Sosyal Medya

Bizzat Stalin istemiş: Kars, Ardahan ve Boğaz'da üs

19-09-2019 15:14

2. Dünya Savaşı'nın müttefikleri ABD, İngiltere ve SSCB'nin 1945'te Moskova'da yaptığı bir konferasın tutanakları, Rusların Türkiye'den toprak ve üs isteğini bizzat Stalin'in dile getirdiğini



 2. Dünya Savaşı sırasında Nazilere karşı müttefik olan ABD, Ä°ngiltere ve SSCB arasında 16-26 Aralık 1945'te Moskova'da düzenlenen dışiÅŸleri bakanları konferansının tutanakları, Sovyetlerin Türkiye'ye yönelik toprak ve üs taleplerinin en yetkili ağızdan, bizzat Stalin tarafından dile getirildiÄŸini belgeliyor. Sovyetlerin Türkiye'den toprak ve üs iddialarının varlığı bugüne kadar biliniyordu ancak Türkiye'ye verilen notalarda diplomatik ve belirsiz bir üslup kullanıldığı için tartışmaya açıktı. Üstelik Stalin'in bu talepleri bu kadar açıklıkla ortaya koyduÄŸu da bilinmiyordu.
 
Moskova konferansı sırasında Ä°ngiliz ve Sovyet heyeti arasında 19 Aralık 1945 tarihinde, Kremlin Sarayı'nda bir görüÅŸme yapıldı. GörüÅŸmede Sovyet tarafına Stalin ve DışiÅŸleri Bakanı Vyacheslav Molotov, Ä°ngiltere tarafına ise DışiÅŸleri Bakanı Ernest Bevin baÅŸkanlık yaptı. Ä°ngiltere heyeti daha sonra bu görüÅŸmenin tutanaklarını Amerikan heyetine de verdi. Amerikan arÅŸivlerine 740.00119 Council/12-1745 numarasıyla giren bu tarihi belge kamuoyuna açıklandı.
 
Petrol, Ä°ran ve Türkiye
GörüÅŸme tutanağına göre, toplantıda önce Bakü petrolleri ve Ä°ran konuÅŸuluyor, sonra Türkiye ele alınıyor. Türkiye konusunu açansa Ä°ngiltere tarafı, yani Bevin oluyor: "Türkiye ile ilgili sorun nedir? Terim yanlış anlaşılabilir ama bir 'sinir savaşının' sürdüÄŸünü gösteren belirtiler var. Biz Türkiye'nin müttefikiyiz ve bu sorunu anlamak istiyoruz." Stalin, Bevin'e verdiÄŸi cevapta bir deÄŸil iki sorun olduÄŸunu, birinin BoÄŸazlar, diÄŸerinin ise Kars-Ardahan olduÄŸunu söylüyor.
'1921 öncesine dönelim'
 
Stalin'in cevabı üzerine Ä°ngiltere DışiÅŸleri Bakanı Bevin, "BoÄŸazlar'da bir Sovyet üssü kurulması konusunda konuÅŸmalar olmuÅŸtu" hatırlatmasını yapıyor. Tutanaklara göre bu hatırlatma üzerine Stalin bunu teyit ediyor ve açıkça "BoÄŸazlar'da üs istediklerini, bu isteklerinin sürdüÄŸünü" ifade ediyor.
KonuÅŸmanın devamında Kars ve Ardahan konusuna da giren Sovyetlerin lideri Stalin, buraların, "Türkiye'nin ele geçirdiÄŸi topraklar" olduÄŸunu iddia ediyor ve "Bu durum düzeltilsin, 1921 öncesi sınıra geri dönülsün" diyor.
 
Stalin dönemindeki Sovyetler BirliÄŸi devletinin istediÄŸi Kars ve Ardahan, 1870'li yıllarda birçok kez Osmanlı ve Çarlık Rusyası devletleri arasında el deÄŸiÅŸtirmiÅŸ ve 1877-78 Savaşı'nda da (93 Harbi) Rusya tarafından iÅŸgal edilmiÅŸti. KurtuluÅŸ Savaşı sonrası Atatürk ve Lenin liderliÄŸindeki yönetimlerin mutabakatı sonucu 1921 Kars ve Moskova antlaÅŸmalarıyla da geri alınmıştı. Stalin dönemindeki Sovyet yönetimi ise, isteklerini, "1921'de zayıftık, Türkiye bundan faydalandı, bu haksızlık giderilsin" iddiasına dayandırıyordu.

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.