Sosyal Medya

Yemen üzerindeki Suud ve İran hegemonya savaşının akıbeti

07-11-2019 07:33

2019’un sonuna yaklaştığımız şu günlerde, belki de Ortadoğu’da yılın en iyi gelişmesi İran’a karşı beklenilen savaşın başlatılmamış olmasıdır. Özellikle 2018 boyunca Suudi Arabistan (SA) ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) tarafından tırmandırılan gerilim, ABD’nin geri çekilmesi ile yeni bir hal almıştır. Körfez’de İran gemilerine, BAE liman ve gemilerine ve nihayetinde Suudi ARAMCO tesislerine yapılan sabotajlara rağmen ABD tarafından İran’a fiili bir saldırının başlatılmaması, BAE ve SA’yı da geri adım atmaya itmiştir.


KuÅŸkusuz bölge barışı adına bu, olumlu bir geliÅŸmedir. Ä°lginç olan husus bu geliÅŸmeden ekonomisi dibe vurmuÅŸ olan Ä°ran’ın hoÅŸnutsuz olduÄŸudur. Siyasetini mazlumiyet ve maÄŸduriyet üzerine bina eden Ä°ran, kendilerine verilen taahhütlerin yerine getirilmemesi bahanesi ile uranyum zenginleÅŸtirme iÅŸlemine tekrar baÅŸlayacağını ilân etmiÅŸtir.
 
Bu durumu Ä°ran’ın her zaman olduÄŸu gibi, -yani yerde sürünürken bile- yüksek ses çıkarmasına ve mübalaÄŸa geleneÄŸine verelim. Ama sahada bir tarafı olumlu, bir tarafı da çekiÅŸmeyi sabit kılan yeni bir geliÅŸmeyi daha hatırlatalım.
 
Suudi Arabistan-Ä°ran rekabetinin doÄŸurduÄŸu Yemen Savaşı, 21. yüzyılda yaÅŸanan en büyük felâkete sebep olup 25 milyon insanı yardıma muhtaç hale getirdikten sonra 5 Kasım’da, Riyad’da yeni bir anlaÅŸma imzalandı. Aslında bu anlaÅŸma son birkaç aydır BAE ve SA arasında Yemen ve Ä°ran konusunda yaÅŸanan ayrılıkların ve çatlakların sıvanması amacı ile yapılmış olsa da tarafların makul davranması halinde Yemen Savaşı’nı durdurması için de bir baÅŸlangıç olabilir. BaÅŸka bir ifade ile kötünün iyisi olarak tarif edilebilir. BAE’nin desteklediÄŸi Aden Geçici Meclisi ile SA’nın desteklediÄŸi Yemen MeÅŸru Hükümetini bir araya getiren ve savaşı baÅŸlatan Muhammed b. Selman ile ortağı Muhammed b. Zayed’in garantörlüÄŸünde imzalanan anlaÅŸma, Aden’de yeni bir hükümetin oluÅŸturulmasını öngörmektedir. AnlaÅŸma maddeleri açık olmasa da Aden’de SA ve BAE perde arkasına çekilecek ve görünüÅŸte sorumluluk, oluÅŸacak yeni hükümete devredilecektir.
 
Bu giriÅŸim, Yemen’de en azından bir süreliÄŸine hayatın normale dönmesine imkân saÄŸlayacaksa da; Yemen’in tıpkı 1967 yılında olduÄŸu gibi Güney ve Kuzey olarak bölünmesinin de önünü açacaktır. BAE’nin baÅŸtan beri bu planı hayata geçirmek istediÄŸinde kuÅŸku yoktur. Ancak gerek Koalisyonun desteklediÄŸi Yemen MeÅŸru Hükümeti ve gerekse SA’nın bu plana karşı çıkması yeni formül arayışlarına sebep olmuÅŸtur. Zira Yemen Savaşının birçok sebeplerinin yanı sıra en önemli gerekçelerinden biri de, SA’nın Yemen’den Güney sınırlarına yöneltilen tehditler idi. Üstelik bu tehditler baÅŸkent Riyad’a kadar da uzanmıştı. Bu yüzden SA uzun zaman BAE’nin niyetlerine karşı direnç gösterdi.
 
Riyad’da yapılan ittifaka göre; ÅŸimdilik BAE geri çekilecek ve Güney’de BAE ve SA’nın garantörlüÄŸünde ve bütün Yemen’i temsil ettiÄŸi ileri sürülen yeni yönetim ile yola devam edilecektir.
 
Ancak Sa’nın buna sonuna kadar rıza göstermeyeceÄŸi de aÅŸikârdır. Zira ÅŸimdilik asıl düÅŸmanları olan Ä°ran destekli Husilerin Kuzeydeki hâkimiyetlerine nasıl son verileceÄŸine dair bir plânları yoktur. Bu durumda yakın gelecekte yeni senaryolar ortaya çıkacaktır. Taraflar bölünmeye rıza gösterip Güney takviye edilerek Kuzey’e; daha doÄŸrusu Husilere karşı ÅŸiddetli yeni bir savaÅŸ baÅŸlatılacaktır. Husiler, geldikleri Sa’da bölgesine sürülüp Kuzeyde SA’nın nüfuzu altında yeni bir hükümet kurulacaktır. Böylece BAE güdümünde Güney hükümeti ve SA güdümünde Kuzey hükümeti olarak bölünmüÅŸ bir Yemen ortaya çıkacaktır.
 
Yemen meselesi, ABD’nin 2003’teki baÅŸarısız Irak müdahalesinin küçük bir örneÄŸine dönüÅŸmüÅŸtür. Irak’a demokrasi getirmek ve Ä°ran’ı bölgeden uzaklaÅŸtırmak isteyen ABD, Irak’ı parçalamış, Ä°ran’ın bölgede daha fazla nüfuz kazanmasına sebep olmuÅŸtur. Åžimdi de BAE ve SA Ä°ran etkisini ortadan kaldırma bahanesiyle baÅŸlattıkları savaÅŸ ile Yemen’i bölecek ve Ä°ran nüfuzunu kalıcı kılacaktır. Bu yüzden ne büyük felâketi yaÅŸayan Yemenliler ne de tarih, Muhammed b. Selman ile Muhammed b. Zayed’i asla affetmeyecektir.
 
 
 
Müellif: Zekeriya  KurÅŸun / YeniÅŸafak

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.