Sosyal Medya

Hesaplanan enflasyon ile hissedilen enflasyon arasındaki fark

08-10-2019 08:45

Milliyet yazarı Ali Ağaoğlu son günlerde açıklanan enflasyon rakamlarıyla birlikte gündeme gelen hesaplanan enflasyon ile hissedilen enflasyon arasındaki farkı kaleme aldı.



Ali AÄŸaoÄŸlu'nun yazısı ÅŸöyle:
 
Finansal piyasalar gerek içeride, gerekse de dışarıda geçtiÄŸimiz haftayı olumlu tarafta kapattı. Ä°çeride enflasyonun beklenenden düÅŸük çıkması; olası yeni faiz indirimlerini beraberinde getirecek beklentisi, dışarıda da ABD - Çin arasındaki ticaret görüÅŸmelerinin bu hafta yeniden baÅŸlayacağı beklentileri piyasaları ayakta tutan “temalar” oldu!
 
Türkiye Ä°statistik Kurumu (TÜÄ°K) eylül ayında TÜFE’nin yüzde 0.99, ÜFE’nin de yüzde 0.13 arttığını açıkladı. TÜFE’deki yüzde 1.3’lük beklentinin oldukça altında gelen bu veri sonrasında yıllık TÜFE geçtiÄŸimiz aydaki yüzde 15.01’den, yüzde 9.26’ya gerilerken, yıllık ÜFE yüzde 13.45’den yüzde 2.45’e geriledi.
 
TÜFE - ÜFE arasındaki fark “eksi” 6.81 puan oldu. Farkın bu denli gerilemesinin ardında ÜFE’nin geçtiÄŸimiz yıl aÄŸustosta yüzde 6.6, eylülde de yüzde 10.9 aylık bazda artışının önemli etkisi vardı.
 
Baz etkisi ile bu yüksek rakamlar hesaplamalardan çıkıp, yerine daha düÅŸük rakamlar girince, geçtiÄŸimiz yılın hızlı artışlarının yerini, ÜFE’de bu yıl hızlı gerilemeler aldı!
 
Benzer ÅŸekilde TÜFE’deki gerilemenin ardında da “baz etkisi” olarak adlandırılan bu durumun, önümüzdeki ekim, kasım ve aralık aylarında geçtiÄŸimiz yılın düÅŸük verilerinin yerine, bu yılın görece yüksek verileri girdiÄŸinde; yılı yeniden çift haneli rakamlarda kapatma ihtimalimiz yüksek.
 
Hayat pahalılığı
 
Enflasyon verilerinin açıklanması sonrasında piyasalarda ve sosyal medyada açıklanan enflasyon verisi ile “hissedilen enflasyon (= hayat pahalılığı)” arasındaki farkın büyüklüÄŸü çokça tartışıldı.
 
Yıl başında enflasyon sepetinde yapılan düzenlemeler sonrasında 418 maddenin fiyatı; ay içinde çoklu fiyat alınarak deÄŸerlendiriliyor ve bu sepetin bir önceki ayın sonu ile ilgili ayın sonu arasındaki fark, aylık enflasyon oranı olarak açıklanıyor.
 
Ancak hepimiz bu sepetteki tüm ürünleri, aynı sepet oranları ile tüketmiyoruz. Bu nedenle enflasyon oranının bireylerin tüketim alışkanlık ve tercihlerine yansıması da doÄŸal olarak farklı oluyor.
 
Sırf cinsiyetimizden dolayı dahi “hissedilen enflasyonumuz” farklı olabiliyor! (TıraÅŸ bıçağının fiyatının artması kadınları hiç ilgilendirmezken, kadın pedi fiyatlarındaki artışlar da erkekler tarafından hissedilmez!). Bu iÅŸin teorik tarafı. DiÄŸer yandan; sepet için seçilen maddeler, bu maddeler için alınan fiyatların menÅŸei, fiyat alınan kaynakların “tercihleri” genel enflasyon sepeti üzerinde etkili olabiliyor.
 
 
Ispanak ve ceviz...
 
Benim “Ispanak-Ceviz” endeksimde de benzer bir durum yaÅŸanıyor! Ispanağın iÅŸlenmemiÅŸ gıdayı, kabuklu cevizin de dayanıklı tüketim mallarını temsil ettiÄŸi, her hafta gittiÄŸim pazardaki enflasyon endeksim de resmi enflasyona benzer hareket ediyor. Ispanağın “istikrarlı” seyretmesi, cevizde yeni mahsulün çıkması, öncesinde ithalatın olması fiyatların yatay/hafif yukarı seyretmesine neden oldu.
 
Buna karşın kabuksuz ceviz fiyatları çok daha hızlı yükseldi. Ä°ÅŸin daha da ilginci benim yaÅŸ sebze ve özellikle de meyve için ödediÄŸim para her geçen hafta arttı. Benim Ispanak-Ceviz endeksim düÅŸük seyrederken, toplam pazar alışveriÅŸ harcamam (hissettiÄŸim/yaÅŸadığım enflasyon) çok daha fazla arttı.
 
Hesaplanan ile “hissedilen” enflasyon arasındaki farkın açılması veriler konusunda tartışmalara yol açması bir yana, iÅŸçi-iÅŸveren arasında yepyeni bir sorun daha ortaya çıkardı. Patronlar, ücretli çalışanlarına resmi enflasyon oranında zam yaptı diyelim. Çalışanların “nominal” gelirleri resmi enflasyon oranında artarken; harcanabilir gelirleri çarşı-pazar enflasyonu ile ücret artışları arasındaki fark kadar azalacak.
 
Yani çalışanların “reel gelirleri” gerilerken, iyi elemanını kaybetmek istemeyen iÅŸverenlerin bazı elemanlarına verecekleri ek zamlar, genel çalışma barışını tehdit edecek. Ya da iyi elemanlarını kaybedecek, bu da verimlilik tarafına yeni bir darbe vurabilecek.
 
Sonuç olarak enflasyonun hızlı çıkması da, hızlı düÅŸmesi de dert! Daha da doÄŸrusu enflasyonun varlığı bir dert!
 
Bu hafta piyasalar Suriye’yi fiyatlar mı?
 
CumhurbaÅŸkanı’nın hafta sonu açıklamaları Suriye için ABD ile hedeflenen mutabakatın henüz oluÅŸmadığına, güvenli bölge için Türkiye’nin tek yanlı askeri harekâta baÅŸlayabileceÄŸine iÅŸaret ediyordu.
 
Askeri harekât yapılmaz ise dolar/TL’de 5.6760 (50 günlük BHO) veya 5.6390 (200 günlük BHO) seviyelerine kadar geri çekilme görebiliriz.
 
Ancak kur cephesinde; teknik analiz çerçevesinde; yılbaşından gelen yükselen trend ve geçtiÄŸimiz yılın aÄŸustos zirvesinden gelen düÅŸüÅŸ trendinin daralan açıları arasında sıkışmaya baÅŸlayan kurun önümüzdeki 1 ayda bir yöne kırılması ihtimali artıyor.
 
Yapısal reformalar içermeyen YEP sonrası bu ihtimalin aÅŸağı yönde olması ihtimali azalırken, Suriye sebebiyle yukarı yönlü bir kur hamlesi ile 5.8870-5.9290 bandının ilk aÅŸamada test edilmesi ihtimali artacaktır.
 
24 Ekim’deki PPK toplantısından da önemli bir faiz indirimi beklentisi piyasalara hakim. Kredi faizlerinin yıllık  yüzde 14’ün (nominal) altına indiÄŸi, 10 yıllık tahvil getirilerinin yüzde 13.82, iki yıllık tahvil getirilerini yüzde 13.58’den geçtiÄŸimiz haftayı kapattığı piyasamız, teknik olarak 250 baz puanlık indirim daha fiyatlıyor görünüyor!
 
Suriye gerginliÄŸi ortamında; bono ve kredi faizlerindeki düÅŸüÅŸ potansiyeli azalırken, BIST 100 cephesinde düÅŸen faizlerin bankacılığa doping etkisinin azalmasıyla bir düzeltme ihtimali artacaktır.
 
BIST 100’deki olası bir düzeltmede 23-24 Eylül’de oluÅŸan 100.020-101.375 arası “boÅŸluÄŸun” kapandığını görebiliriz. Geçen iki haftada giren (geçen hafta bir kısmı çıkan) “hızlı paranın” sonraki tavrı önemli olacak. Daha uzun vadeli kalacak ise, bu boÅŸluk kapandıktan sonra yukarı yönlü hareket yeni yüksekleri de getirebilir. Ancak yukarıda belirttiÄŸim seviye; günlük/haftalık kapanışlar bazında; aÅŸağı yönde kırılırsa 97.200-550 bandının test edilmesi ihtimali de artacaktır. 

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.