Sosyal Medya

Kurtuluş Savaşı Yıllarında Türk -Sovyet İlişkilerinin Bilinmeyen Yönleri

19-09-2019 15:08



-RUSYA'NIN ANKARA HÜKÜMETÄ°NE YARDIMI-
 
"Sovyet resmi verilerine göre, 1920 tarihli mutabakatlar uyarınca ve 16 mart 1921 tarihli AntlaÅŸma'nın gereÄŸi olarak 1920-1922 yıllarında Rusya'nın Novorossiysk, Tuapse ve Batumi limanlarından Türkiye'ye 39.000 tüfek, 327 makinalı tüfek, 54 top, 63 milyon fiÅŸek 147.000 top mermisi vs., Türkiye'nin doÄŸu sınırlarından ise, 1918 yılında eski Rus Ordu sunun bıraktığı askeri malzeme sevkedilmiÅŸtir. 1921 yılında "Jivoy" ve "Jutkiy" adlı iki avcı botu hibe edilmiÅŸtir. Sovyet Hükümeti, Ankara'daki iki barut fabrikasının kurulmasında yardımcı olup ayrıca fiÅŸek fabrikası için gerekli teçhizat ve hammadde saÄŸlamıştır. Bunun yanı sıra 1920 yılında MüsteÅŸar Y.Y.Umpal-Angarskiy baÅŸkanlığındaki Sovyet diplomatik misyonu, Moskova görüÅŸmeleri sırasında Türk tarafına vaadedilen 200,6 kilo külçe altını TBMM temsilcilerine teslim etmiÅŸtir. M.V.Frunze, kimsesiz ÅŸehit ve gazi çocukları için bir yetimhanenin kurulması amacıyla Trabzon'da Türk makamlarına 100 bin altın Ruble vermiÅŸtir. S.Ä°.Aralov Nisan 1922'de seyyar basımevi ve sinema teçhizatının alınması için Türk ordusuna 20 bin lira hibe etmiÅŸtir. Aynı zamanda birkaç parti silah teslim edilmiÅŸtir. 3 Mayıs 1922 tarihinde Sovyet Rusya'nın Ankara Temsilcisi S.Ä°.Aralov, 1921 AntlaÅŸması'nın imzalanması sırasında vaadedilen 10 milyon altın Ruble tutarının son dilimi olan 3.5 milyon altın Ruble'yi Türk Hükümetine teslim etmiÅŸtir."
 
-KITLIK Ä°ÇÄ°NDEKÄ° RUSYA'YA ANADOLU YARDIMI-
 
Rusya'nın tüm bu yardımlarına karşın, Anadolu Hükümeti'nin de kıtlık içindeki Rusya'ya yaptığı yardımda anlatılıyor. Kitapçığın bu bölümünde ÅŸu ifadelere yer veriliyor:
 
"Bu baÄŸlamda çok az bilinen bir gerçeÄŸi unutmamak lazım. Anadolu'daki hükümet aynı duyarlılık içindeydi. Mustafa Kemal, o dönem kıtlık içinde bulunan Rusya'ya yardım yapılmasıyla bizzat ilgilenir, zahire depolarındaki hububatın yüzde 40'ına el konularak Karadeniz kıyılarında bulunanların açlığını hafifletmek üzere Rus milletine armaÄŸan edilmesini emreder ve V.Ä°.Lenin'i bu konuda bilgilendirir. Yardımlar sadece erzak olarak yapılmaz, Anadolu bütün fakirliÄŸine raÄŸmen, Rusya için para da toplar. Böylece iki ülkenin yönetimleri ve hakları, açlığın ve yokluÄŸun yüklerini birlikte paylaÅŸtılar ve o zor
 
yıllarda birbirinin yardımına koştular."
 
-SOÄžUK SAVAÅž DÖNEMÄ°-
 
Kitapçıkta, 1920-1930 yıllarındaki iki ülke arasındaki siyasi, kültürel ekonomik iliÅŸkiler de detaylı biçimde anlatılıyor. Türkiye'de ilk film festivalinde "Potemkin Zırhlısı"nın gösterildiÄŸi belirtilen kitapçıkta, Mustafa Kemal'in ÅŸahsi talimatıyla Rusya ve Türkiye arasında yeni tip iliÅŸkilerin oluÅŸturulması ve geliÅŸtirilmesine yönelik ilk adımların anısının 1928'de Ä°stanbul Taksim Meydanı'nda dikilmiÅŸ olan heykel kompozisyonu ile ebedileÅŸtirildiÄŸi belirtildi. Kitapçıkta Taksim'deki tarihi heykel için "T.C. kurucusu Atatürk'ün Türk-Rus iliÅŸkilerine verdiÄŸi önemi her türlü tarihi belgeden daha iyi bir ÅŸekilde göstermektedir" denildi.
 
-RUS ARŞİVLERÄ°NDEKÄ° Ä°LGÄ°NÇ FOTOÄžRAFLAR-
 
Bu arada, Türkiye-Rusya arasındaki diplomatik iliÅŸkilerin tarihinin anlatıldığı kitapçıkta, Rusya Federasyonu Sosyal ve Siyasi Tarih ArÅŸivi ile bazı kurumların arÅŸivlerindeki bazı fotoÄŸraflara da yer veriliyor. Kitapçıkta Rusya TemsilciliÄŸi'nin Ankara'daki ilk binası ile 1927'de Ankara'da düzenlenen, Atatürk ve Ä°nönü'nün yanısıra dönemin Rus Büyükelçisi Y.Z. Surits'in de bulunduÄŸu diplomatik resepsiyon gibi etkinliklere ait fotoÄŸraflar da yer alıyor. Sabiha Gökçen'in Moskova Merkezi Havacılık Kulübü'ndeki fotoÄŸrafı ile Erzurumlu kadın kahraman Kara Fatma'nın Trabzon'da Sovyet konsolosluÄŸundaki fotoÄŸraf kitapçıkta yer alıyor.(ANKA)

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.