŸivlerinde bu deney için laboratuvarda köpek kafası üzerinde çalışan bilim insanları görülmektedir. Fakat bu deneyin insanlar üzerinde uygulanıp uygulanamadığı konusunda bir bilgi bulunmuyor. KGB, en son psikotronik silah çalışmalarına baÅŸlamıştır. Bu silahın pozitif ve negatif kutupları sayesinde hasta olmaya ayarlandığında kiÅŸinin kendini kırık hissetmesi saÄŸlanmaktaydı. Sadece bir kiÅŸiyi deÄŸil, kitleleri etkilemek için geliÅŸtirilmiÅŸtir.
 
SSCB’nin istihbarat stratejilerinin sonucunda SSCB sınır güvenliÄŸi saÄŸlanmıştır. Yabancı istihbarat teÅŸkilatlarının ülke içinde faaliyet gerçekleÅŸtirmesi engellenmiÅŸ, Sovyet halkı dâhil olmak üzere dünyada geniÅŸ çaplı bir korku oluÅŸturulmuÅŸtur. Bu korku ülke içinde siyasi terör sorununun hiçbir zaman yaÅŸanmamasını saÄŸlamıştır. SavaÅŸ sonrasındaki yıllar boyunca, ulusal liderlerin yaÅŸamları ve saÄŸlıkları seçim yoluyla ciddi ÅŸekilde tehdit edilmemiÅŸ, SSCB, Rusya Federasyonu’na böyle bir istihbarat kültürü miras bırakmıştır.
 
 
Rusya Federasyonu
 
KGB, 26 Kasım 1991’de Boris Nikolayeviç Yeltsin’in kararnamesiyle RSFSC Federal Güvenlik Ajansı adını almıştır. 3 Nisan 1995’te Yeltsin’in imzaladığı Rusya Federasyonu Federal Güvenlik Servisi Organları Hakkında Kanun ile birlikte Federal Güvenlik Servisi (FSB) tesis edilmiÅŸtir. Federal servis için uzman hazırlığı RF Federal Güvenlik Servisi Akademisi’nde yapılmaktadır. BeÅŸ yıl olan eÄŸitim süresi boyunca kriptografi, biliÅŸim ve analiz sistemleri güvenliÄŸi, telekomünikasyon sistemlerinde bilgi güvenliÄŸi, bilgisayar güvenliÄŸi, otomatlaÅŸtırılmış sistemlerin bilgi güvenliÄŸi ve teknik istihbarat ile karşı faaliyetler olmak üzere altı dalda uzmanlar yetiÅŸtirilmektedir. ÖÄŸrenciler teknik eÄŸitimin yanı sıra yüksek seviyeli sosyal bilgiler ve askeri eÄŸitim de almaktadırlar. FSB’nin kurumsal yapısı Karşı Ä°stihbarat Servisi, Anayasal Düzenin Korunması ve Teröre Karşı Mücadele Servisi, Bilim ve Teknik Servisi, Ekonomik Güvenlik Servisi, Hızlı Bilgi ve Uluslararası Ä°letiÅŸim Servisi, Kurumsal ve Kadro Çalışmaları Servisi, Faaliyet Destek Servisi, Kontrol Servisi, Sınır Muhafazası Servisi ve FSB Sosyal Ä°aÅŸe Ä°bate Servisi olmak üzere on servisten oluÅŸmaktadır.
 
FSB, SSCB deneyiminden aldıkları mirasın da etkisiyle hedef odaklı istihbarat çalışmaları yürütmüÅŸ; etik deÄŸerler, hukuk gibi bir ülkenin siyasetinin temellerini oluÅŸturması gereken yapıtaÅŸları önemsenmemiÅŸtir. Bu kapsamda organize suç çeteleri, mafyalar ve politikacılar dahi legal aktörlermiÅŸçesine istihbarat stratejisinin bir parçasını oluÅŸturabilmiÅŸtir. Yakın geçmiÅŸte gerçekleÅŸen SoÄŸuk SavaÅŸ’ın da etkisiyle istihbarat çalışmaları Amerika BirleÅŸik Devletleri merkezli ilerlese de Batılı devletleri güçsüzleÅŸtirmek ve özellikle NATO’yu etkisiz hale getirmek gibi amaçlara odaklanılmıştır.
 
FSB, KGB döneminde uygulanan yöntemlerin yanı sıra siber uzay kullanımı konusundaki istihbarat faaliyetlerine ağırlık vermiÅŸtir. Hedef ülke ve kurumlara siber saldırılar düzenlenmesi sayesinde çok sayıda gizli veriye ulaÅŸabilmiÅŸ, bu ülkeler aleyhine kullanabilmiÅŸtir. Sadece veri ulaşımına dayanmayan bu strateji; önemli konumdaki tesislerin iÅŸleyiÅŸinin durdurulması, hatta sistemlerin iÅŸlemez duruma getirilmesi için de kullanılmaktadır. Psikolojik operasyonlar Rusya’nın en etkili olduÄŸu istihbarat stratejilerinden biridir. ABD’de ABD vatandaşı gibi, terör örgütlerinde terör örgütü mensubu gibi davranabilen Rus ajanlarının, birçok kargaÅŸanın çıkmasında rolleri bulunmaktadır. Bulundukları ülkede toplumu ikiye bazen daha fazla sayıda gruba ayrıştırarak, bu grupları birbirine düÅŸman etmeyi baÅŸarabilmektedir. Ä°ç savaÅŸ ile neticelenebilecek bu ayrıştırmalar ülkeler için büyük tehdit oluÅŸturmaktadır.
 
Ä°stihbarat örgütleri doÄŸası gereÄŸi faaliyetlerini gizli yürütür fakat en az CIA kadar önemli bir istihbarat örgütü olan FSB/KGB’nin CIA kadar ünlü olmaması, hatta bilinmemesi, yürütülen baÅŸka bir istihbarat stratejisidir. FSB/KGB’nin sadece faaliyetleri deÄŸil örgüt olarak kendisi de gizlilik sıfatına haizdir. Bilinmemek üzerine kurulu olan bu strateji sayesinde örgüt, görünmezlik pelerini giymiÅŸçesine hareket edebilmekte ve çoÄŸu hedefi gafil avlayabilmektedir. Hem Sovyet öncesi hem de Sovyet Rusya’sı dönemi istihbarat faaliyetleri göz önünde bulundurulduÄŸunda birçok mühim stratejinin yürütüldüÄŸünü söylemek mümkündür. GerektiÄŸinde sosyal harcamalardan kesilerek, gerektiÄŸinde Rusya’nın illegal kaynaklarından finansal destek saÄŸlanarak gerçekleÅŸtirilen bu faaliyetlerin bugünkü Rusya’nın ortaya çıkmasında payı büyüktür.
 
 
 
 
Müellif: Verda  Åžensoy / TASAM (Türk Asya Stratejik AraÅŸtırma Merkezi)
 
Kaynaklar
 
Soviet Studies, Vol. 20, No. 2 (Oct., 1968), pp. 242-248; By J. F. N. BRADLEY; The Russian Secret Service in The First World War
 
Economic and Political Weekly, Vol. 28, No. 51 (Dec. 18, 1993), pp. 2829+2831-2832; Leonid Shebarshin; Reflections on the KGB in Russia
 
World Policy Journal, Vol. 28, No. 1 (Spring 2011), pp. 83-91; Andrei Soldatov and Irina Borogan; Russia's Very Secret Services
 
The Brown Journal of World Affairs, Vol. 11, No. 1 (SUMMER / FALL 2004), pp.183-188; -Oleg Kalugin; Terrorism and Human Intelligence: The Soviet Experience
 
Amy Knight (2000) The Enduring Legacy of the KGB in Russian Politics, Problems of Post-Communism, 47:4, 3-15, DOI: 10.1080/10758216.2000.11655889
 
Slavic Review, Vol. 52, No. 3 (Autumn, 1993), pp. 582-586; Amy Knight; The Fate of the KGB Archives
 
M5 ulusal Güvenlik, Savunma ve Strateji; Hasan AteÅŸ; Sovyet Ä°stihbarat Ekolünden Rus Ä°stihbarat Stratejisine
 
GeçmiÅŸten GeleceÄŸe Ä°stihbarat - Gizli Servisler, Örtülü Operasyonlar ve SavaÅŸ Stratejileri; Yunus KaraaÄŸaç
 
Ä°stihbarat örgütleri; Ümit ÖzdaÄŸ (ed.)
 
https://www.youtube.com/watch?v=CCESiZoLbUU

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.