Sosyal Medya

Bir Kuşak Bir Yol Projesi Çerçevesinde Türkiye-Çin İlişkileri

07-11-2019 22:21

Önümüzdeki 50 seneyi şekillendirecek proje, 1 trilyon dolarlık yatırımı ve 3 milyardan fazla nüfusu bünyesinde taşıyor. 65 ülkenin dahil olduğu proje, Asya’nın en doğusu ile Atlas Okyanusu’nun Avrupa kıyılarını birbirine bağlayacak.



Projede 65 ülke var
 
Küresel ekonominin ve hatta siyasetin geleceÄŸini tepeden tırnaÄŸa deÄŸiÅŸtirecek Bir KuÅŸak Bir Yol Projesi, Türkiye’yi de içine alan yapısıyla, önümüzdeki 50 seneyi ÅŸekillendirecek. 1 trilyon dolarlık yatırımı ve 3 milyardan fazla nüfusu bünyesinde taşıyan proje, 65 ülkeyi içeriyor. Asya’nın en doÄŸusu ile Atlas Okyanusu’nun Avrupa kıyılarını birbirine baÄŸlayacak proje, küresel ekonomiyi güçlendirecek.
 
​Bir KuÅŸak Bir Yol Projesi’nin önemli hatlarını derleyen Yeni Åžafak’ın haberine göre Çin Devlet BaÅŸkanı Åži Cinping tarafından 2013 yılında ilan edilen “Bir KuÅŸak Bir Yol” (One Belt One Road-OBOR) projesi, eÅŸi benzeri olmayan bir pazarda 3 milyar nüfusu ilgilendiren bir yatırım projesi. Proje, baÅŸta Asya-Avrupa hattındaki önemli ekonomiler arasında bir ulaÅŸtırma altyapısı, ticaret ve yatırım baÄŸlantısı kurmayı amaçlıyor. Sonraki zamanlarda küresel bir kapsama ulaÅŸan projenin kara ve denizden iki önemli uluslararası ticaret güzergahı bulunuyor; kuÅŸak kısmını oluÅŸturan Ä°pek Yolu Ekonomik KuÅŸağı ve yol kısmını oluÅŸturan Deniz Ä°pek Yolu.
 
KuÅŸak (Belt) nedir?
 
KuÅŸak kavramı ile Orta Çin’den baÅŸlayan ve Moskova, Rotterdam üzerinden Venedik’e uzanan karayolu, demiryolu, petrol ve gaz boru hatları ve diÄŸer altyapı projelerinden oluÅŸan bir kara ulaÅŸtırma aÄŸları bütünü kastediliyor. Proje kapsamında, tek bir rota yerine, Asya-Avrupa yönünde kara köprülerinden oluÅŸan koridorlar planlanıyor.
 
Planlanan güzergahlar ise ÅŸu ÅŸekilde:
 
*Çin- MoÄŸolistan- Rusya
 
*Çin- Merkez ve Batı Asya
 
*Çin- Hindi Çini Yarımadası
 
*Çin- Pakistan
 
*Çin- BangladeÅŸ- Hindistan- Myanmar
 
Türkiye, bu koridorlar içinde Orta Koridor olarak adlandırılan Çin- Merkez ve Batı Asya Koridoru üzerinde yer alıyor. Türkiye projenin önemli ortaklarından biri.
 
 
 
Yol (Road) nedir?
 
Yol kavramı, projenin denizyolu ağına karşılık geliyor. Proje kapsamında güney ve güney doÄŸu Asya’dan DoÄŸu Afrika ve Akdeniz’in kuzeyine kadar uzanan deniz bölgesinde limanlar ve diÄŸer kıyı yapıları ağı planlanıyor.
 
Proje kapsamındaki kara ve deniz güzergâhları Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarını geçerek Çin ekonomisi ile geliÅŸmiÅŸ Avrupa ekonomisinin birbirine baÄŸlanmasına olanak saÄŸlıyor. GiriÅŸimin, aynı zamanda diÄŸer ülkelerle kurulan çok yönlü iÅŸbirlikleri sayesinde Çin’in küresel sorunların çözümünde merkezi oyuncu olmasının da önünün açarak, katkı saÄŸlacayacağı belirtiliyor. Çincesi ‘I dai, I lu’ olan projenin, Çin’in dünya siyaseti ve ekonomisinde yükselen rolü açısından, önümüzdeki 50 yılı da ÅŸekillendirecek.
 
2001 yılında Çin liderliÄŸinde Åžanghay Ä°ÅŸbirliÄŸi Örgütü’nün kurulması, tek başına zaten büyük bir güç olan Çin’in bir ittifak sistemine yakın iÅŸbirliÄŸi ve dayanışma sistemi kurmasına olanak saÄŸladı. 2013 yılında Çin Devlet BaÅŸkanı Åži Cinping’in Kazakistan ve Endonezya ziyaretleri sırasında ilan ettiÄŸi Ä°pek Yolu Ekonomik KuÅŸağı ve 21. Yüzyıl Deniz Ä°pek Yolu projelerinden oluÅŸan Bir KuÅŸak Bir Yol giriÅŸimine Ä°pek Yolu Fonu ve Asya Altyapı ve Yatırım Bankası (AIIB) eklenince Asya- Pasifik bölgesinde ABD’nin öncülüÄŸünü yaptığı Atlantik sisteme karşı büyük bir ekonomik cephe açılmış oldu.
 
Projede Türkiye dahil 65 ülke yer alıyor. Bu ülkeler bölge bölge ÅŸu ÅŸekilde sıralanıyor:
 
*DoÄŸu Asya: Çin, MoÄŸolistan
 
*GüneydoÄŸu Asya: Brunei, Kamboçya, Endonezya, Laos, Malezya, Myanmar, Filipinler, Singapur, Tayland, Timor-Leste, Vietnam
 
*Orta Asya: Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan,
 
*OrtadoÄŸu ve Kuzey Afrika: Bahreyn, Mısır, Ä°ran, Irak, Ä°srail, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Umman, Katar, Suudi Arabistan, Filistin, Suriye, BirleÅŸik Arap Emirlikleri, Yemen
 
*Güney Asya: Afganistan, BangladeÅŸ, Bhutan, Hindistan, Maldivler, Nepal, Pakistan, Sri Lanka
 
*Avrupa: Arnavutluk, Ermenistan, Azerbaycan, Belarus, Bosna Hersek, Hırvatistan, Çekya, Estonya, Gürcistan, Macaristan, Letonya, Litvanya, Makedonya, Moldova, KaradaÄŸ, Polonya, Rusya, Sırbistan, Slovakya, Slovenya, Türkiye, Ukrayna
 
 
Türkiye’nin konumu
 
Türkiye’nin içinde yer aldığı Orta Koridor, tarihi Ä°pek Yolu’nun canlandırılması amacı taşıyor. Orta Koridor’a yapılacak yatırımlar toplamının 8 trilyon doları bulması bekleniyor. Bu miktarın sadece ulaÅŸtırma altyapısı için ayrılan kısmının ise 40 milyar doları bulacağı belirtiliyor. Türkiye’nin projeye entegrasyonu için iki ülke arasında imzalanan anlaÅŸma ile ilk aÅŸamada 40 milyar dolarlık bir bütçe öngörüldü. Yatırımlar için her yıl harcanması planlanan miktar 750 milyon dolar. Türkiye, OBOR projesinde alternatif koridorlardan birisi olan Orta Koridor üzerinde bulunduÄŸu için jeopolitik bir konuma sahip. OBOR güzergahında kritik bir noktada yer alan Türkiye, jeopolitik konumunun güçlü olması, güçlü üretim ve yüksek potansiyeli, Karadeniz taşımacılığında önemli bir aktarma ülkesi olması gibi üstünlükleriyle öne çıkıyor. Yavuz Sultan Selim ve Osmangazi Köprüleri, 18 Mart Çanakkale Köprüsü, Avrasya Tüneli gibi mega projeler ile, Çin’in ‘Bir Yol Bir KuÅŸak’ projesine önemli lojistik ve ulaşım fırsatı verecek önemli bir halka konumunda. Proje haricinde Çin-Türkiye ticaret iÅŸbirlikleri de istikrarlı olarak geliÅŸim gösteriyor. 2016’da iki ülke arasında ithalat-ihracat hacmi yüzde 1.9 artarak 27 milyar 760 milyon dolara ulaÅŸtı. Çin, Türkiye’nin en büyük 19’uncu ihracat ve en büyük ithalat pazarı ülkesi.
 
Projenin finansmanı
 
Özellikle geliÅŸmemiÅŸ ve geliÅŸmekte olan ülkeleri kapsayan ve maksimum ekonomik faydayı hedefleyen bir küresel ekonomik iÅŸbirliÄŸi projesi olan OBOR’un ekonomik ölçeÄŸi trilyonlarla ifade ediliyor. Gelecek on yıl içinde yurt dışı harcamalarının 100 milyar doları bulması beklenen Çin, proje için yaklaşık 1 trilyon dolarlık hükümet fonu ayırdığını duyurdu. Devlet BaÅŸkanı Cinping, proje kapsamında kamu firmalarının ve finansal kurumlarının ülke dışında altyapı ve inÅŸaat projelerine yatırım için teÅŸvik edileceÄŸini ifade etti. AIIB, proje güzergahı üzerindeki altyapı projelerine finansman saÄŸlayarak önemli bir kredi mekanizması iÅŸlevine sahip olacak. Çin’in ayırdığı bütçenin uzun vadede 3 trilyon dolara çıkabileceÄŸi belirtiliyor. AIIB de proje için 100 milyar dolarlık kredi ayırıyor. Bankanın finansmanında Çin, üçte bir ila yarısı arasında deÄŸiÅŸen bir paya sahip olacak. OBOR üyesi 65 ülkenin toplam milli geliri 25 trilyon doları buluyor. 2049 yılına kadar OBOR üyesi 65 ülkede 4 trilyon dolarlık alt yapı yatırımı öngörülüyor. OBOR’un ilan edildiÄŸi 2013 yılından 2016’ya kadar harcanan 230 milyar dolarlık bütçe ve 1500 ortak proje, ev sahibi devletlerin ortaklığında gerçekleÅŸiyor. Proje kapsamındaki lojistik hat ile Çin ile Fransa arasında demiryolu taşımacılığı aktarmasız olarak mümkün hale geliyor. Deniz yolu ile 40 günü bulan taşımacılık süresi, yeni demiryolu hattı ile oldukça azalıyor. Çin’in Hubei eyaletinin baÅŸkenti Wuhan’dan yola çıkan bir tren Fransa’nın Lyon ÅŸehrine 16 günde ulaşıyor.
 
En kapsamlı zirve
 
Dünyanın ikinci büyük ekonomisi Çin, ekonomik büyüme modelini deÄŸiÅŸtiriyor. Dışarıda Çin mallarına talep azaldığı, içeride maaliyetler yükseldiÄŸi için iç pazarı geliÅŸtirme çabalarına yönelmiÅŸ durumda. Bu süreçte, ekonomik büyümesi yüzde 11’lerden yüzde 6’ya geriledi. Projeyle, Çin kendi içindeki ekonomik dönüÅŸüm sürecini desteklemeyi amaçlıyor. Projeye sadece ekonomik açıdan bakmamak gerek. Proje, ülkeler arasındaki insani ve kültürel baÄŸları da güçlendirecek. Türkiye, jeopolitik konumu gereÄŸi projenin önemli bir ayağı. Asya ile Avrupa arasında bir köprü konumundayız. Demiryolu aÄŸları ile bu konum daha da güçlenecek. Zirve, proje kapsamında bugüne kadar yapılmış en kapsamlı zirve. Bu kadar büyük katılımlı ve ortak yürütülen bir projede, ortak kararlar alınabilmesi açısından zirve büyük önem taşıyor. Türkiye’nin de CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’la en üst düzey katılım göstermesi önemli.
 
Ä°pek Yolu'nun ilk treni Ankara'ya ulaÅŸtı. "Bir KuÅŸak Bir Yol" projesi kapsamında tarihi Ankara Garı'nda düzenlenen karşılama törenine, Çin ve bölge ülkelerin yetkilileri de katıldı.
 
 
 
Kaynak: Ä°ktibas Dergisi
 
(*Sabancı Üniversitesi Ä°stanbul Politikalar Merkezi)

 

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.