lagaribey: Bizler sanal dünya için kullanıcı değil, ürünün kendisiyiz

Twitter’da pek çoÄŸumuzun ilgiyle takip ettiÄŸi hesaplardan biri @lagaribey. PaylaÅŸtığı birbirinden kıymetli bilgi ve ilginç verilerle Twitter ortamını faydalı hale getiren hesaplardan biri. @lagaribey dün akÅŸam uzun bir tweet zinciriyle önemli bir gerçeÄŸe temas etti: Sanal dünyada kullanıcı deÄŸil, aslında ürünün kendisi olduÄŸumuzu dile getirdi. Twitter, Facebook, Instagram vs. gibi sosyal medya sektörünün bir nevi veri toplama aracı olarak kullanıldığını; toplanan verilerin hangi sektörler tarafından hangi amaçlarla iÅŸlendiÄŸini aydınlatıcı bir ÅŸekilde izah etti.

Elbette bu konu yeni deÄŸil ve pek çoÄŸumuzun da haberdar olduÄŸu bir mesele. Ancak durumun ciddiyetini kavramak ve bu konudaki farkındalığımızı artırmak adına @lagaribey’in paylaşımlarından bazılarını paylaÅŸmak istedik.

Sokaktan çevirdiÄŸiniz herhangi birine Google’ın, Twitter’ın, Facebook’un ya da Instagram'ın neden ücretsiz olduÄŸunu sorun. ÇoÄŸu kiÅŸi cevabı tam bilemese de reklam için diyecektir. Cevap doÄŸru olsa da, olay boÅŸ bir alanda reklam göstermek kadar basit deÄŸil, keÅŸke öyle olsaydı...

Acxiom, Epsilon, RapLeaf, Flurry, BlueKai... Bunlar muhtemelen çoÄŸunuzun ismini duymadığı ÅŸirketler. Yüz milyarlarca dolarlık gözetleme sektörünün arkasındaki bu veri simsarlarının yaptığı iÅŸ, verilerimizi toplamak, analiz etmek ve reklamcılara ya da pazarlamacılara satmak.

Hangi verileri topluyorlar derseniz, bir kiÅŸiye dair ulaÅŸabildikleri ne kadar veri varsa hepsini. Bu verileri kiÅŸilerin online aktivitelerinden bankalara, kredi kartı hareketlerinden kullandıkları mobil operatörlere ya da üye oldukları yerlere kadar pek çok yerden topluyorlar.

Bu firmalardan mesela Acxiom’un arÅŸivinde, tüm dünyadan 700 milyondan fazla kiÅŸinin bilgisi var ve her kiÅŸiye 13 haneli bir kod atanmış durumda. Bu kodlar, her biri farklı bir profil içeren 70 kümeden birine atanıyor ve kiÅŸi o profille tanımlanıyor (bilim kurgu filmi gibi?)

Veri simsarlarının topladığı veriler pek çok amaç için kullanılabiliyor. Bunlardan gün yüzüne çıkan en meÅŸhur örnek, çoÄŸu kiÅŸinin en azından kısmen bildiÄŸi Facebook-Cambridge Analytica (CA) skandalı. CA da veri simsarlarından veriyi alıp iÅŸleyen ÅŸirketlerden biri.

Olayı kısaca hatırlatalım. Son Amerika seçimlerinde, Trump lehine çalışan CA firması, milyonlarca Amerikalı seçmeni, yukarıdaki gibi profillere ayırmış ve her bir profile, Facebook’ta gösterilmek üzere özel içerikli gösterimler hazırlamıştı.

Veri simsarlarının topladığı verilerin önemli bir kısmı, bedava diye düÅŸünüp telefona kurduÄŸumuz uygulamalardan geliyor. Mesela Angry Birds, Candy Crush, Fruit Ninja gibi ücretsiz popüler oyunlar neden sizden lokasyona ve temel bilgilere eriÅŸim izni ister?

Milyonlarca kiÅŸinin oynadığı bu oyunları yazan firmalar, nasıl para kazanıyor? Borsadan mı :) Ya da neden Google, yıllarca üzerinde çalıştığı onlarca uygulamayı hiç para almadan herkese bedava dağıtıyor? Peki ya Twitter, Facebook, Instagram, Snapchat ve diÄŸer uygulamalar?

Facebook’un, hiçbir geliri olmayan Instagram’ı, 2012 yılında 1 milyar $ gibi oldukça yüksek bir ücret ödeyerek satın almasının nedeni neydi? Instagram’ın doÄŸa üstü güçlere sahip(!) toplam 13 çalışanı mı, yoksa çok süper (!) bir resim paylaÅŸma uygulaması mı?

Bu soruların cevabı aslında açık: Ürün onlar deÄŸil, sizsiniz. Firmalar geliÅŸtirdiÄŸi uygulamalardan deÄŸil, onları kullanan insanlardan para kazanıyor. 2018 Verilerine göre, Twitter’da bir kiÅŸinin deÄŸeri 48$, Facebook’da 253$, Google’da 359$, Amazon’da ise 1793$ ediyor.

Bir firmanın envanterinde, ne kadar çok kullanıcı varsa, o kadar çok veri var demektir. Bizlerin kiÅŸisel verileri de, firmalar için tekrar tekrar satılacak reklam kaynağı demektir. Bizim paylaÅŸtığımız verileri satarak, Google dünyanın en büyük 2. firması haline geldi.

”Facebook kullanmıyorum, kapattım ya da gizlilik ayarlarımı en üst düzeye getirdim” diyerek kendinizi rahatlatan bir açıklama yapabilirsiniz ancak bilmediÄŸiniz bir ÅŸey var: Facebook, hesabınız olmasa bile reklam ortakları sayesinde sizi izliyor.

GirdiÄŸiniz bir sitede, Facebook’un o meÅŸhur “beÄŸen” tuÅŸunun olması yeterli, hesabınızın olup olmaması, o tuÅŸa basıp basmamanız önemli deÄŸil, kayıt altındasınız. Hatta o sitede “beÄŸen” tuÅŸu da olmayabilir, veri simsarları vasıtasıyla ne yaptığınızı yine takip ediyor.

Benzer ÅŸekilde Google’ın Gmail’ini de kullanmıyorum diyebilirsiniz, ancak yine bir ÅŸey fark etmiyor. EÄŸer Gmail hesabı olan birine mail attıysanız, bu Google’ın sizin hesabınızı mercek altına alması için yeterli, çünkü Gmail lisans anlaÅŸmasına göre Google’ın buna hakkı var.

Google ve Facebook, bu sektörün en büyük oyuncuları ancak bizi gözetleyerek verilerimizi alan, analiz ederek ya da etmeyerek satan Twitter, Linkedln, Pinterest, Snapchat ve Foursquare gibi irili ufaklı binlerce firma var daha.

Bu firmalara, “konum” bilgisine eriÅŸmek için izin vermek bile çok ÅŸey ifade ediyor. Çünkü konum bilgisi sayesinde sadece bugün nerede olduÄŸunuzu bilmiyorlar, 1 ay önce nerede olduÄŸunuzu da biliyorlar, daha da önemlisi yarın nerede olacağınızı da biliyorlar.

Sadece bu kadar mı? KiÅŸinin daha önce gitmediÄŸi halde, birden rakip firmanın binasına gitmesi ve ilerleyen günlerde o firmadan birileriyle bir kafede olması, iÅŸ deÄŸiÅŸikliÄŸi hakkında o firmalara çok ÅŸey söyler.

Tüm bu olanların nedeni, bedava diye bize sunulan uygulamalar, bir ÅŸey olmaz diye internete bıraktığımız bilgiler ve buralarda paylaÅŸtığımız bilgiler... Ve tüm bu olanlardan ÅŸikâyet etmeye hakkımız yok, çünkü daha en baÅŸta “Hükümleri ve koÅŸulları okudum, kabul ediyorum” dedik.

Bizler sanal dünya için kullanıcı deÄŸil, ürünün kendisiyiz. Ve bize dair bu verileri kullanmak isteyenler sadece reklam firmaları deÄŸil, kötü niyetli kiÅŸiler, hackerlar ya da organizasyonlar da var. Bu nedenle, ÅŸunu hiçbir zaman unutmayın: Hayattaki en pahalı ÅŸeyler bedavadır.

@lagaribey'e bu faydalı paylaşımları için teÅŸekkür ediyoruz.

Kaynak:Dünyabizim