Sosyal Medya

Lübnan'da bir milyondan fazla kişi neden sokaklarda?

22-10-2019 13:54

Lübnan'da 17 Ekim'de Whatsapp ve benzeri internet üzerinden telefon görüşmelerine vergi getirilmesi planına karşı sokağa çıkan halk, hükümetin bu planı iptal etmesine rağmen hâlâ eylemlere devam ediyor.



Lübnan'da haftasonu hükümetin vergilerin artırılmasını öngören yasa tasarısını protesto eden kiÅŸilerin sayısı Reuters haber ajansının haberine göre 1 milyon 200 bini buluyordu.
 
Koalisyon ortaklarından Lübnan Kuvvetleri Partisi hükümetten çekildi, dört bakanı istifa etti. Lübnan ordusu ise halkın taleplerinin yanında olduÄŸunu belirten bir bildiri yayımladı. BBC Ä°zleme Servisi'nden Hesham Shawish, Lübnan'da devam eden protestoların nedenlerini inceledi.
 
Lübnan BaÅŸbakanı Saad Hariri, ülkenin büyük borç yükünü ve bütçe açığını azaltmaya çalışıyor.
 
Son hükümetin kurulmasının ardından yapılan kabine toplantılarında ülke ekonomisi masaya yatırıldığında karşılaşılan tablo ÅŸöyleydi:
 
Borcun gayrı safi yurt içi hasılaya (GSYH) oranı yüzde 152. Bu oran Lübnan'ı ekonomik büyüklüÄŸüne kıyasla en borçlu üçüncü ülke kılıyor.
Bütçedeki gelirlerin yaklaşık yarısı faiz ödemelerine gidiyor.
2017'de kamu maaÅŸlarına yapılan zam ve yüksek faiz oranları da bütçe açığını artırıyor.
Peki bu noktaya nasıl gelindi?
 
Eskiyen altyapı
Lübnan'da iç savaşın ardından altyapının yeniden inÅŸa edilmesi günümüzdeki finansal yükün temelini oluÅŸturuyor.
 
Bu süreçten kârlı çıkanlar ise baÅŸkent Beyrut'taki lüks emlak projelerine odaklanan zenginler oldu.
 
Öte yandan ulaşım ve enerji gibi sektörlerin acilen elden geçirilmeye ihtiyacı var, özellikle de Lübnan'ın bednam elektrik altyapısının. On yıllardır elektrik talebine yetiÅŸemeyen ülkede düzenli olarak elektrik kesintileri yaÅŸanıyor. ÇoÄŸu Lübnanlının evinde, her gün birkaç saat süren kesinti sırasında kullanmak için jeneratörler bulunuyor.
 
Åžubat ayında Lübnan Devlet BaÅŸkanı Michel Aoun Åžubat başında yeni kabineye yaptığı konuÅŸmasında mevcut hükümetin bir ulusal birlik hükümeti olduÄŸunu hatırlatarak "Elektrik ve bütçe gibi önemi ve önceliÄŸi yüksek hedeflere ulaşırken dayanışma içinde kalmalıyız" demiÅŸti.
 
Ülkenin elektrik altyapısı o kadar kötü durumda ki Lübnan'daki etkili örgütlerden Hizbullah'ın bölgesel müttefikleri Suriye ve Ä°ran bunu bir koz olarak kullanabiliyor.
 
Ä°ran'ın Lübnan Büyükelçisi Muhammed Celal Firuzniya Åžubat ayında "Ä°ran Lübnan'a ihtiyacı olduÄŸu tüm yardımı sunmaya hazırdır. Bu elektrik de olabilir, ilaç da veya saldırgandan (Ä°srail) korumak da" demiÅŸti.
 
Suriye ise sekiz yıl süren iç savaÅŸta büyük hasar gören altyapısına raÄŸmen 2017 ve 2018'de dönem dönem Lübnan'a elektrik sattı. Lübnan'la sınırı olmayan fakat elektrik fazlasını bu ülkeye satmak isteyen komÅŸusu Ürdün'e de izin vermedi.
 
BaÅŸbakan Hariri, bu yıl 24 saat boyunca kesintisiz elektrik saÄŸlayacak planlarını açıklarken bir yandan elektrik üretim kapasitesini artırmayı diÄŸer yandan da devletin sahibi olduÄŸu elektrik üretim tesislerine verilen sübvansiyonu azaltmayı hedeflediklerini söyledi.
 
Lübnan geçen yıl Paris'te düzenlenen bir uluslararası konferansta yatırımcılardan 11 milyar dolar kredi alma imkanı bulmuÅŸtu. Lübnan, bu kredinin alınması için gereken reformları yapabileceÄŸini elektrik reformuyla ispat etmek istiyor.
 
Yetkililer, bu borcun alınmaması durumunda ülkenin ya devalüasyon ya da borçlarının temerrüde düÅŸmesiyle karşı karşıya kalacağını söylüyor.
 
Kullanılmayan enerji rezervleri
Lübnan hükümeti Akdeniz'deki petrol ve gaz rezervlerine umut baÄŸlıyor. Deniz tabanındaki rezervler için Fransa'dan Total ve Rusya'dan Novatek gibi ÅŸirketlerle anlaşıldı.
 
Lübnan'ın hidrokarbon rezervleri umut vaat etse de komÅŸularına kıyasla bu alanda daha yavaÅŸ ilerleyebildi.
 
Ülkede siyasetçilere karşı güvensizlik, uzun süreler boyunca iÅŸleyen bir hükümet bulunmaması ve mevcut jeopolitik anlaÅŸmazlıklar gibi nedenlerle bu giriÅŸimler bugüne kadar meyve vermemiÅŸti.
 
Ocak ayında Kıbrıs, Mısır, Yunanistan, Ürdün ve Ä°srail enerji bakanları, Ä°talya ve Filistin'den temsilcilerin katılımıyla Kahire'de buluÅŸarak Akdeniz'deki gaz rezervlerinin çıkarılması için bölgesel iÅŸbirliÄŸini görüÅŸmüÅŸtü.
 
Yetkililer bu gazın ihraç yöntemleri ve potansiyel boru hatları üzerine de fikir alışveriÅŸinde bulunmuÅŸtu.
 
Suriyeli sığınmacılar
Suriye'de devam eden savaÅŸ, Lübnan ekonomisini de etkiledi. Lübnan hükümeti verilerine göre ülkeye Suriye'den gelen sığınmacı sayısı 1,5 milyona kadar çıktı. Bu ülke nüfusunun çeyreÄŸine denk.
 
Halihazırda zorlanan eğitim, sağlık ve elektrik gibi altyapılar sığınmacıların da etkisiyle daha da yetersiz hale geldi.
 
Yurt dışındaki Lübnanlıların ülkeye gönderdiÄŸi paranın azalması
Lübnan, cari açığının kapanması için büyük diasporasının ülkeye gönderdiÄŸi paralara bel baÄŸlıyordu.
 
Ekim 2018'de Carnegie Endowment for International Peace, Körfez ülkelerindeki Lübnanlıların ülkelerine gönderdikleri paranın azaldığını ortaya koydu.
 
Bu ülkelerde çalışan Lübnanlıların durumu, Körfez bölgesine dair ekonomik beklentilerin petrol fiyatlarıyla birlikte düÅŸmesinden etkileniyor.
 
Lübnan'ın Körfez ülkelerindeki iÅŸçilerinin ülkeye gönderdiÄŸi para Lübnan GSYH'sinin beÅŸte birine denkti.
 
Yurt dışında çalışan 400 bin Lübnanlının yarısı Suudi Arabistan'da bulunuyor.
 
Lübnan CumhurbaÅŸkanı Michel Aoun'un Kasım 2017'de Lübnan BaÅŸbakanı Hariri'nin Suudi Arabistan'da "rehin tutulduÄŸu" suçlaması da iki ülke arasındaki iliÅŸkileri gerginleÅŸtirmiÅŸti.
 
Suudi Arabistan'ın 2030 vizyonu kapsamında Suudi vatandaÅŸlarına daha fazla iÅŸ yaratma vaadi de bu ülkedeki Lübnanlıların geleceÄŸini etkiliyor.
 
Protestolar
Lübnan'da kabine, yurt dışından gelecek krediyi alabilmek için gerekli kriterlere ulaÅŸmak adına kemer sıkma politikaları uygulamaya karar verdi. Bu politikalar arasında emekli maaÅŸlarını azaltma ve devletin ülkedeki karmaşık bankacılık sektörüne müdahalesini hafifletme gibi maddeler bulunuyor.
 
Bu yılki ilk büyük protesto 30 Nisan'da emekli askerlerin maaÅŸ kesintilerine karşı eylemi oldu. Aynı gün Lübnan Ä°ÅŸçileri Genel Konfederasyonu kemer sıkma politikalarına karşı üç günlük grev ilan etti.
 
Sendikanın grevi Beyrut Limanı, Ulusal Sosyal Güvenlik Fonu, Lübnan Elektrik ve Oger Telekom gibi ÅŸirketleri etkiledi.
 
Devlet BaÅŸkanı Michel Aoun'un kesintilerin ertelendiÄŸine yönelik açıklamasıyla grev sonlandırıldı.
 
17 Ekim'de ise bu sefer internet üzerinden telefon görüÅŸmelerine dair vergi önerisi nedeniyle halk sokaklara indi.
 
Fakat bu yasa tasarısı geri çekilse de protestocular diÄŸer ÅŸikayetleri nedeniyle sokaklardan çekilmedi.
 
BaÅŸbakan Hariri ise Cuma günü yaptığı açıklamada 72 saat içinde reformlara baÅŸlama, kamu israfını ve yolsuzluÄŸu sonlandırma sözü verdi.
 
Gösterilerin devam etmesi üzerine koalisyon ortaklarından Lübnan Kuvvetler Partisi (LK) lideri Samir Farid Caca 20 Ekim'de hükümetten çekildiklerini, partisine üye dört bakanın hükümetten istifa ettiÄŸini açıkladı:
 
"Bu hükümetin kötüleÅŸen ekonomik ve finansal durumu kurtarmak için gerekli adımları atamayacağına inanıyoruz."
 
Lübnan'daki sendikalar 21 Ekim için genel grev çaÄŸrısında bulundu. Okullar ve üniversiteler derslerini iptal etti.
 
Pazar günü bir açıklama yayımlayan Lübnan ordusu, Lübnan halkının taleplerini desteklediÄŸini duyurdu.
 
Hizbullah lideri Hasan Nasrallah ise protestoculara "mesajlarının duyulduÄŸunu" fakat ülkenin derin bir ekonomik krizde olduÄŸunu, bu yüzden yeni bir hükümet kurmakla uÄŸraÅŸarak vakit kaybetmemek gerektiÄŸini söyledi.
 
Kameralara konuÅŸan protestocular neler söylüyor?
BBC Ä°zleme Servisi'ne göre protestocular ülkedeki siyasetçi sınıfından bıkmış durumda. ÇoÄŸu, çözümü bir teknokratlar hükümetinde görüyor.
 
"[BaÅŸbakan] 72 saat içinde vatanın bütün sorunlarını çözebileceÄŸini mi iddia ediyor? Cahil deÄŸiliz, aptal da deÄŸiliz. Çalmayı bırakın." - Hizbullah yanlısı Al-Mayadeen TV'ye konuÅŸan bir protestocu.
 
"Mezhep ayrımına, din ayrımına son. Hepimiz biriz." - Hizbullah yanlısı Al-Mayadeen TV'ye konuşan bir protestocu.
 
"Paramızı istiyoruz ve onların da hapse girmesini istiyoruz. Aksi takdirde evlerimize dönmeyeceÄŸiz. Ne reform açıklarlarsa açıklasınlar. Bir ÅŸey yapabilecek olsalardı bugüne kadar yaparlardı" - Özel Al-Jaded kanalına konuÅŸan bir protestocu.
 
"Bunun sonunun nereye gittiÄŸi önemli deÄŸil. Önemli olan insanların farkındalığı. Ä°nsanlar partileri istemiyor." Özel Al-Jaded kanalına konuÅŸan Lübnanlı ÅŸarkıcı Rami AyaÅŸ.

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.